Page 73
ਤੁਧੁ ਆਪੇ ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥
હે પ્રભુ! તે પોતાની જાતને જગતરૂપમાં સ્વયં જ પ્રગટ કર્યો છે
ਦੂਜਾ ਖੇਲੁ ਕਰਿ ਦਿਖਲਾਇਆ ॥
આ તારાથી અલગદેખાતો, માયાનો જગત તમાશો તે સ્વયં જ બનાવીને દેખાડ્યો છે
ਸਭੁ ਸਚੋ ਸਚੁ ਵਰਤਦਾ ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੈ ਬੁਝਾਇ ਜੀਉ ॥੨੦॥
હે ભાઈ! બધી જગ્યાએ હંમેશા સ્થિર રહેનાર પરમાત્મા જ હાજર છે. જેના પર કૃપા કરે છે, તેને આ તફાવત સમજાવી દે છે ।।૨૦।।
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਪਾਇਆ ॥
જે મનુષ્યએ ગુરુની કૃપાથી પરમાત્માનો સર્વ વ્યાપકતાનો તફાવત મેળવી લીધો છે
ਤਿਥੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਚੁਕਾਇਆ ॥
તેના હૃદયમાંથી પ્રભુએ માયાનો મોહ દૂર કરી લીધો છે
ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਆਪਣੀ ਆਪੇ ਲਏ ਸਮਾਇ ਜੀਉ ॥੨੧॥
પ્રભુ પોતાની કૃપા કરીને તેને પોતાના મનમાં લિન કરે છે ।।૨૧।।
ਗੋਪੀ ਨੈ ਗੋਆਲੀਆ ॥
હે પ્રભુ! તું જ ગોકુળની ગોપી છે, તું પોતે જ યમુના નદી છે, તું પોતે જ ગોકુળનો ગોવાળિયો છે
ਤੁਧੁ ਆਪੇ ਗੋਇ ਉਠਾਲੀਆ ॥
તે પોતે જ કૃષ્ણ રૂપ બનીને ધરતી, ગોવર્ધન પર્વત ઉઠાવ્યો હતો
ਹੁਕਮੀ ਭਾਂਡੇ ਸਾਜਿਆ ਤੂੰ ਆਪੇ ਭੰਨਿ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੨॥
તું પોતાના હુકમમાં પોતે જ જીવોના શરીરને શણગારે છે, તું પોતે જ નાશ કરે છે, તું પોતે જ પૈદા કરે છે ।।૨૨।।
ਜਿਨ ਸਤਿਗੁਰ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥
તે પોતાનો જન્મ સ્વચ્છ કરીને જગતમાંથી જાય છે
ਤਿਨੀ ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਚੁਕਾਇਆ ॥
તે લોકોની આત્મિક જ્યોતિ પવિત્ર થઇ જાય છે
ਨਿਰਮਲ ਜੋਤਿ ਤਿਨ ਪ੍ਰਾਣੀਆ ਓਇ ਚਲੇ ਜਨਮੁ ਸਵਾਰਿ ਜੀਉ ॥੨੩॥
જે ભાગ્યશાળી મનુષ્યએ ગુરુની સાથે પ્રેમ નાખ્યો છે, તેને પોતાની અંદરથી માયાનો પ્રેમ દૂર કરી લીધો છે ।।૨૩।।
ਤੇਰੀਆ ਸਦਾ ਸਦਾ ਚੰਗਿਆਈਆ ॥ ਮੈ ਰਾਤਿ ਦਿਹੈ ਵਡਿਆਈਆਂ ॥
હે પ્રભુ! તારા હંમેશા કાયમ રહેનાર ગુણોને તારી કૃપાથી હું દિવસ-રાત યાદ કરું છું
ਅਣਮੰਗਿਆ ਦਾਨੁ ਦੇਵਣਾ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਸਮਾਲਿ ਜੀਉ ॥੨੪॥੧॥
હે નાનક! પ્રભુ જીવોનું માંગ્યા વિના દરેક દાન બક્ષનાર છે, તે હંમેશા સ્થિર પ્રભુને પોતાના હૃદય માં વસાવી રાખ ।।૨૪।।૧।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૫।।
ਪੈ ਪਾਇ ਮਨਾਈ ਸੋਇ ਜੀਉ ॥
હે ભાઈ! હું ગુરૂના ચરણોમાં લાગીને તે પરમાત્માને પ્રસન્ન કરવાનો પ્રયત્ન કરું છું
ਸਤਿਗੁਰ ਪੁਰਖਿ ਮਿਲਾਇਆ ਤਿਸੁ ਜੇਵਡੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ਜੀਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુ પુરુષે મને પરમાત્મા મેળવ્યા છે. હવે મને સમજમાં આવ્યું છે કે તે પરમાત્મા સમાન બીજું કોઈ નથી ।।૧।। વિરામ।।
ਗੋਸਾਈ ਮਿਹੰਡਾ ਇਠੜਾ ॥
સૃષ્ટિ નો માલિક મારો પ્રભુ ખુબ વ્હાલો છે.
ਅੰਮ ਅਬੇ ਥਾਵਹੁ ਮਿਠੜਾ ॥
મને પોતાના માતા-પિતા કરતા પણ વધારે મીઠો લાગે છે
ਭੈਣ ਭਾਈ ਸਭਿ ਸਜਣਾ ਤੁਧੁ ਜੇਹਾ ਨਾਹੀ ਕੋਇ ਜੀਉ ॥੧॥
હે પ્રભુ! બહેન-ભાઈ વગેરે અન્ય સગા-સંબંધી મેં જોઈ લીધા છે, તારી સમાન બીજું કોઈ હિત કરનાર નથી ।।૧।।
ਤੇਰੈ ਹੁਕਮੇ ਸਾਵਣੁ ਆਇਆ ॥
હે પ્રભુ! તારા હુકમમાં જ ગુરુ સાથે મેળાપ થયો. જાણે, મારા માટે શ્રાવણનો મહિનો આવી ગયો.
ਮੈ ਸਤ ਕਾ ਹਲੁ ਜੋਆਇਆ ॥
ગુરુની કૃપાથી મેં ઉચ્ચ આચરણ બનાવવાનો ઉપાય શોધી લીધો
ਨਾਉ ਬੀਜਣ ਲਗਾ ਆਸ ਕਰਿ ਹਰਿ ਬੋਹਲ ਬਖਸ ਜਮਾਇ ਜੀਉ ॥੨॥
હું આ આશા કરીને તારું નામ પોતાના હૃદય રૂપી ખેતરમાં વાવવા લાગ્યો કે તારી કૃપાનો ઢગલો એકત્રિત થઈ જશે ।।૨।।
ਹਉ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਇਕੁ ਪਛਾਣਦਾ ॥
હે પ્રભુ! ગુરુને મળીને મેં ફક્ત તારા નામ સાથે સંધિ નાખી છે
ਦੁਯਾ ਕਾਗਲੁ ਚਿਤਿ ਨ ਜਾਣਦਾ ॥
હું તારા નામ વિના બીજું કોઈ લેખ લખવા માંગતો નથી.
ਹਰਿ ਇਕਤੈ ਕਾਰੈ ਲਾਇਓਨੁ ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਂਵੈ ਨਿਬਾਹਿ ਜੀਉ ॥੩॥
હે હરિ! તે મને પોતાનું નામ સ્મરણ કરવાના એક જ કામમાં જોડી દીધો છે. હવે તારી જેવી મંજુરી હોય, એમ કામને પાર પાડી દે ।।૩।।
ਤੁਸੀ ਭੋਗਿਹੁ ਭੁੰਚਹੁ ਭਾਈਹੋ ॥
હે સત્સંગી ભાઈઓ! તું પણ ગુરૂની શરણમાં આવીને પ્રભુના નામ-રસનો આનંદ લે
ਗੁਰਿ ਦੀਬਾਣਿ ਕਵਾਇ ਪੈਨਾਈਓ ॥
મને ગુરુએ પરમાત્માની દરગાહમાં આદરનું પ્રતીક કપડું પહેરાવી દીધું છે, આદર અપાવી દીધું છે
ਹਉ ਹੋਆ ਮਾਹਰੁ ਪਿੰਡ ਦਾ ਬੰਨਿ ਆਦੇ ਪੰਜਿ ਸਰੀਕ ਜੀਉ ॥੪॥
કારણ કે હું હવે મારા શરીરનો ચૌધરી, મુખી બની ગયો છું, ગુરુની કૃપાથી મેં કામાદિક પાંચેય વિરોધ કરનારને લાવી બેસાડ્યા છે ।।૪।।
ਹਉ ਆਇਆ ਸਾਮ੍ਹ੍ਹੈ ਤਿਹੰਡੀਆ ॥
હે પ્રભુ! હું તારી શરણે આવ્યો છું.
ਪੰਜਿ ਕਿਰਸਾਣ ਮੁਜੇਰੇ ਮਿਹਡਿਆ ॥
તારી કૃપાથી પાંચેય જ્ઞાનેન્દ્રિય ખેડૂત મારી કબર બની ગયા છે, મારા કહેવાથી ચાલે છે, કોઈ પણ જ્ઞાનેન્દ્રિય રૂપી ખેડૂત મારાથી આગળ થઈને માથું ઉઠાવી શકતો નથી
ਕੰਨੁ ਕੋਈ ਕਢਿ ਨ ਹੰਘਈ ਨਾਨਕ ਵੁਠਾ ਘੁਘਿ ਗਿਰਾਉ ਜੀਉ ॥੫॥
હે નાનક! હવે મારૂં શરીર રૂપી નગર સારા ગુણોના સંઘની વસતીથી વશી ગયું છે ।।૫।।
ਹਉ ਵਾਰੀ ਘੁੰਮਾ ਜਾਵਦਾ ॥
હે શાહ-પ્રભુ! હું તારીથી કુરબાન થાઉં છું, હું તને બલિદાન આપું છું
ਇਕ ਸਾਹਾ ਤੁਧੁ ਧਿਆਇਦਾ ॥
હું ફક્ત તને જ મારા દિલમાં ટકાવી બેઠો છું
ਉਜੜੁ ਥੇਹੁ ਵਸਾਇਓ ਹਉ ਤੁਧ ਵਿਟਹੁ ਕੁਰਬਾਣੁ ਜੀਉ ॥੬॥
હે શાહ પ્રભુ! હું તને બલિદાન આપું છું. તે મારા નિર્જન શરીરમાં હૃદય-ઘર વસાવી દીધા છે ।।૬।।
ਹਰਿ ਇਠੈ ਨਿਤ ਧਿਆਇਦਾ ॥
હે ભાઈ! હવે હું હંમેશા હંમેશા વ્હાલા હરિને જ યાદ કરું છું
ਮਨਿ ਚਿੰਦੀ ਸੋ ਫਲੁ ਪਾਇਦਾ ॥
મારા મનમાં હું જે ઇચ્છા ધરીને બેઠો હતો, તે નામ-ફળ હવે મેં પ્રાપ્ત કરી લીધું છે
ਸਭੇ ਕਾਜ ਸਵਾਰਿਅਨੁ ਲਾਹੀਅਨੁ ਮਨ ਕੀ ਭੁਖ ਜੀਉ ॥੭॥
તે પ્રભુએ મારા બધા કામ પાર પાડ્યા છે, મારા મનની માયાવાળી ભુખ દૂર કરી આપી છે ।।૭।।
ਮੈ ਛਡਿਆ ਸਭੋ ਧੰਧੜਾ ॥
હે ભાઈ! નામ જપવાની કૃપાથી મેં દુનિયાની બધી લાલચ છોડી દીધી છે
ਗੋਸਾਈ ਸੇਵੀ ਸਚੜਾ ॥
હું હંમેશા સ્થિર રહેનાર માલિક પ્રભુને જ યાદ કરું છું
ਨਉ ਨਿਧਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹਰਿ ਮੈ ਪਲੈ ਬਧਾ ਛਿਕਿ ਜੀਉ ॥੮॥
હવે પરમાત્માનું નામ-ખજાના જ મારા માટે જગતનો નવ ખજાનો છે, મેં તે નામ ધનને પોતાના હૃદયના પાલવમાં કડક રીતે બાંધી લીધો છે ।।૮।।
ਮੈ ਸੁਖੀ ਹੂੰ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥
ગુરુએ મારા દિલમાં પરમાત્માની મહિમાનાં શબ્દ વસાવી દીધા છે
ਗੁਰਿ ਅੰਤਰਿ ਸਬਦੁ ਵਸਾਇਆ ॥
તેની કૃપાથી મેં દુનિયાના બધા સુખોથી વધારે ઉત્તમ આત્મિક સુખ શોધી લીધું છે
ਸਤਿਗੁਰਿ ਪੁਰਖਿ ਵਿਖਾਲਿਆ ਮਸਤਕਿ ਧਰਿ ਕੈ ਹਥੁ ਜੀਉ ॥੯॥
ગુરુ પુરખે માથા પર પોતાના કૃપા ભરેલા હાથ રાખીને મને પરમાત્માનાં દર્શન કરાવી દીધા છે ।।૯।।
ਮੈ ਬਧੀ ਸਚੁ ਧਰਮ ਸਾਲ ਹੈ ॥
ગુરુના શીખોને હું ખંતથી શોધીને મળું છું
ਗੁਰਸਿਖਾ ਲਹਦਾ ਭਾਲਿ ਕੈ ॥
તેની સંગતિમાં બેસવા મેં ધર્મશાળા બનાવી છે.જ્યાં હું હંમેશા સ્થિર પ્રભુનું સ્મરણ કરું છું
ਪੈਰ ਧੋਵਾ ਪਖਾ ਫੇਰਦਾ ਤਿਸੁ ਨਿਵਿ ਨਿਵਿ ਲਗਾ ਪਾਇ ਜੀਉ ॥੧੦॥
જો ગુરુશિખ મળી જાય. હું જરૂરિયાત મુજબ તેના પગ ધોઉં છું, તેને પંખાથી ખુદ હવા આપું છું. હું પૂરી શિષ્ટતાથી તેના પગે લાગું છું ।।૧૦।।