Page 821
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਏ ਪੇਖਿ ਪ੍ਰਭ ਦਰਸਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹਰਿ ਰਸੁ ਭੋਜਨੁ ਖਾਤ ॥
પ્રભુના દર્શન કરીને તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ ગયો છે અને અમૃતરૂપ હરિ રસનું ભોજન ગ્રહણ કરતો રહે છે.
ਚਰਨ ਸਰਨ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੀ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸੰਤਸੰਗਿ ਮਿਲਾਤ ॥੨॥੪॥੮੪॥
હે પ્રભુ! નાનક કહે છે કે મેં તારા ચરણોની શરણ લીધી છે, કૃપા કરીને મને સંતોની સંગે મળાવી દે ॥૨॥૪॥૮૪॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਰਾਖਿ ਲੀਏ ਅਪਨੇ ਜਨ ਆਪ ॥
પ્રભુએ પોતે જ પોતાના દાસને બચાવી લીધો છે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦੀਨੋ ਬਿਨਸਿ ਗਏ ਸਭ ਸੋਗ ਸੰਤਾਪ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને કૃપા કરીને નામ આપ્યું છે, જેનાથી બધા શોક-સંતાપ નાશ થઈ ગયા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਗਾਵਹੁ ਸਭਿ ਹਰਿ ਜਨ ਰਾਗ ਰਤਨ ਰਸਨਾ ਆਲਾਪ ॥
હે ભક્તજનો! બધા મળીને ગોવિંદનું ગુણગાન કર અને પોતાની જીભથી કીમતી રાગ ઉચ્ચારણ કર.
ਕੋਟਿ ਜਨਮ ਕੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਨਿਵਰੀ ਰਾਮ ਰਸਾਇਣਿ ਆਤਮ ਧ੍ਰਾਪ ॥੧॥
હવે કરોડો જન્મોની તૃષ્ણા દૂર થઈ ગઈ છે અને રામ નામરૂપી રસાયણથી આત્મા તૃપ્ત થઈ ગઈ છે ॥૧॥
ਚਰਣ ਗਹੇ ਸਰਣਿ ਸੁਖਦਾਤੇ ਗੁਰ ਕੈ ਬਚਨਿ ਜਪੇ ਹਰਿ ਜਾਪ ॥
મેં સુખદાતાની શરણ લઈને તેના ચરણો પકડી લીધા છે તથા ગુરુના વચન દ્વારા હરિનું જાપ કર્યું છે.
ਸਾਗਰ ਤਰੇ ਭਰਮ ਭੈ ਬਿਨਸੇ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਠਾਕੁਰ ਪਰਤਾਪ ॥੨॥੫॥੮੫॥
હે નાનક! ઠાકોરના પ્રતાપથી સંસાર સમુદ્રથી પાર થઈ ગયો છે અને બધા ભ્રમ-ભય નાશ થઈ ગયા છે ॥૨॥૮॥૮૫॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਤਾਪੁ ਲਾਹਿਆ ਗੁਰ ਸਿਰਜਨਹਾਰਿ ॥
સર્જનહાર ગુરુએ પુત્ર હરિગોવિંદનો તાવ ઉતારી દીધો છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਅਪਨੇ ਕਉ ਬਲਿ ਜਾਈ ਜਿਨਿ ਪੈਜ ਰਖੀ ਸਾਰੈ ਸੰਸਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું પોતાના સદ્દગુરુ પર બલિહાર જાવ છું, જેને આખા સંસારમાં મારી લાજ રાખી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰੁ ਮਸਤਕਿ ਧਾਰਿ ਬਾਲਿਕੁ ਰਖਿ ਲੀਨੋ ॥
તેને માથા પર પોતાનો હાથ રાખીને બાળક હરિગોવિંદને બચાવી લીધો છે.
ਪ੍ਰਭਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਮਹਾ ਰਸੁ ਦੀਨੋ ॥੧॥
પ્રભુએ તેને અમૃત નામરૂપી મહારસ આપ્યું છે ॥૧॥
ਦਾਸ ਕੀ ਲਾਜ ਰਖੈ ਮਿਹਰਵਾਨੁ ॥
કૃપાળુ પરમાત્મા હંમેશા પોતાના દાસની લાજ રાખે છે.
ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਬੋਲੈ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਨੁ ॥੨॥੬॥੮੬॥
જે કંઈ ગુરુ નાનક બોલે છે, આ દરબારમાં મંજુર થઈ જાય છે ॥૨॥૬॥૮૬॥
ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ਚਉਪਦੇ ਦੁਪਦੇ ਘਰੁ ੭
રાગ બિલાવલ મહેલ ૫ ચારપદ બેપદ ઘર ૭
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਤਿਗੁਰ ਸਬਦਿ ਉਜਾਰੋ ਦੀਪਾ ॥
ગુરુના શબ્દ જ્ઞાનરૂપી અજવાળું કરનાર દીવો છે.
ਬਿਨਸਿਓ ਅੰਧਕਾਰ ਤਿਹ ਮੰਦਰਿ ਰਤਨ ਕੋਠੜੀ ਖੁਲ੍ਹ੍ਹੀ ਅਨੂਪਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આના આલોકથી મન-મંદિરમાંથી અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર નાશ થઈ ગયો છે તથા મન-મંદિરની અનુપ કબાટ ખુલી ગયા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿਸਮਨ ਬਿਸਮ ਭਏ ਜਉ ਪੇਖਿਓ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਇ ਵਡਿਆਈ ॥
મન-મંદિરમાં પરમાત્માનાં દર્શન કરીને હું આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો છું તથા મારાથી તેની મહિમા કરી શકાતી નથી.
ਮਗਨ ਭਏ ਊਹਾ ਸੰਗਿ ਮਾਤੇ ਓਤਿ ਪੋਤਿ ਲਪਟਾਈ ॥੧॥
હું તેની સાથે મળીને મસ્ત તેમજ મોહિત થઈ ગયો છું અને વણવા-ગૂંથવાની જેમ તેનાથી મળી ગયો છું ॥૧॥
ਆਲ ਜਾਲ ਨਹੀ ਕਛੂ ਜੰਜਾਰਾ ਅਹੰਬੁਧਿ ਨਹੀ ਭੋਰਾ ॥
મારા મનમાં અહંબુદ્ધિ જરા પણ રહી નથી અને મોહ-માયાના જાળ તેમજ બધી મૂંઝવણ પણ દૂર થઈ ગઈ છે.
ਊਚਨ ਊਚਾ ਬੀਚੁ ਨ ਖੀਚਾ ਹਉ ਤੇਰਾ ਤੂੰ ਮੋਰਾ ॥੨॥
હે પ્રભુ! તું સર્વોચ્ચ છે, મારામાં અને તારામાં કોઈ અંતર નથી તથા હું તારો છું અને તું મારો છે ॥૨॥
ਏਕੰਕਾਰੁ ਏਕੁ ਪਾਸਾਰਾ ਏਕੈ ਅਪਰ ਅਪਾਰਾ ॥
એક ૐકારનો જ આખો ફેલાવ છે અને તે અપરંપાર છે.
ਏਕੁ ਬਿਸਥੀਰਨੁ ਏਕੁ ਸੰਪੂਰਨੁ ਏਕੈ ਪ੍ਰਾਨ ਅਧਾਰਾ ॥੩॥
એક પરમેશ્વર જ આખા જગતમાં ફેલાયેલ છે, પરંતુ તે તો પણ સંપૂર્ણ છે અને બધા જીવોના પ્રાણોનો આધાર છે ॥૩॥
ਨਿਰਮਲ ਨਿਰਮਲ ਸੂਚਾ ਸੂਚੋ ਸੂਚਾ ਸੂਚੋ ਸੂਚਾ ॥
તે ખુબ નિર્મળ તેમજ બધાથી શુદ્ધ છે.
ਅੰਤ ਨ ਅੰਤਾ ਸਦਾ ਬੇਅੰਤਾ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਊਚੋ ਊਚਾ ॥੪॥੧॥੮੭॥
હે નાનક! તેનો અંત મેળવી શકાતો નથી, તે હંમેશા અનંત તથા મહાન છે ॥૪॥૧॥૮૭॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵਤ ਹੇ ॥
હે જીવ! હરિ-નામ સિવાય કંઈ પણ તારે કામ આવવાનું નથી.
ਜਾ ਸਿਉ ਰਾਚਿ ਮਾਚਿ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਲਾਗੇ ਓਹ ਮੋਹਨੀ ਮੋਹਾਵਤ ਹੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેની સાથે તું ધૂળ-મળીને રહે છે, તે મોહિની તને મોહિત કરી રહી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਨਿਕ ਕਾਮਿਨੀ ਸੇਜ ਸੋਹਨੀ ਛੋਡਿ ਖਿਨੈ ਮਹਿ ਜਾਵਤ ਹੇ ॥
હે ભાઈ! પોતાની સુંદર નારીની સુંદર પથારીને એક ક્ષણમાં જ છોડીને જીવ અહીંથી ચાલ્યો જાય છે.
ਉਰਝਿ ਰਹਿਓ ਇੰਦ੍ਰੀ ਰਸ ਪ੍ਰੇਰਿਓ ਬਿਖੈ ਠਗਉਰੀ ਖਾਵਤ ਹੇ ॥੧॥
ઇન્દ્રિયોના રસથી પ્રેરિત થયેલ તે વાસનાઓમાં મૂંઝાયેલ છે અને ઝેરરૂપી ઠગ-બુટીનું સેવન કરી રહ્યો છે ॥૧॥
ਤ੍ਰਿਣ ਕੋ ਮੰਦਰੁ ਸਾਜਿ ਸਵਾਰਿਓ ਪਾਵਕੁ ਤਲੈ ਜਰਾਵਤ ਹੇ ॥
તેને તણખલાનું ઘર બનાવીને તેને સંવારેલ છે પરંતુ તેની નીચે આગ સળગાવી રહ્યો છે.
ਐਸੇ ਗੜ ਮਹਿ ਐਠਿ ਹਠੀਲੋ ਫੂਲਿ ਫੂਲਿ ਕਿਆ ਪਾਵਤ ਹੇ ॥੨॥
તે આવા કિલ્લામાં હઠવશ અકળાઈને બેસેલ છે પરંતુ અકડાઈને તે શું પ્રાપ્ત કરી રહ્યો છે ॥૨॥
ਪੰਚ ਦੂਤ ਮੂਡ ਪਰਿ ਠਾਢੇ ਕੇਸ ਗਹੇ ਫੇਰਾਵਤ ਹੇ ॥
કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ તેમજ અહંકાર – પાંચ દૂત તેના માથા પર ઉભા છે અને વાળથી પકડીને તેને ઘુમાવે છે.