Page 466
ਸੂਖਮ ਮੂਰਤਿ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨ ਕਾਇਆ ਕਾ ਆਕਾਰੁ ॥
ଅଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ରୂପ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅଟେ, ତାହାଙ୍କ ନାମ ନିରଞ୍ଜନ ଅଟେ ଆଉ ଏହି ଦୁନିଆ ହିଁ ତାହାଙ୍କ ଶରୀର ଅଟେ।
ਸਤੀਆ ਮਨਿ ਸੰਤੋਖੁ ਉਪਜੈ ਦੇਣੈ ਕੈ ਵੀਚਾਰਿ ॥
ଦାନୀର ମନରେ ସନ୍ତୋଷ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ଆଉ ସେ ଦାନ ଦେବା ବିଷୟରେ ବିଚାର କରିଥାଏ।
ਦੇ ਦੇ ਮੰਗਹਿ ਸਹਸਾ ਗੂਣਾ ਸੋਭ ਕਰੇ ਸੰਸਾਰੁ ॥
ପରନ୍ତୁ, ପ୍ରଦତ୍ତ ଦାନର ଫଳସ୍ଵରୂପ ହଜାର ଗୁଣ ମାଗିଥାଏ ଆଉ ଅଭିଳାଷ କରିଥାଏ ଯେ ସଂସାର ତାହାର ଶୋଭା କରିଥାଉ।
ਚੋਰਾ ਜਾਰਾ ਤੈ ਕੂੜਿਆਰਾ ਖਾਰਾਬਾ ਵੇਕਾਰ ॥
ଚୋର ବ୍ୟଭିଚାରୀ ତଥା ମିଥ୍ୟା ଆଚରଣ ବାଲା ପାପୀ ବିକାରୀ ଏପରି ଲୋକ ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି,
ਇਕਿ ਹੋਦਾ ਖਾਇ ਚਲਹਿ ਐਥਾਊ ਤਿਨਾ ਭਿ ਕਾਈ ਕਾਰ ॥
ଯାହା କିଛି ତାହାଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲା, କର୍ମ-ଫଳ ଭୋଗି ଏଠାରୁ ଖାଲି ହିଁ ଚାଲିଯାଏ, କଣ ସେ କିଛି ଶୁଭ କର୍ମ କରିଛି?
ਜਲਿ ਥਲਿ ਜੀਆ ਪੁਰੀਆ ਲੋਆ ਆਕਾਰਾ ਆਕਾਰ ॥
ସମୁଦ୍ର, ଧରିତ୍ରୀ, ଦେବତା, ଲୋକ, ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ତାରା ଥିବା ଏହି ଜଗତରେ ଅନନ୍ତ ଜୀବ ରହିଥାନ୍ତି।
ਓਇ ਜਿ ਆਖਹਿ ਸੁ ਤੂੰਹੈ ਜਾਣਹਿ ਤਿਨਾ ਭਿ ਤੇਰੀ ਸਾਰ ॥
ହେ ପ୍ରଭୁ! ଏହି ଜୀବ ଯାହା କିଛି କହିଥାଏ, ତୁ ତାହା ଜାଣିଥାଉ, ତୁ ହିଁ ଭରଣ-ପୋଷଣ କରିଥାଉ।
ਨਾਨਕ ਭਗਤਾ ਭੁਖ ਸਾਲਾਹਣੁ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਆਧਾਰੁ ॥
ହେ ନାନକ! ଭକ୍ତକୁ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ମହିମା-ସ୍ତୁତି କରିବାର କ୍ଷୁଧା ଲାଗି ରହିଥାଏ ଆଉ ତାହାଙ୍କ ସତ୍ୟ ନାମ ହିଁ ତାହାଙ୍କ ଆଧାର ଅଟେ।
ਸਦਾ ਅਨੰਦਿ ਰਹਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਗੁਣਵੰਤਿਆ ਪਾ ਛਾਰੁ ॥੧॥
ସେ ଗୁଣବାନ ପବିତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରଣର ଧୂଳି ବନି ରାତି ଦିନ ସଦା ଆନନ୍ଦରେ ରହିଥାଏ॥1॥
ਮਃ ੧ ॥
ମହଲା 1 ॥
ਮਿਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕੀ ਪੇੜੈ ਪਈ ਕੁਮ੍ਹ੍ਹਿਆਰ ॥
ମୁସଲମାନ ଯେବେ ମରିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ତାହାର ଶରୀର ମାଟି ବନିଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଯେବେ ସେହି ମାଟି କୁମ୍ଭାର ପାଖକୁ ଆସିଥାଏ, ତାହାହେଲେ
ਘੜਿ ਭਾਂਡੇ ਇਟਾ ਕੀਆ ਜਲਦੀ ਕਰੇ ਪੁਕਾਰ ॥
ସେ ଏଥିରେ ପାତ୍ର ଏବଂ ଇଟା ବନାଇଥାଏ, ଏହା ଜଳି ମାଟିରେ କ୍ରନ୍ଦନ କରିଥାଏ।
ਜਲਿ ਜਲਿ ਰੋਵੈ ਬਪੁੜੀ ਝੜਿ ਝੜਿ ਪਵਹਿ ਅੰਗਿਆਰ ॥
ବିଚରା ମାଟି ଜଳି କ୍ରନ୍ଦନ କରିଥାଏ ଆଉ ଅଙ୍ଗାର ତାହା ଉପରେ ପଡିଥାଏ।
ਨਾਨਕ ਜਿਨਿ ਕਰਤੈ ਕਾਰਣੁ ਕੀਆ ਸੋ ਜਾਣੈ ਕਰਤਾਰੁ ॥੨॥
ଗୁରୁ ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ କର୍ତ୍ତା ପ୍ରଭୁ ଏହି ସଂସାର ବନାଇଛନ୍ତି, ସେ ତାହାର ଭେଦ ଜାଣିଛନ୍ତି ଯେ ଜଳାଇବା ଭଲ ଅଟେ॥2॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ॥
ସଚ୍ଚା ଗୁରୁଙ୍କ ବିନା କୌଣସି ମନୁଷ୍ୟକୁ ପ୍ରଭୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିନ ଆଉ ନା କେବେ ହେବେ, କାରଣ
ਸਤਿਗੁਰ ਵਿਚਿ ਆਪੁ ਰਖਿਓਨੁ ਕਰਿ ਪਰਗਟੁ ਆਖਿ ਸੁਣਾਇਆ ॥
ସଦଗୁରୁଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ମନରେ ପ୍ରଭୁ ନିଜକୁ ରଖିଛନ୍ତି, ମୁଁ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ କହି ଶୁଣାଇଛି।
ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਸਦਾ ਮੁਕਤੁ ਹੈ ਜਿਨਿ ਵਿਚਹੁ ਮੋਹੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥
ଯିଏ ନିଜ ଅନ୍ତରରୁ ସାଂସାରିକ ମୋହକୁ ଦୂର କରି ଦେଇଛି, ସେ ସଦଗୁରୁଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ମୁକ୍ତ ହୋଇଯାଇଛି।
ਉਤਮੁ ਏਹੁ ਬੀਚਾਰੁ ਹੈ ਜਿਨਿ ਸਚੇ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥ ਜਗਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ਪਾਇਆ ॥੬॥
ଉତ୍ତମ ବିଚାର ଏହା ଯେ ଯିଏ ନିଜ ଚିତ୍ତ ସତ୍ୟରେ ଲଗାଇଛି, ସେ ଜଗତର ଜୀବନ ଦାତା ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପାଇଛି॥6॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 1 ॥
ਹਉ ਵਿਚਿ ਆਇਆ ਹਉ ਵਿਚਿ ਗਇਆ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ଅହଂକାରରେ ଜଗତକୁ ଆସିଛି ଆଉ ଅହଙ୍କାରରୁ ହିଁ ଜଗତରୁ ଚାଲିଯାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਜੰਮਿਆ ਹਉ ਵਿਚਿ ਮੁਆ ॥
ସେ ଅହଂକାରରେ ଜନ୍ମ ନେଇଛି ଆଉ ଅହଂକାରରେ ହିଁ ମରି ଯାଇଛି।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਦਿਤਾ ਹਉ ਵਿਚਿ ਲਇਆ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ସେ କାହାକୁ କିଛି ଦେଇଛି ଆଉ ଅହଂକାରରେ ହିଁ କାହା ଠାରୁ କିଛି ନେଇଛି।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਖਟਿਆ ਹਉ ਵਿਚਿ ਗਇਆ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ଅର୍ଜ୍ଜନ କରିଛି ଆଉ ଅହଂକାରରେ ହିଁ ତାହା ହରାଇଛି।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਸਚਿਆਰੁ ਕੂੜਿਆਰੁ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ସତ୍ୟବାଦୀ ଆଉ ମିଥ୍ୟାବାଦୀ ବନିଯାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਵੀਚਾਰੁ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ସେ ପାପ ଏବଂ ପୂଣ୍ୟର ବିଚାର କରିଥାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਨਰਕਿ ਸੁਰਗਿ ਅਵਤਾਰੁ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ନର୍କ ଅଥବା ସ୍ବର୍ଗରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਹਸੈ ਹਉ ਵਿਚਿ ਰੋਵੈ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ସେ କେବେ ହସିଥାଏ ଆଉ ଅହଂକାରରେ ହିଁ ସେ କେବେ କ୍ରନ୍ଦନ କରିଥାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਭਰੀਐ ਹਉ ਵਿਚਿ ਧੋਵੈ ॥
ଅହଂକାରରେ ତାର ମତି ପାପରେ ଭରି ଯାଏ ଆଉ ଅହଂକାରରେ ହିଁ ନିଜ ପାପକୁ ତୀର୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ଶୁଦ୍ଧ କରିଥାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਜਾਤੀ ਜਿਨਸੀ ਖੋਵੈ ॥
ସେ ଅହଂକାରରେ ନିଜ ଜାତି ମଧ୍ୟ ହରାଇ ଥାଏ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਮੂਰਖੁ ਹਉ ਵਿਚਿ ਸਿਆਣਾ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ମୂର୍ଖ ଏବଂ ବୁଦ୍ଧିମାନ ବନିଯାଏ।
ਮੋਖ ਮੁਕਤਿ ਕੀ ਸਾਰ ਨ ਜਾਣਾ ॥
କିନ୍ତୁ ସେ ମୋକ୍ଷ ଏବଂ ମୁକ୍ତିର ସାର ମର୍ମକୁ ଜାଣେ ନାହିଁ।
ਹਉ ਵਿਚਿ ਮਾਇਆ ਹਉ ਵਿਚਿ ਛਾਇਆ ॥
ସେ ଅଭିମାନରେ ହିଁ ମାୟାକୁ ସତ୍ୟ ଭାବିଥାଏ ଆଉ ଅଭିମାନରେ ହିଁ ଏହାକୁ ବୃକ୍ଷର ଛାୟା ଭଳି ମିଥ୍ୟା ଭାବିଥାଏ।
ਹਉਮੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਜੰਤ ਉਪਾਇਆ ॥
ଅହଂକାରରେ ହିଁ ପ୍ରାଣୀ ବାରମ୍ବାର ଯୋନିରେ ଜନ୍ମ ନେଇଥାଏ।
ਹਉਮੈ ਬੂਝੈ ਤਾ ਦਰੁ ਸੂਝੈ
ଯଦି ଅହଂକାର ଦୂର ହୋଇଯାଏ, ତାହାହେଲେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦ୍ଵାର ପାଇଥାଏ।
ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣਾ ਕਥਿ ਕਥਿ ਲੂਝੈ ॥
ଅନ୍ୟଥା ଜ୍ଞାନବିହୀନ ମନୁଷ୍ୟ ବାଦ ବିବାଦରେ ଫସିଥାଏ।
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੀ ਲਿਖੀਐ ਲੇਖੁ ॥
ହେ ନାନକ! ପ୍ରଭୁଙ୍କ ହୁକୁମ ଅନୁସାରେ ମନୁଷ୍ୟର ଭାଗ୍ୟ ଲେଖା ଯାଇଥାଏ।
ਜੇਹਾ ਵੇਖਹਿ ਤੇਹਾ ਵੇਖੁ ॥੧॥
ମନୁଷ୍ୟ ଯେପରି ବିଚାରଧାରା ରଖିଥାଏ, ସେପରି ହିଁ ସତ୍ୟକୁ ମାନିଥାଏ ॥1॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਹਉਮੈ ਏਹਾ ਜਾਤਿ ਹੈ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਹਿ ॥
ଅହଂକାରର ଏହା ସ୍ଵଭାବ ଯେ ମନୁଷ୍ୟ ଅହଂକାରରେ ହିଁ କର୍ମ କରିଥାଏ।
ਹਉਮੈ ਏਈ ਬੰਧਨਾ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੋਨੀ ਪਾਹਿ ॥
ଏହି ଅହଂକାର ଜୀବଙ୍କ ବନ୍ଧନର କାରଣ ଅଟେ, ଏଥିପାଇଁ ଜୀବ ବାରମ୍ବାର ଯୋନିରେ ଆସିଥାଏ।
ਹਉਮੈ ਕਿਥਹੁ ਊਪਜੈ ਕਿਤੁ ਸੰਜਮਿ ਇਹ ਜਾਇ ॥
ବାସ୍ତବରେ ଏହି ଅହଂକାର କେଉଁଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ଆଉ କେଉଁ ଯୁକ୍ତି ଏହା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗା ଯାଇପାରେ?
ਹਉਮੈ ਏਹੋ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ਪਇਐ ਕਿਰਤਿ ਫਿਰਾਹਿ ॥
ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଯେ ଅହଂକାର କାରଣରୁ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ପୂର୍ବ କର୍ମ ଅନୁସାରେ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ।
ਹਉਮੈ ਦੀਰਘ ਰੋਗੁ ਹੈ ਦਾਰੂ ਭੀ ਇਸੁ ਮਾਹਿ ॥
ଅହଂକାର ଏକ ଦୀର୍ଘ ରୋଗ ଅଟେ, ପରନ୍ତୁ ଏହାର ଉପଚାର ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ସାମିଲ ଅଛି।
ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਜੇ ਆਪਣੀ ਤਾ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਕਮਾਹਿ ॥
ଯଦି ପ୍ରଭୁ କୃପା-ଦୃଷ୍ଟି ଧାରଣ କରନ୍ତି, ତାହାହେଲେ ମନୁଷ୍ୟ ଗୁରୁଙ୍କ ଶବ୍ଦ ଅନୁସାରେ କର୍ମ କରିଥାଏ।
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਸੁਣਹੁ ਜਨਹੁ ਇਤੁ ਸੰਜਮਿ ਦੁਖ ਜਾਹਿ ॥੨॥
ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ଲୋକମାନେ! ଶୁଣ, ସଂଯମ ଦ୍ଵାରା ଏହି ଅହଙ୍କାରର ରୋଗ ଦୂର ହୋଇଯାଏ।
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਸੇਵ ਕੀਤੀ ਸੰਤੋਖੀਈ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹੀ ਸਚੋ ਸਚੁ ਧਿਆਇਆ ॥
ଯିଏ ଏକ ପରମ ସତ୍ୟର ହିଁ ଧ୍ୟାନ କରିଥାଏ, ସେ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସେବା-ଭକ୍ତିରେ ହିଁ ଲାଗିଥାଏ।