Page 7
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
नमस्कार छ, केवल ती स्रवगुण स्वरूप निरंकारलाई नमस्कार छ।
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੯॥
जो सबैको मौलिक, रङरहित, पवित्र स्वरूप, आदिरहित, शाश्वत र अपरिवर्तनीय रूप हो ।
ਏਕਾ ਮਾਈ ਜੁਗਤਿ ਵਿਆਈ ਤਿਨਿ ਚੇਲੇ ਪਰਵਾਣੁ ॥
कुनै रहस्यमय चालबाट मायाको प्रसूतिद्वारा ब्रह्माको तिन छोराको जन्म भएको थियो।
ਇਕੁ ਸੰਸਾਰੀ ਇਕੁ ਭੰਡਾਰੀ ਇਕੁ ਲਾਏ ਦੀਬਾਣੁ ॥
तीमध्ये एक सृष्टिका रचयिता ब्रह्मा, संसारका पोषक विष्णु र एक शिव संहारकका रूपमा दरबारमा बसे।
ਜਿਵ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਵੈ ਚਲਾਵੈ ਜਿਵ ਹੋਵੈ ਫੁਰਮਾਣੁ ॥
जसरी त्यो अकाल पुरखलाई राम्रो लाग्छ, त्यसरी नै उसले यी तिनलाई चलाउँदछ, अनि यी देवताहरूले पनि उसले आज्ञा गरेअनुसार काम गर्छन्।
ਓਹੁ ਵੇਖੈ ਓਨਾ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵੈ ਬਹੁਤਾ ਏਹੁ ਵਿਡਾਣੁ ॥
अकाल पुरुषले यी तनैलाई आदि र अन्तमा देखिरहेका छन्, तर उनले त्यो अदृश्य स्वरूप देख्दैनन्, यो अचम्मको कुरा हो।
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
नमस्ते छ, केवल ती सर्वगुण स्वरुप निरंकारलाई नमस्कार छ।
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੩੦॥
जो सबैका मूल, रङहित, पवित्र स्वरूप, अदिरहित तथा अपरिवर्तनीय स्वरूप हुन्।।३०।।
ਆਸਣੁ ਲੋਇ ਲੋਇ ਭੰਡਾਰ ॥
उहाँको आसन हरेक लोकमा छ र हरेक लोकमा एउटा भण्डार छ।
ਜੋ ਕਿਛੁ ਪਾਇਆ ਸੁ ਏਕਾ ਵਾਰ ॥
ती परमात्माले सबै भण्डारहरूलाई एकै बारमा परिपूर्ण बनाइदिएका छन्।
ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਸਿਰਜਣਹਾਰੁ ॥
ती सृजनहारले रचना गरेर सृष्टिलाई देखरेख गरिरहेका छन्।
ਨਾਨਕ ਸਚੇ ਕੀ ਸਾਚੀ ਕਾਰ ॥
हे नानक! त्यस सत्यस्वरूप निरंकारका सम्पूर्ण रचना पनि सत्य हुन्।
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
नसम्कार छ, केवल ती सर्वगुण स्वरूप निरंकारलाई नमस्कार छ।
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੩੧॥
जो सबैका मूल, रङरहित, पवित्र स्वरूप, आदिरहित, अनश्वर तथा अपरिवर्तनीय स्वरूप हुन्।।३१।।
ਇਕ ਦੂ ਜੀਭੌ ਲਖ ਹੋਹਿ ਲਖ ਹੋਵਹਿ ਲਖ ਵੀਸ ॥
एउटा जिब्रोबाट एक लाख जिब्रो बन्दछ, त्यसपछि दस लाखबाट बिस लाख हुनेछ।
ਲਖੁ ਲਖੁ ਗੇੜਾ ਆਖੀਅਹਿ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਜਗਦੀਸ ॥
त्यसपछि प्रत्येक जिब्रोले ती जगदीश्वरको एक नाम लाखौं पटक जप गर्नुहोस् अर्थात् त्यो भगवान्को नाम स्मरण हुनुपर्छ ।
ਏਤੁ ਰਾਹਿ ਪਤਿ ਪਵੜੀਆ ਚੜੀਐ ਹੋਇ ਇਕੀਸ ॥
यस मार्गद्वारा पति- परमेश्वरलाई भेट्नका लागि बनाइएका नामरूपी सिँढीहरू चढेर मात्र त्यो अद्वितीय प्रभुलाई भेट्न सकिन्छ।
ਸੁਣਿ ਗਲਾ ਆਕਾਸ ਕੀ ਕੀਟਾ ਆਈ ਰੀਸ ॥
हुन त नीच प्राणीहरू पनि ब्राह्म-ज्ञानीहरूको ठुला-ठुला कुराहरू सुनेर देहाभिमानमा अनुकरण गर्न चाहन्छन्।
ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਪਾਈਐ ਕੂੜੀ ਕੂੜੈ ਠੀਸ ॥੩੨॥
तर गुरु नानक जी भन्नुहुन्छ कि ती परमात्माको कृपाले मात्र प्राप्त हुन्छ, तर यी झुटा मानिसहरूका झुट कुरा हुन्। 32.
ਆਖਣਿ ਜੋਰੁ ਚੁਪੈ ਨਹ ਜੋਰੁ ॥
अकाल पुरुषको कृपा-दृष्टि बिना यस जीवमा केही भन्ने वा मौन रहने शक्ति हुँदैन अर्थात् रस्ना चलाउने शक्ति जीवको नियन्त्रणमा हुँदैन।
ਜੋਰੁ ਨ ਮੰਗਣਿ ਦੇਣਿ ਨ ਜੋਰੁ ॥
यसमा माग्नका लागि पनि शक्ति छैन, न त केही दिने नै क्षमता छ।
ਜੋਰੁ ਨ ਜੀਵਣਿ ਮਰਣਿ ਨਹ ਜੋਰੁ ॥
यदि जीवले आफु बाँच्न चाहे तापनि त्यसमा यसको शक्ति हुँदैन, किनकि धेरै पटक मानिस उपचारको क्रममा मर्छ, मर्नु पनि उसको नियन्त्रणमा हुँदैन ।
ਜੋਰੁ ਨ ਰਾਜਿ ਮਾਲਿ ਮਨਿ ਸੋਰੁ ॥
जुन धन, सम्पत्ति तथा वैभव प्राप्त गरेर मानमा घमण्ड आउँदछ, त्यो प्राप्त गर्नु प्राणीको कुनै शक्ति होइन।
ਜੋਰੁ ਨ ਸੁਰਤੀ ਗਿਆਨਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥
श्रुति वेदहरूको ज्ञानका बुझ्ने पनि यसमा शक्ति छैन।
ਜੋਰੁ ਨ ਜੁਗਤੀ ਛੁਟੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥
संसारबाट छुटकारा पाउनका लागि षट्-शास्त्रमा दिइएका सुझावहरू प्राप्त गर्ने शक्ति पनि यसमा छैन।
ਜਿਸੁ ਹਥਿ ਜੋਰੁ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਸੋਇ ॥
जुन अकाल पुरखको हातमा शक्ति छ उसैले रचना गरेर हेरिरहेका छन्।
ਨਾਨਕ ਉਤਮੁ ਨੀਚੁ ਨ ਕੋਇ ॥੩੩॥
गुरु नानक जी भन्नुहुन्छ कि यो जान्नु आवश्यक कि यस संसारमा कोही पनि स्वेच्छाले न त निम्न हुन्छ, न त ऊ असल, ऊ उही रहन्छ जसरी पप्रभुले उसलाई आफ्नो कर्मअनुसार राख्नुहुन्छ।।३३।।
ਰਾਤੀ ਰੁਤੀ ਥਿਤੀ ਵਾਰ ॥
रातबपी, ऋतुहरू, तिथिहरू, हप्ताका बारहरू
ਪਵਣ ਪਾਣੀ ਅਗਨੀ ਪਾਤਾਲ ॥
वायु, तल, अग्नि तथा पाताल अदि सबै प्रपन्च हुन्।
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਧਰਤੀ ਥਾਪਿ ਰਖੀ ਧਰਮ ਸਾਲ ॥
स्रष्टा प्रभुले यसमा पृथ्वी रूपी धर्मशाला स्थापना गर्नुभएको छ, यसैलाई कर्मभूमि भनिन्छ ।
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਜੀਅ ਜੁਗਤਿ ਕੇ ਰੰਗ ॥
यस धर्मशालामा विभिन्न प्रकारका प्राणीहरू छन्, जसका धर्म र कर्मको पूउपासना गर्ने अनेक प्रकारका साधनहरू छन् अनि तिनीहरूका धेरै प्रकारका काला र सेता वर्णहरू छन्।
ਤਿਨ ਕੇ ਨਾਮ ਅਨੇਕ ਅਨੰਤ ॥
उनका अनेक प्रकारका अनन्त नाम छन्।
ਕਰਮੀ ਕਰਮੀ ਹੋਇ ਵੀਚਾਰੁ ॥
संसारमा विचरण गरिरहेका ती अनेकौं प्राणीहरूलाई उनीहरूको शुभ कर्मअनुसार विचार गरिन्छ।
ਸਚਾ ਆਪਿ ਸਚਾ ਦਰਬਾਰੁ ॥
विचार गर्ने ती निरंकार स्वयं सत्य पनि हुन्, र उनको दरबार पनि सत्य हो।
ਤਿਥੈ ਸੋਹਨਿ ਪੰਚ ਪਰਵਾਣੁ ॥
जो साँचो सन्तहरू हुन् तिनीहरूले उहाँको दरबारलाई सुशोभित गर्छन्।
ਨਦਰੀ ਕਰਮਿ ਪਵੈ ਨੀਸਾਣੁ ॥
जसको निधारमा कृपालु परमात्माको अनुग्रहको चिन्ह अङ्कित हुन्छ।
ਕਚ ਪਕਾਈ ਓਥੈ ਪਾਇ ॥
प्रभुको दरबारमा काँचो र पाकेको परीक्षण हुन्छ।
ਨਾਨਕ ਗਇਆ ਜਾਪੈ ਜਾਇ ॥੩੪॥
हे नानक! यस तथ्यको निर्णय त्यहाँ गएर नै हुन्छ।।३४।।
ਧਰਮ ਖੰਡ ਕਾ ਏਹੋ ਧਰਮੁ ॥
(कर्मकाण्डमा)धर्मखण्डको नियम हो; जुन अघिल्ला पङ्क्तिहरूमा उल्लेख गरिएको छ ।
ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਕਾ ਆਖਹੁ ਕਰਮੁ ॥
(गुरु नानक जी) अहिले ज्ञानखण्डको व्यवहारको वर्णन गर्दछन्।
ਕੇਤੇ ਪਵਣ ਪਾਣੀ ਵੈਸੰਤਰ ਕੇਤੇ ਕਾਨ ਮਹੇਸ ॥
(यस संसारमा) कति प्रकारको हावा, पानी, आगो छन्, अनि कति नै रूप कृष्ण अथवा रुद्र(शिव) का छन्।
ਕੇਤੇ ਬਰਮੇ ਘਾੜਤਿ ਘੜੀਅਹਿ ਰੂਪ ਰੰਗ ਕੇ ਵੇਸ ॥
यति धेरै ब्रह्माले यस ब्रह्माण्डमा अनेक रूप र रङका भेषमा प्राणीहरूको सृष्टि गर्छन्।
ਕੇਤੀਆ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਮੇਰ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਧੂ ਉਪਦੇਸ ॥
कति नै कर्मभूमिबपू, सुमेर-पर्वत, ध्रुवभक्त र तिनका उपदेष्टा छन्।
ਕੇਤੇ ਇੰਦ ਚੰਦ ਸੂਰ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਮੰਡਲ ਦੇਸ ॥
इन्द्र र चन्द्रमा कति छन्, कति सूर्य छन्, कति ग्रह र देश प्रणालीअन्तर्गत छन् ।
ਕੇਤੇ ਸਿਧ ਬੁਧ ਨਾਥ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਦੇਵੀ ਵੇਸ ॥
कति सिद्ध, विद्वान् र नाथहरू छन्, देवी-देवताहरूका धेरै रूपहरू छन्।
ਕੇਤੇ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਮੁਨਿ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਰਤਨ ਸਮੁੰਦ ॥
कति देवता, दानव र ऋषिहरू छन् अनि यति धेरै समुद्रहरू रत्नले भरपुर छन्।
ਕੇਤੀਆ ਖਾਣੀ ਕੇਤੀਆ ਬਾਣੀ ਕੇਤੇ ਪਾਤ ਨਰਿੰਦ ॥
उत्पत्तिका यति धेरै स्रोतहरू छन् (अण्डज-जरायुजादी), कति प्रकारका बोली छन् (परा, पश्यन्ती आदि) कति महाराजाहरू छन् अनि कति राजाहरू छन्।
ਕੇਤੀਆ ਸੁਰਤੀ ਸੇਵਕ ਕੇਤੇ ਨਾਨਕ ਅੰਤੁ ਨ ਅੰਤੁ ॥੩੫॥
कति वेद- श्रुतिहरू छन्, उनका सेवकहरू पनि कति छन्, गुरु नानक जी भन्नुहुन्छ कि उनको सृष्टिको कुनै अन्त छैन; यी सबै कुराको अन्त ज्ञान-खण्डमा गएपछि महसुस गरिन्छ, जहाँ जीव ज्ञानी बन्दछ।
ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਮਹਿ ਗਿਆਨੁ ਪਰਚੰਡੁ ॥
(गुरु नानक जी) अहिले ज्ञानखण्डको व्यवहारको वर्णन गर्दछन्।
ਤਿਥੈ ਨਾਦ ਬਿਨੋਦ ਕੋਡ ਅਨੰਦੁ ॥
यस खण्डमा रागमयी, प्रसन्नतापूर्ण अथवा कौतुकी आनन्द विद्यमान छन्।