Page 775
ਹਰਿ ਮੰਗਲ ਰਸਿ ਰਸਨ ਰਸਾਏ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਾਸਾ ॥੨॥
મેં હરિના મંગળ ગુણ જ ગાયા છે, જીભથી તેના ગુણોનો રસ પ્રાપ્ત કર્યો છે. હે નાનક! હવે મનમાં નામનો પ્રકાશ થઈ ગયો છે ॥૨॥
ਅੰਤਰਿ ਰਤਨੁ ਬੀਚਾਰੇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਪਿਆਰੇ ॥
જીવ પોતાના અંતરમનમાં હાજર નામરૂપી રત્નનું જ ચિંતન કરે છે. ગુરુમુખને પરમાત્માનું નામ ખૂબ પ્રેમાળ લાગે છે.
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਪਿਆਰੇ ਸਬਦਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ਅਗਿਆਨੁ ਅਧੇਰੁ ਗਵਾਇਆ ॥
જેને હરિનામ પ્રેમાળ લાગે છે, ગુરુએ શબ્દ દ્વારા તેનો ઉદ્ધાર કરી દીધો છે અને તેના અંતરમાંથી અજ્ઞાનરૂપી અંધારું સમાપ્ત કરી દીધું છે.
ਗਿਆਨੁ ਪ੍ਰਚੰਡੁ ਬਲਿਆ ਘਟਿ ਚਾਨਣੁ ਘਰ ਮੰਦਰ ਸੋਹਾਇਆ ॥
તેના હૃદયમાં જ્ઞાનરૂપી પ્રચંડ આગ સળગી ગઈ છે અને પ્રભુ-પ્રકાશનો આલોક થઈ ગયો છે. તેના ઘર તેમજ મંદિર સુંદર બની ગયા છે.
ਤਨੁ ਮਨੁ ਅਰਪਿ ਸੀਗਾਰ ਬਣਾਏ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਸਾਚੇ ਭਾਇਆ ॥
તેને પોતાનું શરીર તેમજ મન અર્પણ કરીને શુભ ગુણોનું શણગાર કર્યું છે, જે સત્યસ્વરૂપ પ્રભુને સારું લાગે છે.
ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਕਹੈ ਸੋਈ ਪਰੁ ਕੀਜੈ ਨਾਨਕ ਅੰਕਿ ਸਮਾਇਆ ॥੩॥
હે નાનક! જે પ્રભુ કહે છે, તે જ તે સારી રીતે કરે છે તે પ્રભુ-ચરણોમાં લીન થઈ ગયો છે ॥૩॥
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਕਾਜੁ ਰਚਾਇਆ ॥
હે ભાઈ! પ્રભુએ લગ્ન રચાવ્યા છે અને
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੀਆਹਣਿ ਆਇਆ ॥
તે ગુરુના માધ્યમથી લગ્ન કરાવવા આવ્યો છે.
ਵੀਆਹਣਿ ਆਇਆ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸਾ ਧਨ ਕੰਤ ਪਿਆਰੀ ॥
તે લગ્ન કરાવવા આવ્યો છે અને જીવ-સ્ત્રીએ ગુરુના માધ્યમથી હરિને મેળવી લીધો છે. તે જીવ-સ્ત્રી પ્રભુને ખૂબ પ્રેમાળ લાગે છે.
ਸੰਤ ਜਨਾ ਮਿਲਿ ਮੰਗਲ ਗਾਏ ਹਰਿ ਜੀਉ ਆਪਿ ਸਵਾਰੀ ॥
સંતજનોએ મળીને લગ્નના મંગળ ગીત ગાયા છે તથા શ્રી હરિએ પોતે જ શુભ ગુણોથી શણગાર્યું છે.
ਸੁਰਿ ਨਰ ਗਣ ਗੰਧਰਬ ਮਿਲਿ ਆਏ ਅਪੂਰਬ ਜੰਞ ਬਣਾਈ ॥
આ શુભ અવસર પર દેવતા, નર તેમજ ગંધર્વ મળીને આવ્યા છે અને અપૂર્વ બારાત બની ગઈ.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਇਆ ਮੈ ਸਾਚਾ ਨਾ ਕਦੇ ਮਰੈ ਨ ਜਾਈ ॥੪॥੧॥੩॥
હે નાનક! મેં સાચો પ્રભુ મેળવી લીધો છે, જે જન્મ-મરણના ચક્રથી મુક્ત છે ॥૪॥૧॥૩॥
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਛੰਤ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੩
રાગ સુહી છંદ મહેલ ૪ ઘર ૩
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਆਵਹੋ ਸੰਤ ਜਨਹੁ ਗੁਣ ਗਾਵਹ ਗੋਵਿੰਦ ਕੇਰੇ ਰਾਮ ॥
હે સંતજનો! આવો, આપણે ગોવિંદનું ગુણગાન કરીએ.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਿਲਿ ਰਹੀਐ ਘਰਿ ਵਾਜਹਿ ਸਬਦ ਘਨੇਰੇ ਰਾਮ ॥
ગુરુમુખ બનીને મળીને રહીએ અને અમારા હ્રદય-ઘરમાં અનેક પ્રકારના શબ્દ વાગતા રહે છે.
ਸਬਦ ਘਨੇਰੇ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ਤੂ ਕਰਤਾ ਸਭ ਥਾਈ ॥
હે પ્રભુ! આ અનેક પ્રકારના અનહદ શબ્દ તારા જ વગાડે વાગે છે તું જગતનો રચયિતા છે અને સર્વવ્યાપક છે.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਜਪੀ ਸਦਾ ਸਾਲਾਹੀ ਸਾਚ ਸਬਦਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
એવી કૃપા કર કે હું રાત-દિવસ તારું નામ જપતો રહું, હંમેશા તારી સ્તુતિ કરતો રહું અને સાચા શબ્દોમાં પોતાની વૃત્તિ લગાવીને રાખું.
ਅਨਦਿਨੁ ਸਹਜਿ ਰਹੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਰਿਦ ਪੂਜਾ ॥
રાત-દિવસ સરળ સ્વભાવ તારા રંગમાં લીન રહું અને પોતાના હૃદયમાં રામ-નામની પૂજા અર્ચના કરતો રહું.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਕੁ ਪਛਾਣੈ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਣੈ ਦੂਜਾ ॥੧॥
હે નાનક! ગુરુના માધ્યમથી હું એક પરમાત્માને જ ઓળખું છું અને કોઈ બીજાને જાણતો નથી ॥૧॥
ਸਭ ਮਹਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਰਾਮ ॥
તે પ્રભુ અંતર્યામી છે અને બધા જીવોમાં સમાયેલ છે.
ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਰਵੈ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸੁਆਮੀ ਰਾਮ ॥
જે જીવ શબ્દ-ગુરુ દ્વારા તેનું મનન કરે છે, મારો સ્વામી પ્રભુ તેને બધામાં વસેલ નજર આવે છે.
ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸੁਆਮੀ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਵਿਆ ਸੋਈ ॥
મારો સ્વામી અંતર્યામી પ્રભુ બધાના હૃદયમાં હાજર છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਸਚੁ ਪਾਈਐ ਸਹਜਿ ਸਮਾਈਐ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥
ગુરુની શિક્ષા દ્વારા જ સત્યની પ્રાપ્તિ થાય છે અને જીવ સરળ જ તેમાં સમાઈ જાય છે, તેના સિવાય બીજું કોઈ સમર્થ નથી.
ਸਹਜੇ ਗੁਣ ਗਾਵਾ ਜੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਵਾ ਆਪੇ ਲਏ ਮਿਲਾਏ ॥
જો પ્રભુને યોગ્ય લાગે તો હું સરળ જ તેનું ગુણાનુવાદ કરું અને તે પોતે જ મને પોતાના ચરણોથી મળાવી લે.
ਨਾਨਕ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਸਬਦੇ ਜਾਪੈ ਅਹਿਨਿਸਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ॥੨॥
હે નાનક! શબ્દ-ગુરુ દ્વારા તે પ્રભુની સમજ થાય છે અને રાત-દિવસ તેના નામનું ભજન થાય છે ॥૨॥
ਇਹੁ ਜਗੋ ਦੁਤਰੁ ਮਨਮੁਖੁ ਪਾਰਿ ਨ ਪਾਈ ਰਾਮ ॥
આ જગત એવો સમુદ્ર છે, જેમાંથી પર થવું ખૂબ અઘરું છે અને મનની મરજી પ્રમાણે ચાલનાર જીવ તો આનાથી પાર જ થઈ શકતો નથી.
ਅੰਤਰੇ ਹਉਮੈ ਮਮਤਾ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਚਤੁਰਾਈ ਰਾਮ ॥
આવા જીવના અંતરમનમાં અભિમાન, જોડાણ, કામ, ક્રોધ તેમજ ચતુરાઈ જ ભરેલ હોય છે.
ਅੰਤਰਿ ਚਤੁਰਾਈ ਥਾਇ ਨ ਪਾਈ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥
અંતરમનમાં ચતુરાઈ હોવાને કારણે તેનું જીવન સફળ થતું નથી અને પોતાનું જીવન વ્યર્થ જ ગુમાવી દે છે.
ਜਮ ਮਗਿ ਦੁਖੁ ਪਾਵੈ ਚੋਟਾ ਖਾਵੈ ਅੰਤਿ ਗਇਆ ਪਛੁਤਾਇਆ ॥
તે મૃત્યુના રસ્તામાં ખૂબ દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે, મૃત્યુથી ઇજા ખાય છે તથા અંતિમ સમય જગતને છોડતો પસ્તાય છે.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਕੋ ਬੇਲੀ ਨਾਹੀ ਪੁਤੁ ਕੁਟੰਬੁ ਸੁਤੁ ਭਾਈ ॥
પરમાત્માના નામ સિવાય પુત્ર, કુટુંબ, સુપુત્ર તેમજ ભાઈ વગેરે કોઈ તેનો મિત્ર બન્યો નથી.
ਨਾਨਕ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਪਸਾਰਾ ਆਗੈ ਸਾਥਿ ਨ ਜਾਈ ॥੩॥
હે નાનક! આ મોહ-માયાનો ફેલાવ આગળ પરલોકમાં જીવની સાથે જતો નથી ॥૩॥
ਹਉ ਪੂਛਉ ਅਪਨਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਕਿਨ ਬਿਧਿ ਦੁਤਰੁ ਤਰੀਐ ਰਾਮ ॥
મારો સદ્દગુરુ નામનો દાતા છે, હું તેનાથી પૂછું છું કે આ ખરાબ સંસાર- સમુદ્રથી કઈ રીતે પાર થઈ શકાય છે?
ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਇ ਚਲਹੁ ਜੀਵਤਿਆ ਇਵ ਮਰੀਐ ਰਾਮ ॥
સદ્દગુરૂની રજા અનુસાર ચાલ, પછી જીવતા મરી જાય છે અર્થાત અહંકાર સમાપ્ત થઈ જાય છે.
ਜੀਵਤਿਆ ਮਰੀਐ ਭਉਜਲੁ ਤਰੀਐ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਵੈ ॥
જો મનુષ્ય જીવતા મરી જાય અર્થાત પોતાનો અહમ સમાપ્ત કરી દે તો આ સંસાર- સમુદ્રથી પાર થઈ શકાય છે અને તે ગુરુના માધ્યમથી નામમાં જ જોડાય જાય છે.