Page 730
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
સુહી મહેલ ૧॥
ਭਾਂਡਾ ਹਛਾ ਸੋਇ ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵਸੀ ॥
હૃદયરૂપી વાસણ તે જ સારું છે, જે પ્રભુને સારું લાગે છે.
ਭਾਂਡਾ ਅਤਿ ਮਲੀਣੁ ਧੋਤਾ ਹਛਾ ਨ ਹੋਇਸੀ ॥
જે હૃદયરૂપી વાસણ ખુબ જ ગંદુ હોય છે, તે તો ધોવાથી પણ શુદ્ધ થતું નથી.
ਗੁਰੂ ਦੁਆਰੈ ਹੋਇ ਸੋਝੀ ਪਾਇਸੀ ॥
જે ગુરુના દરવાજા પર જાય છે, તેને સમજ આવી જાય છે.
ਏਤੁ ਦੁਆਰੈ ਧੋਇ ਹਛਾ ਹੋਇਸੀ ॥
ગુરુના દરવાજા પર ધોવાથી હૃદયરૂપી વાસણ શુદ્ધ થઈ જાય છે.
ਮੈਲੇ ਹਛੇ ਕਾ ਵੀਚਾਰੁ ਆਪਿ ਵਰਤਾਇਸੀ ॥
પરમાત્મા પોતે જ ગંદા તેમજ સારાની સમજ દે છે.
ਮਤੁ ਕੋ ਜਾਣੈ ਜਾਇ ਅਗੈ ਪਾਇਸੀ ॥
કોઈ આ ન સમજી લે કે તે આગળ પરલોકમાં જઈને સમજ મેળવી લેશે.
ਜੇਹੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ਤੇਹਾ ਹੋਇਸੀ ॥
મનુષ્ય જેવા કર્મ કરે છે, તે તેવો જ બની જાય છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ ਆਪਿ ਵਰਤਾਇਸੀ ॥
હરિનું નામ અમૃત છે અને તે પોતે જ આ દાન જીવોને દે છે.
ਚਲਿਆ ਪਤਿ ਸਿਉ ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿ ਵਾਜਾ ਵਾਇਸੀ ॥
જે મનુષ્ય નામ જપે છે, તે પોતાનો જન્મ સંવારીને સન્માનપૂર્વક પરલોકે જાય છે અને આ દુનિયામાં પોતાની કીર્તિનો ડંકો વગાડી જાય છે.
ਮਾਣਸੁ ਕਿਆ ਵੇਚਾਰਾ ਤਿਹੁ ਲੋਕ ਸੁਣਾਇਸੀ ॥
બિચારો મનુષ્ય તો શું છે, તે આ વાજા ત્રણેય લોકોને સંભળાય છે.
ਨਾਨਕ ਆਪਿ ਨਿਹਾਲ ਸਭਿ ਕੁਲ ਤਾਰਸੀ ॥੧॥੪॥੬॥
હે નાનક! તે મનુષ્ય પોતે નિહાલ થઈ જાય છે અને પોતાના આખા કુળને સંસાર સમુદ્રથી તારી દે છે ॥૧॥૪॥૬॥
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
સુહી મહેલ ૧॥
ਜੋਗੀ ਹੋਵੈ ਜੋਗਵੈ ਭੋਗੀ ਹੋਵੈ ਖਾਇ ॥
જે યોગી હોય છે, તે યોગ સાધના કરે છે. જે ગૃહસ્થી હોય છે, તે ભોગ પદાર્થોમાં જ લીન રહે છે.
ਤਪੀਆ ਹੋਵੈ ਤਪੁ ਕਰੇ ਤੀਰਥਿ ਮਲਿ ਮਲਿ ਨਾਇ ॥੧॥
જે તપસ્વી હોય છે, તે તપસ્યા જ કરે છે તેમજ તીર્થોમાં ઘસી-ઘસીને સ્નાન કરે છે ॥૧॥ હે પ્રભુ!
ਤੇਰਾ ਸਦੜਾ ਸੁਣੀਜੈ ਭਾਈ ਜੇ ਕੋ ਬਹੈ ਅਲਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જો કોઈ બેસીને તારું સ્તુતિગાન કરશે તો તારો સંદેશ સાંભળવા ઈચ્છીશ ॥૧॥વિરામ॥
ਜੈਸਾ ਬੀਜੈ ਸੋ ਲੁਣੇ ਜੋ ਖਟੇ ਸੋੁ ਖਾਇ ॥
જેવું બીજ મનુષ્ય વાવે છે, તેવું જ ફળ તે કાપે છે.
ਅਗੈ ਪੁਛ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਸਣੁ ਨੀਸਾਣੈ ਜਾਇ ॥੨॥
જો કોઈ નામરૂપી પરવાના સહિત જાય તો આગળ પરલોકના દરબારમાં તેનાથી કોઈ પુછતાછ થતી નથી ॥૨॥
ਤੈਸੋ ਜੈਸਾ ਕਾਢੀਐ ਜੈਸੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
જેવું સારું-ખરાબ કાર્ય મનુષ્ય કરે છે, તેવું જ તેને કહેવાય છે.
ਜੋ ਦਮੁ ਚਿਤਿ ਨ ਆਵਈ ਸੋ ਦਮੁ ਬਿਰਥਾ ਜਾਇ ॥੩॥
જીવનના જે શ્વાસમાં પરમાત્મા યાદ આવતો નથી, તે શ્વાસ વ્યર્થ જ વીતી જાય છે ॥૩॥
ਇਹੁ ਤਨੁ ਵੇਚੀ ਬੈ ਕਰੀ ਜੇ ਕੋ ਲਏ ਵਿਕਾਇ ॥
જો કોઈ ખરીદદાર હોય તો હું પોતાનું શરીર તેને વેચી દઈશ, જો તેના બદલામાં મને પરમાત્માનું નામ મળતું હોય.
ਨਾਨਕ ਕੰਮਿ ਨ ਆਵਈ ਜਿਤੁ ਤਨਿ ਨਾਹੀ ਸਚਾ ਨਾਉ ॥੪॥੫॥੭॥
હે નાનક! જે શરીરમાં સત્ય-નામ વસતું નથી, તે કોઈ કામ આવતું નથી ॥૪॥૫॥૭॥
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੭
સુહી મહેલ ૧ ઘર ૭
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜੋਗੁ ਨ ਖਿੰਥਾ ਜੋਗੁ ਨ ਡੰਡੈ ਜੋਗੁ ਨ ਭਸਮ ਚੜਾਈਐ ॥
ગોદડી પહેરી લેવી યોગ્ય નથી, હાથમાં ડંડો પકડી લેવો યોગ્ય નથી અને શરીર પર ભસ્મ લગાવી લેવી પણ યોગસાધના નથી.
ਜੋਗੁ ਨ ਮੁੰਦੀ ਮੂੰਡਿ ਮੁਡਾਇਐ ਜੋਗੁ ਨ ਸਿੰਙੀ ਵਾਈਐ ॥
કાનોમાં મુદ્રા પહેરી લેવી અને માથું મૂંડાવી લેવું પણ યોગ નથી. સીંગી વગાડવાથી પણ યોગસાધના થઈ શકતી નથી.
ਅੰਜਨ ਮਾਹਿ ਨਿਰੰਜਨਿ ਰਹੀਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਇਵ ਪਾਈਐ ॥੧॥
યોગનો રસ્તો આમ મેળવી શકાય છે કે માયામાં રહેતા જ નિરંજન અર્થાત માયાથી નિર્લિપ્ત રહે ॥૧॥
ਗਲੀ ਜੋਗੁ ਨ ਹੋਈ ॥
વાતો કરવાથી યોગ થતો નથી.
ਏਕ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਕਰਿ ਸਮਸਰਿ ਜਾਣੈ ਜੋਗੀ ਕਹੀਐ ਸੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
યોગી તેને જ કહેવાય છે, જે બધાને એક દ્રષ્ટિ જોવે છે તથા એક સમાન સમજે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੋਗੁ ਨ ਬਾਹਰਿ ਮੜੀ ਮਸਾਣੀ ਜੋਗੁ ਨ ਤਾੜੀ ਲਾਈਐ ॥
બહાર સ્મશાનમાં રહેવું યોગ-સાધના નથી અને ન તો સમાધિ લગાવવી યોગ છે.
ਜੋਗੁ ਨ ਦੇਸਿ ਦਿਸੰਤਰਿ ਭਵਿਐ ਜੋਗੁ ਨ ਤੀਰਥਿ ਨਾਈਐ ॥
દેશ-પરદેશમાં ભ્રમણ કરવું અને તીર્થોમાં સ્નાન કરવું પણ યોગ નથી.
ਅੰਜਨ ਮਾਹਿ ਨਿਰੰਜਨਿ ਰਹੀਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਇਵ ਪਾਈਐ ॥੨॥
યોગનો વિચાર આ જ છે કે મોહ-માયામાં રહેતા માયાથી નિર્લિપ્ત રહે ॥૨॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਤਾ ਸਹਸਾ ਤੂਟੈ ਧਾਵਤੁ ਵਰਜਿ ਰਹਾਈਐ ॥
જ્યારે સદ્દગુરુ મળી જાય છે તો મનુષ્યની શંકા સમાપ્ત થઈ જાય છે અને તે ભટકતા મનને વશમાં કરી લે છે.
ਨਿਝਰੁ ਝਰੈ ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਲਾਗੈ ਘਰ ਹੀ ਪਰਚਾ ਪਾਈਐ ॥
તેના હૃદયમાં અમૃત-નામનો ફુવારો વહેવા લાગી જાય છે, તેનું મન મધુર અનહદ ધ્વનીને સાંભળવા લાગે છે અને હૃદય-ઘરમાં હાજર પરમાત્માની સાથે તે લીન રહે છે.
ਅੰਜਨ ਮਾਹਿ ਨਿਰੰਜਨਿ ਰਹੀਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਇਵ ਪਾਈਐ ॥੩॥
વાસ્તવમાં મોહ માયામાં રહીને માયાથી નિર્લિપ્ત રહેવું જ યોગ-વિચાર છે ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਜੀਵਤਿਆ ਮਰਿ ਰਹੀਐ ਐਸਾ ਜੋਗੁ ਕਮਾਈਐ ॥
હે નાનક! એવી યોગસાધના કરવી જોઈએ કે જીવનમાં મોહ-માયાથી તટસ્થ રહેવાય.
ਵਾਜੇ ਬਾਝਹੁ ਸਿੰਙੀ ਵਾਜੈ ਤਉ ਨਿਰਭਉ ਪਦੁ ਪਾਈਐ ॥
જ્યારે અંતરમનમાં વાજાના વગર જ અનહદ ધ્વનિરૂપી સીંગી વાગે છે તો નિર્ભય પદની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે.
ਅੰਜਨ ਮਾਹਿ ਨਿਰੰਜਨਿ ਰਹੀਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਤਉ ਪਾਈਐ ॥੪॥੧॥੮॥
યોગનો રસ્તો આ વિધિથી જ મેળવાય છે કે માયામાં રહેતા જ નિરંજન અર્થાત માયાથી નિર્લિપ્ત રહે ॥૪॥૧॥૮॥
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
સુહી મહેલ ૧॥
ਕਉਣ ਤਰਾਜੀ ਕਵਣੁ ਤੁਲਾ ਤੇਰਾ ਕਵਣੁ ਸਰਾਫੁ ਬੁਲਾਵਾ ॥
હે પ્રભુ! તે ક્યુ ત્રાજવું છે, ક્યુ વજન છે, જેમાં હું તારા ગુણોનું વજન તોલું?
ਕਉਣੁ ਗੁਰੂ ਕੈ ਪਹਿ ਦੀਖਿਆ ਲੇਵਾ ਕੈ ਪਹਿ ਮੁਲੁ ਕਰਾਵਾ ॥੧॥
તારી મહિમાની પરખ કરવા માટે હું ક્યાં સરાફને બોલાવું? ક્યાં ગુરુની પાસે દીક્ષા લઉ, અને કોનાથી હું મૂલ્યાંકન કરાવું?॥૧॥