Page 773
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੪ ਛੰਤ ਘਰੁ ੧
સુહી કબીર જી॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
હવે તારી હવે આ શરીર પર સતા સમાપ્ત થઈ ગઈ છે અને તારે પોતાના કર્મોનો લેખ આપવો પડશે
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਮਿਲਾਇ ਅਵਗਣ ਵਿਕਣਾ ਗੁਣ ਰਵਾ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
સખત સ્વભાવવાળો યમદૂત જીવને લેવા માટે આવી ગયો છે અને
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਿਤ ਨਿਤ ਚਵਾ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
તે તેનાથી કહે છે કે આ જગતમાં આવીને તે શું એકત્ર કર્યું છે અને શું ગુમાવ્યું છે?
ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਦ ਮੀਠੀ ਲਾਗੀ ਪਾਪ ਵਿਕਾਰ ਗਵਾਇਆ ॥
ઝડપથી ચાલ, તને યમરાજે બોલાવ્યો છે ॥૧॥
ਹਉਮੈ ਰੋਗੁ ਗਇਆ ਭਉ ਭਾਗਾ ਸਹਜੇ ਸਹਜਿ ਮਿਲਾਇਆ ॥
આ જ હાલતમાં ચાલ, યમરાજે પોતાની કચેરીમાં બોલાવ્યો છે.
ਕਾਇਆ ਸੇਜ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸੁਖਾਲੀ ਗਿਆਨ ਤਤਿ ਕਰਿ ਭੋਗੋ ॥
પરમાત્માના દરબારનો હુકમ આવ્યો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਨਦਿਨੁ ਸੁਖਿ ਮਾਣੇ ਨਿਤ ਰਲੀਆ ਨਾਨਕ ਧੁਰਿ ਸੰਜੋਗੋ ॥੧॥
હે યમદૂતો! જીવ કહે છે કે હું તમારાથી પ્રાર્થના કરું છું કે મારી કંઈક રકમ ગામમાંથી લેવાની બાકી રહે છે.
ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਕਰਿ ਭਾਉ ਕੁੜਮੁ ਕੁੜਮਾਈ ਆਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
હું આજ રાતે જ તે લેતી દેતી સમાપ્ત કરી દઈશ.
ਸੰਤ ਜਨਾ ਕਰਿ ਮੇਲੁ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਾਵਾਈਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
કંઈક તારા ખર્ચાનું પણ પ્રબંધ કરી લઈશ.
ਬਾਣੀ ਗੁਰ ਗਾਈ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਈ ਪੰਚ ਮਿਲੇ ਸੋਹਾਇਆ ॥
સવારની નમાજ રસ્તામાં જ વાંચી લઈશ ॥૨॥
ਗਇਆ ਕਰੋਧੁ ਮਮਤਾ ਤਨਿ ਨਾਠੀ ਪਾਖੰਡੁ ਭਰਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥
સાધુ સંગતિમાં મળીને જેને હરિનો રંગ લાગી ગયો છે
ਹਉਮੈ ਪੀਰ ਗਈ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਆਰੋਗਤ ਭਏ ਸਰੀਰਾ ॥
તે ધન્ય છે, તે જ ભાગ્યશાળી પુરુષ છે.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਬ੍ਰਹਮੁ ਪਛਾਤਾ ਨਾਨਕ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰਾ ॥੨॥
આવો મનુષ્ય લોક-પરલોક બંનેમાં સુખી રહે છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਵਿਛੁੜੀ ਦੂਰਿ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਏ ਬਲਿ ਗਈ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
તેને કીમતી જન્મ પદાર્થ જીતી લીધો છે ॥૩॥
ਅੰਤਰਿ ਮਮਤਾ ਕੂਰਿ ਕੂੜੁ ਵਿਹਾਝੇ ਕੂੜਿ ਲਈ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
જે મનુષ્ય સાવધાન રહેતા પણ અજ્ઞાનની ઊંઘમાં સુતેલ રહ્યો છે, તેને પોતાનો કિંમતી જન્મ વ્યર્થ ગુમાવી લીધો છે.
ਕੂੜੁ ਕਪਟੁ ਕਮਾਵੈ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਵੈ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ ਮਗੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥
તેને જે ધન સંપત્તિ એકત્રિત કરી હતી, તેના મરણોપરાંત બધું પારકુ થઈ ગયું છે.
ਉਝੜ ਪੰਥਿ ਭ੍ਰਮੈ ਗਾਵਾਰੀ ਖਿਨੁ ਖਿਨੁ ਧਕੇ ਖਾਇਆ ॥
કબીર કહે છે કે તે જ મનુષ્ય ભૂલેલા છે,
ਆਪੇ ਦਇਆ ਕਰੇ ਪ੍ਰਭੁ ਦਾਤਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਮਿਲਾਏ ॥
જે પરમાત્માને ભુલાવીને માટીમાં મળી ગયા છે ॥૪॥૩॥
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਵਿਛੁੜੇ ਜਨ ਮੇਲੇ ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਏ ॥੩॥
હે નાનક! સદ્દગુરુ જન્મ-જન્માન્તરથી અલગ થયેલા જીવોને સરળ-સ્વભાવ જ પ્રભુથી મળાવી દે છે ॥૩॥
ਆਇਆ ਲਗਨੁ ਗਣਾਇ ਹਿਰਦੈ ਧਨ ਓਮਾਹੀਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
હું રામ પર બલિહાર જાઉં છું. જ્યારે લગ્ન ગણવાથી લગ્નનો નિશ્ચિત સમય આવી ગયો તો જીવ-સ્ત્રીના હૃદયમાં ઈચ્છા ઉત્પન્ન થઈ ગઈ.
ਪੰਡਿਤ ਪਾਧੇ ਆਣਿ ਪਤੀ ਬਹਿ ਵਾਚਾਈਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
પંડિત, પુરોહિતે પત્રી લાવીને બેસીને ફેરા દેવાના સમયનો વિચાર કર્યો.
ਪਤੀ ਵਾਚਾਈ ਮਨਿ ਵਜੀ ਵਧਾਈ ਜਬ ਸਾਜਨ ਸੁਣੇ ਘਰਿ ਆਏ ॥
જીવ-સ્ત્રીના મનમાં ખુશી ઉત્પન્ન થઈ ગઈ જ્યારે તેણે સાંભળ્યું કે તેનો સાજણ પ્રભુ તેના હૃદય-ઘરમાં આવી ગયો છે.
ਗੁਣੀ ਗਿਆਨੀ ਬਹਿ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ ਫੇਰੇ ਤਤੁ ਦਿਵਾਏ ॥
ગુણવાન તેમજ જ્ઞાનીઓએ બેસીને સલાહ કરી લીધી અને તરત જ તેના ફેરા અપાવ્યા.
ਵਰੁ ਪਾਇਆ ਪੁਰਖੁ ਅਗੰਮੁ ਅਗੋਚਰੁ ਸਦ ਨਵਤਨੁ ਬਾਲ ਸਖਾਈ ॥
જીવ-સ્ત્રીએ સર્વશક્તિમાન, અગમ્ય, અગોચર, હંમેશા નવીન તેમજ બાળમિત્ર પોતાના વરરુપી પરમાત્માને મેળવી લીધો છે.
ਨਾਨਕ ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਮੇਲੇ ਵਿਛੁੜਿ ਕਦੇ ਨ ਜਾਈ ॥੪॥੧॥
હે નાનક! જે જીવાત્માને પ્રભુ પોતાની કૃપા કરીને પોતાની સાથે મળાવી લે છે, તે ક્યારેય પણ તેનાથી અલગ થઈ નથી ॥૪॥૧॥
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥
સુહી મહેલ ૪॥
ਹਰਿ ਪਹਿਲੜੀ ਲਾਵ ਪਰਵਿਰਤੀ ਕਰਮ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
હે રામ! હું તારા પર બલિહાર જાઉં છું. જ્યારે હરિના લગ્નનો પહેલો ફેરો કરાવ્યો તો જીવ-સ્ત્રીને પ્રવૃત્તિ કર્મ અર્થાત ગૃહસ્થ રસ્તો દ્રઢ કરાવ્યો.
ਬਾਣੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵੇਦੁ ਧਰਮੁ ਦ੍ਰਿੜਹੁ ਪਾਪ ਤਜਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ગુરુની વાણી જ બ્રહ્મા તેમજ તેની રચના વેદ છે, આથી આ જ જીવ માટે ધર્મ છે, જેને ધારણ કરવાથી પાપ મટી જાય છે.
ਧਰਮੁ ਦ੍ਰਿੜਹੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਹੁ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ॥
આ ધર્મનુ પાલન કર તેમજ હરિ નામનું ધ્યાન કર. સ્મૃતિઓએ પણ નામ સ્મરણ જ દ્રઢ કરાવ્યું છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਆਰਾਧਹੁ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਪਾਪ ਗਵਾਇਆ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુની પ્રાર્થના કર, જેને બધા કરોડો પાપ નાશ કરી દીધા છે.
ਸਹਜ ਅਨੰਦੁ ਹੋਆ ਵਡਭਾਗੀ ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੀਠਾ ਲਾਇਆ ॥
જેના મનમાં હરિ-નામ મીઠું લાગે છે, તે ભાગ્યશાળીને સરળ જ આનંદ પ્રાપ્ત થઈ ગયો છે.