Page 82
ਸੰਤ ਜਨਾ ਵਿਣੁ ਭਾਈਆ ਹਰਿ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ਨਾਉ ॥
સંતો ભાઈઓની સંગતિ કર્યા વિના કોઈ મનુષ્યએ ક્યારેય હરિનું નામ પ્રાપ્ત કર્યું નથી. કારણ કે સંતોની સંગતિ વિના મનુષ્ય જે પણ જન્મજાત ધાર્મિક કર્મ કરે છે.
ਵਿਚਿ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਵਦੇ ਜਿਉ ਵੇਸੁਆ ਪੁਤੁ ਨਿਨਾਉ ॥
તે અહંકારની અસર હેઠળ કર્મ કરે છે અને આ કારણે પતિ હિન જ રહી જાય છે જેમ કોઈ વેશવાનો પુત્ર પોતાના પિતાનું નામ બતાવી શકતો નથી
ਪਿਤਾ ਜਾਤਿ ਤਾ ਹੋਈਐ ਗੁਰੁ ਤੁਠਾ ਕਰੇ ਪਸਾਉ ॥
પિતા પ્રભુના કુળનો ત્યારે જ થઈ શકીએ છીએ જયારે ગુરુ ખુશ થઈને જીવ પર કૃપા કરે છે.
ਵਡਭਾਗੀ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਅਹਿਨਿਸਿ ਲਗਾ ਭਾਉ ॥
જે મનુષ્યને વધારે નસીબથી ગુરુ મળી ગયા, તેનો હરિ સાથે પ્રેમ દિવસ-રાત લાગેલો રહે છે
ਜਨ ਨਾਨਕਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਕਰਮ ਕਮਾਉ ॥੨॥
દાસ નાનકે તો ગુરુની શરણે પડીને જ પરમાત્મા સાથે સંધિ નાખી છે અને પરમાત્માની મહિમાનાં કર્મની કમાણી કરી છે ।।૨।।
ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਲਗਾ ਚਾਉ ॥
ગુરુની કૃપાથી જે મનુષ્યના મનમાં પરમાત્માના સ્મરણની ઇચ્છા પેદા થઈ
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਹਰਿ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਨਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુએ તેના હૃદયમાં પરમાત્માનું નામ મક્કમ કરી દીધું, તે મનુષ્યને પરમાત્મા મળી ગયા, પરમાત્માનું નામ મળી ગયું ।।૧।। વિરામ।।
ਜਬ ਲਗੁ ਜੋਬਨਿ ਸਾਸੁ ਹੈ ਤਬ ਲਗੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં સુધી યુવાનીમાં શ્વાસ આવી રહ્યો છે, ત્યાં સુધી પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર, વૃદ્ધાવસ્થામાં નામ સ્મરણ કરવાનું મુશ્કેલ થઈ જશે.
ਚਲਦਿਆ ਨਾਲਿ ਹਰਿ ਚਲਸੀ ਹਰਿ ਅੰਤੇ ਲਏ ਛਡਾਇ ॥
જીવન સફરમાં હરિ નામ તારો સાથ નિભાવશે, અંત સમયમાં પણ તને મુશ્કેલીઓથી બચાવી લેશે
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ ਜਿਨ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵੁਠਾ ਆਇ ॥
હું તેના પર કુરબાન છું, જેના મનમાં પરમાત્માનું નામ આવી વશે છે
ਜਿਨੀ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਿਓ ਸੇ ਅੰਤਿ ਗਏ ਪਛੁਤਾਇ ॥
જે લોકોએ પરમાત્માનું નામ સ્મરણ નથી કર્યું, તે અંતે તો અહીંથી પસ્તાવો કરતા કરતા ચાલ્યા જશે
ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਲਿਖਿਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੩॥
પરંતુ, આ જીવન વશની વાત નથી, હે દાસ નાનક! હરિ પ્રભુએ પોતાની ધુર દરબારથી જે મનુષ્યના માથા પર સ્મરણ કરવાનો લેખ લખી દીધો છે, તે જ પ્રભુના નામનું સ્મરણ કરે છે ।। ૩।।
ਮਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਇ ॥
હે મન! હરિના નામ સ્મરણમાં સ્નેહ જોડ.
ਵਡਭਾਗੀ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਪਾਰਿ ਲਘਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે ભાગ્યશાળી મનુષ્યને ગુરુ મળી જાય છે, ગુરુના શબ્દથી પ્રભુ તેને સંસાર-સમુદ્રમાંથી પાર પાડે છે ।। ૧।। વિરામ।।
ਹਰਿ ਆਪੇ ਆਪੁ ਉਪਾਇਦਾ ਹਰਿ ਆਪੇ ਦੇਵੈ ਲੇਇ ॥
પરમાત્મા પોતે જ પોતાની જાતને જગતના રૂપમાં પ્રગટ કરે છે, પોતે જ જીવોને જીવતા શરીર આપે છે, અને પોતે જ પાછુ લઇ લે છે
ਹਰਿ ਆਪੇ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਦਾ ਹਰਿ ਆਪੇ ਹੀ ਮਤਿ ਦੇਇ ॥
પરમાત્મા પોતે જ જીવોને માયાની ભટકનમાં નાખીને ખોટા માર્ગ પર નાખી દે છે અને પોતે જ સાચા જીવન માટે અક્કલ આપે છે.
ਗੁਰਮੁਖਾ ਮਨਿ ਪਰਗਾਸੁ ਹੈ ਸੇ ਵਿਰਲੇ ਕੇਈ ਕੇਇ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુની શરણે પડે છે, તેના મનમાં આધ્યાત્મિક પ્રકાશ થઈ જાય છે, પરંતુ આવા લોકો ખુબ જ ઓછા હોય છે, કોઈ દુર્લભ જ હોય છે
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿਨ ਕਉ ਜਿਨ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਗੁਰਮਤੇ ॥
હું એ લોકોને બલિદાન આપું છું, જેને ગુરુની બુદ્ધિ લઈને પરમાત્મા સાથે મેળાપ પ્રાપ્ત કરી લીધો છે
ਜਨ ਨਾਨਕਿ ਕਮਲੁ ਪਰਗਾਸਿਆ ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਵੁਠੜਾ ਹੇ ॥੪॥
ગુરુની કૃપાથી દાસ નાનકની અંદર પણ હૃદયમાં કમળનું ફૂલ ખીલી ઉઠ્યું છે, મનમાં પરમાત્મા આવી વસ્યાં છે ।। ૪।।
ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪਨੁ ਕਰੇ ॥
હે જીવંત! મનમાં પરમાત્મા હરીનું જાપ કર
ਹਰਿ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਭਜਿ ਪਉ ਜਿੰਦੂ ਸਭ ਕਿਲਵਿਖ ਦੁਖ ਪਰਹਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
દોડીને પરમાત્માની શરણે જઈ પડ, પોતાના બધા પાપ અને દુઃખ દુર કરી લે ।। ૧।। વિરામ।।
ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਮਈਆ ਮਨਿ ਵਸੈ ਕਿਉ ਪਾਈਐ ਕਿਤੁ ਭਤਿ ॥
દરેક ઘાટમાં, દરેક મનમાં સુંદર રામ વસે છે. પરંતુ, દેખાતા નથી, તે કેવી રીતે મળે? કયા ઉપાયથી પ્રાપ્ત થાય?
ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੀਐ ਹਰਿ ਆਇ ਵਸੈ ਮਨਿ ਚਿਤਿ ॥
જો ગુરુ મળી જાય, જો સંપૂર્ણ સતગુરુ મળી જાય, તો પરમાત્મા સ્વયં આવીને મનમાં હદયમાં આવીને વસે છે
ਮੈ ਧਰ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ਹੈ ਹਰਿ ਨਾਮੈ ਤੇ ਗਤਿ ਮਤਿ ॥
મારા માટે તો પરમાત્માનું નામ આશ્રયની છાયા છે, પરમાત્માના નામથી જ ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક સ્થિતિ મળે છે અને અક્કલ મળે છે.
ਮੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਹੁ ਹੈ ਹਰਿ ਨਾਮੇ ਹੀ ਜਤਿ ਪਤਿ ॥
મારી પાસે તો પરમાત્માનું નામ જ રાશિ પૂંજી છે, પરમાત્માના નામમાં જોડાવું જ મારા માટે ઉચ્ચ જાતી છે અને લોક પરલોકની ઇજ્જત છે
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਰੰਗਿ ਰਤੜਾ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਤਿ ॥੫॥
હે દાસ નાનક! જે મનુષ્યએ પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર્યું છે, તે પરમાત્માના રંગમાં રંગાયેલો રહે છે, પરમાત્માના નામ રંગમાં તેનો પ્રેમ બનેલો રહે છે ।।૫।।
ਹਰਿ ਧਿਆਵਹੁ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸਤਿ ॥
હે ભાઈ! હંમેશા કાયમ રહેનાર પ્રભુને સ્મરણ કરતો રહે
ਗੁਰ ਬਚਨੀ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਣਿਆ ਸਭ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਤੇ ਉਤਪਤਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે હરિ પ્રભુથી આ આખા જગતની રચના થઈ, તે હરિ પ્રભુ સાથે ગાઢ સંધિ ગુરુના વચનથી જ પડી શકે છે ।।૧।। વિરામ।।
ਜਿਨ ਕਉ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਸੇ ਆਇ ਮਿਲੇ ਗੁਰ ਪਾਸਿ ॥
જે મનુષ્યોને પૂર્વ જન્મમાં કરેલા કર્મો અનુસાર સારા સંસ્કારોના લખાયેલ લેખ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે, જેની અંદર પૂર્વ ના સારા સંસ્કાર જાગી પડે છે, તે મનુષ્ય ગુરુની પાસે આવીને ગુરૂના ચરણોમાં મળી બેસે છે
ਸੇਵਕ ਭਾਇ ਵਣਜਾਰਿਆ ਮਿਤ੍ਰਾ ਗੁਰੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਾਸਿ ॥
હરિ નામનો વ્યાપાર કરવા આવેલા હે મિત્ર! સેવા ભાવમાં રહેવાથી ગુરુ તેની અંદર પરમાત્માનું નામ પ્રગટ કરી દે છે.
ਧਨੁ ਧਨੁ ਵਣਜੁ ਵਾਪਾਰੀਆ ਜਿਨ ਵਖਰੁ ਲਦਿਅੜਾ ਹਰਿ ਰਾਸਿ ॥
જીવ-વણઝારોનો આ વ્યાપાર પ્રસંશા યોગ્ય છે, તે જીવ વણઝારા પણ ભાગ્યશાળી છે જેને પરમાત્માના નામનો સોદો કર્યો છે, જેને હરિ નામની સંપત્તિ એકત્રિત કરી છે.
ਗੁਰਮੁਖਾ ਦਰਿ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਸੇ ਆਇ ਮਿਲੇ ਹਰਿ ਪਾਸਿ ॥
ગુરુની સાથે રહેનાર લોકોના મોં પરમાત્માના ઓટલા પર રોશન થાય છે, તે પરમાત્માના ચરણોમાં આવી મળે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਤਿਨ ਪਾਇਆ ਜਿਨਾ ਆਪਿ ਤੁਠਾ ਗੁਣਤਾਸਿ ॥੬॥
પરંતુ, હે દાસ નાનક! ગુરુ પણ તેને જ મળે છે, જેના પર બધા ગુણોનો ખજાનો પરમાત્મા પોતે પ્રસન્ન થાય છે ।। ૬।।
ਹਰਿ ਧਿਆਵਹੁ ਸਾਸਿ ਗਿਰਾਸਿ ॥
હે ભાઈ! દરેક શ્વાસની સાથે અને દરેક કોળિયા સાથે પરમાત્માનું ધ્યાન ધરતા રહો
ਮਨਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗੀ ਤਿਨਾ ਗੁਰਮੁਖਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਿਨਾ ਰਹਰਾਸਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥੧॥
ગુરુની સાથે રહેનાર જીવ મનુષ્યએ પ્રભુના નામને પોતાના જીવન રાહની રાશિ પૂંજી બનાવી છે, તેને મનમાં પરમાત્માના ચરણોની પ્રીતિ બનેલી રહે છે ।। ૧।। વિરામ।। ૧।।