Page 18
ਕੇਤੀਆ ਤੇਰੀਆ ਕੁਦਰਤੀ ਕੇਵਡ ਤੇਰੀ ਦਾਤਿ ॥
हे निरंकार ! तुमची शक्ती किती महान आहे आणि तुमचे दानही किती महान आहे.
ਕੇਤੇ ਤੇਰੇ ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਿਫਤਿ ਕਰਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ॥
असे कितीतरी सूक्ष्म आणि स्थूल प्राणी आहेत जे दिवसरात्र तुझे गुणगान गातात.
ਕੇਤੇ ਤੇਰੇ ਰੂਪ ਰੰਗ ਕੇਤੇ ਜਾਤਿ ਅਜਾਤਿ ॥੩॥
तुझी असंख्य सुंदर रूपे आणि रंग आहेत आणि त्यामुळे अनेक ब्राह्मण, क्षत्रिय इत्यादी उच्चवर्णीय आणि शूद्र इत्यादी निम्न जाती निर्माण झाल्या आहेत. ॥ ३॥
ਸਚੁ ਮਿਲੈ ਸਚੁ ਊਪਜੈ ਸਚ ਮਹਿ ਸਾਚਿ ਸਮਾਇ ॥
तर मग हे सखी! चांगल्या माणसांचा सहवास लाभला की हृदयात चांगले गुण निर्माण होतात आणि परमेश्वराच्या नामस्मरणावर श्रद्धा ठेवल्याने मनुष्य सत्यस्वरूप अकालपुरुषाच्या रूपात विलीन होतो.
ਸੁਰਤਿ ਹੋਵੈ ਪਤਿ ਊਗਵੈ ਗੁਰਬਚਨੀ ਭਉ ਖਾਇ ॥
(पुन्हा काय होईल याचे कथन सतगुरुजींनी केले आहे) जेव्हा मानवी मन परमेश्वराच्या चरणी लीन होते, तेव्हा पती-परमेश्वर देव प्रकट होतो, परंतु हे सर्व गुरूंच्या उपदेशाने हृदयात ईश्वराचे भय बिंबवले तरच शक्य होते.
ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਇ ॥੪॥੧੦॥
सतगुरुजी म्हणतात की निरंकार (बादशाह) सत्यस्वरूप परमेश्वर स्वतः विवाहित स्त्रियांच्या अशा सद्गुणी, ज्ञानी रूपांना अभेद्य बनवतात.॥४॥१०॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
सिरीरागु महला १ ॥
ਭਲੀ ਸਰੀ ਜਿ ਉਬਰੀ ਹਉਮੈ ਮੁਈ ਘਰਾਹੁ ॥
माझे मन दुर्गुणांनी रिकामे झाले आहे आणि माझ्या हृदयातून अहंकार व आसक्ती हे विकार नष्ट झाले आहेत हे माझ्यासाठी चांगले आहे.
ਦੂਤ ਲਗੇ ਫਿਰਿ ਚਾਕਰੀ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਵੇਸਾਹੁ ॥
(जेव्हा या दुर्गुणांमुळे हृदय आणि मन रिकामे झाले तर) मला सतगुरूंचा विश्वास प्राप्त झाला आणि दुर्गुणांमध्ये लिप्त असलेले इंद्रिय दूत माझे गुलाम झाले.
ਕਲਪ ਤਿਆਗੀ ਬਾਦਿ ਹੈ ਸਚਾ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ॥੧॥
त्या निश्चिंत परमेश्वरावर विश्वास ठेवून मी निरुपयोगी कल्पनांचा त्याग केला आहे.॥ १॥
ਮਨ ਰੇ ਸਚੁ ਮਿਲੈ ਭਉ ਜਾਇ ॥
हे मानवी मन! सत्यस्वरूप परमेश्वराचे नाव हृदयात ठेवल्यानेच यमाचे भय कमी होते.
ਭੈ ਬਿਨੁ ਨਿਰਭਉ ਕਿਉ ਥੀਐ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਬਦਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
जोपर्यंत मनुष्याला भगवंतांची भीति वाटत नाही तोपर्यंत तो ऐहिक भीतीपासून सुटू शकत नाही. ही मनाची स्थिती केवळ गुरूंच्या वचनाशी आत्मसात करूनच प्राप्त होते. ॥ १॥ रहाउ ll
ਕੇਤਾ ਆਖਣੁ ਆਖੀਐ ਆਖਣਿ ਤੋਟਿ ਨ ਹੋਇ ॥
मग हे भावा! त्या निरंकाराची कीर्ती किती सांगावी, कारण त्याच्या स्तुतीला मर्यादा नाही.
ਮੰਗਣ ਵਾਲੇ ਕੇਤੜੇ ਦਾਤਾ ਏਕੋ ਸੋਇ ॥
त्या दाता अकालपुरुषाकडून मागणारे अनेक जीव आहेत आणि देणारा फक्त तोच आहे.
ਜਿਸ ਕੇ ਜੀਅ ਪਰਾਣ ਹੈ ਮਨਿ ਵਸਿਐ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੨॥
ज्याच्यावर जीवन आणि आत्मा अवलंबून आहे अशा निरंकाराला मनात धारण केल्यानेच आध्यात्मिक सुख प्राप्त होऊ शकते. ॥ २॥
ਜਗੁ ਸੁਪਨਾ ਬਾਜੀ ਬਨੀ ਖਿਨ ਮਹਿ ਖੇਲੁ ਖੇਲਾਇ ॥
त्याशिवाय या जगाची निर्मिती हे केवळ स्वप्न आणि नाटकच आहे, क्षणार्धात हे एखाद्या खेळासारखे संपेल; म्हणजेच परमेश्वराला वगळून हे जग आणि इतर सर्व गोष्टी नश्वर आहेत.
ਸੰਜੋਗੀ ਮਿਲਿ ਏਕਸੇ ਵਿਜੋਗੀ ਉਠਿ ਜਾਇ ॥
संयोगी कर्मामुळे जीव या जगात एकत्र येतात आणि विभक्त कर्मामुळे येथून निघून जातात.
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਣਾ ਸੋ ਥੀਐ ਅਵਰੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਇ ॥੩॥
निरंकाराला जे चांगले वाटते, तेच घडते, इतर कोणीही परमेश्वराच्या सामर्थ्याशिवाय काहीही करू शकत नाही. ॥३॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਸਤੁ ਵੇਸਾਹੀਐ ਸਚੁ ਵਖਰੁ ਸਚੁ ਰਾਸਿ ॥
ज्यांच्याकडे श्रद्धा रूपी भांडवल आहे तेच गुरुभिमुख व्यापार्‍यांनीच वाहेगुरु-नामाच्या रूपाने सौदा विकत घेतला आहे आणि तेच प्रसिद्ध पुरुष आत्म्याची वस्तू विकत घेतात.
ਜਿਨੀ ਸਚੁ ਵਣੰਜਿਆ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਸਾਬਾਸਿ ॥
ज्यांनी गुरूंच्या मार्गदर्शनाने सत्य नामाचा सौदा केला आहे, ते परलोकातही दृढ राहतात.
ਨਾਨਕ ਵਸਤੁ ਪਛਾਣਸੀ ਸਚੁ ਸਉਦਾ ਜਿਸੁ ਪਾਸਿ ॥੪॥੧੧॥
सतगुरुजी म्हणतात की ज्याच्या जवळ परमेश्वराच्या नामरूपी सौदा आहे तोच या जगात आणि परलोकात स्वतःचे खरे सार ओळखू शकेल. ॥ ४॥ ११॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲੁ ੧ ॥
सिरीरागु महलु १ ॥
ਧਾਤੁ ਮਿਲੈ ਫੁਨਿ ਧਾਤੁ ਕਉ ਸਿਫਤੀ ਸਿਫਤਿ ਸਮਾਇ ॥
(येथे सतगुरु मनमुख आणि गुरुमुखात फरक सांगतात) जो संसारिक मोहात रमणारा मनुष्य आहे तो पूर्णपणे संसारिक मोहात रमून जातो, म्हणजेच, जन्म-मृत्यूच्या चक्रात अडकून जातात, परंतु जो गुरूंना भेटून अकालपुरुषाचे गुणगान गातो, तो त्या परमात्म्यात स्वतःला सामावून घेतो.
ਲਾਲੁ ਗੁਲਾਲੁ ਗਹਬਰਾ ਸਚਾ ਰੰਗੁ ਚੜਾਉ ॥
(जे स्तुती करतात) ते आनंददायक (लाल), अतिआनंददायक (गुलाल) आणि अत्यंत आनंददायक (गहबरा) सत्याच्या रंगाने रंगतात.
ਸਚੁ ਮਿਲੈ ਸੰਤੋਖੀਆ ਹਰਿ ਜਪਿ ਏਕੈ ਭਾਇ ॥੧॥
हा सत्याचा रंग समाधानी लोकांना आणि भक्ती आणि एकाग्रतेने वाहेगुरुचे नामस्मरण करणाऱ्यांना प्राप्त होतो.॥१॥
ਭਾਈ ਰੇ ਸੰਤ ਜਨਾ ਕੀ ਰੇਣੁ ॥
हे मित्रा! गुरूंचे म्हणणे नम्रपणे ऐक आणि संतांच्या शिकवणींचे अनुसरण कर.
ਸੰਤ ਸਭਾ ਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ਮੁਕਤਿ ਪਦਾਰਥੁ ਧੇਣੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
कारण या संतांच्या मेळाव्याच्या रूपाने चांगल्या संगतीमुळेच गुरूची प्राप्ती होते आणि तो गुरु म्हणजे मोक्ष सारखी दुर्लभ गोष्ट देणारी कामधेनू गाई सारखा आहे. ॥१॥रहाउ ॥
ਊਚਉ ਥਾਨੁ ਸੁਹਾਵਣਾ ਊਪਰਿ ਮਹਲੁ ਮੁਰਾਰਿ ॥
सर्वोच्च आणि सुंदर स्थान म्हणजे मनुष्यजन्म, ते सर्वश्रेष्ठ मानून निरंकारांनी ते आपले निवासस्थान केले आहे.
ਸਚੁ ਕਰਣੀ ਦੇ ਪਾਈਐ ਦਰੁ ਘਰੁ ਮਹਲੁ ਪਿਆਰਿ ॥
नामस्मरण, तपश्चर्या यांसारखी सत्कर्म केल्यानेच मनुष्य देहात निरंकार स्वरूपासह प्रेमाची प्राप्ती होते.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਨੁ ਸਮਝਾਈਐ ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਬੀਚਾਰਿ ॥੨॥
गुरूंच्या शिकवणीमुळेच आपण आपल्या मनाला सर्वव्यापी देवप्रेम आणि भक्तीबद्दल चिंतन करण्यास शिकवितो.॥ २॥
ਤ੍ਰਿਬਿਧਿ ਕਰਮ ਕਮਾਈਅਹਿ ਆਸ ਅੰਦੇਸਾ ਹੋਇ ॥
(नित्य, नैमित्तिक आणि काम्य किंवा सत्व, रजस्व तम) त्रिविध कर्म केल्याने प्रथम स्वर्गप्राप्तीची आशा मनात निर्माण होते, नंतर ती गमावण्याची चिंता सतावू लागते.
ਕਿਉ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਛੁਟਸੀ ਸਹਜਿ ਮਿਲਿਐ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
ज्ञानप्राप्तीनंतर आत्मिक सुख मिळावे म्हणून या तीन गुणांचा गुंता गुरूशिवाय कसा सुटणार?
ਨਿਜ ਘਰਿ ਮਹਲੁ ਪਛਾਣੀਐ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਮਲੁ ਧੋਇ ॥੩॥
जेव्हा निरंकाराची आपल्यावर कृपा होते आणि पापांची घाण धुतली जाते तेव्हाच या मानवी देहात असलेल्या अकालपुरुषाचे रूप ओळखता येते. ॥३॥
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮੈਲੁ ਨ ਉਤਰੈ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕਿਉ ਘਰ ਵਾਸੁ ॥
गुरूंच्या शिकवणीशिवाय, दुर्गुणांची ही घाण धुतली जात नाही (ही घाण दूर होत नाही तोपर्यंत) आणि परमेश्वराची कृपा होऊ शकत नाही आणि आत्मस्वरूपात वास करणे अशक्य आहे.
ਏਕੋ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੀਐ ਅਵਰ ਤਿਆਗੈ ਆਸ ॥
म्हणून सर्व आशांचा त्याग करून साधकाने केवळ एकाच गुरूच्या शिकवणीचे मनन केले पाहिजे.
ਨਾਨਕ ਦੇਖਿ ਦਿਖਾਈਐ ਹਉ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਸੁ ॥੪॥੧੨॥
सतगुरु म्हणतात की सद्पुरुष (नश्वर गोष्टींचा त्याग करून) निरंकार स्वतः पाहतो आणि मग इतर जिज्ञासूंना दाखवतात, त्यांच्यासाठी मी सदैव समर्पित असतो. ॥४॥१२॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
सिरीरागु महला १ ॥
ਧ੍ਰਿਗੁ ਜੀਵਣੁ ਦੋਹਾਗਣੀ ਮੁਠੀ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
द्वैतामुळे फसवणूक झालेल्या दुर्दैवी स्त्रीचे जीवन म्हणजे शापच आहे.
ਕਲਰ ਕੇਰੀ ਕੰਧ ਜਿਉ ਅਹਿਨਿਸਿ ਕਿਰਿ ਢਹਿ ਪਾਇ ॥
एकापेक्षा इतर कोणाशी संलग्न झाल्यामुळे दुर्दैवी स्त्रीचे आयुष्य मातीच्या भिंतीसारखे आहे, जी दिवसेंदिवस कमकुवत होत आह आणि शेवटी ती भिंत कोसळते ; म्हणजेच निर्विकार आत्मा जन्म-मृत्यूच्या चक्रात अडकून राहते.
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਸੁਖੁ ਨਾ ਥੀਐ ਪਿਰ ਬਿਨੁ ਦੂਖੁ ਨ ਜਾਇ ॥੧॥
गुरूंच्या उपदेशाशिवाय स्त्रीला पती आणि परमेश्वराच्या मिलनाचा आध्यात्मिक आनंद मिळत नाही आणि आध्यात्मिक आनंदाशिवाय शारीरिक आणि आध्यात्मिक दुःखांपासून मुक्ती मिळत नाही.॥१॥
ਮੁੰਧੇ ਪਿਰ ਬਿਨੁ ਕਿਆ ਸੀਗਾਰੁ ॥
म्हणजे निरंकारावर श्रद्धा न ठेवता नामजप करून केलेला दिखावा कोणते सुख देईल?