Page 675
ਅਉਖਧ ਮੰਤ੍ਰ ਮੂਲ ਮਨ ਏਕੈ ਮਨਿ ਬਿਸ੍ਵਾਸੁ ਪ੍ਰਭ ਧਾਰਿਆ ॥
જગતના મૂળ પ્રભુના નામરૂપી મંત્રનું સ્મરણ જ તમામ રોગોની એકમાત્ર ઔષધિ છે. પોતાના મનમાં મેં પ્રભુ પ્રત્યે આસ્થા ધારણ કરી લીધી છે.
ਚਰਨ ਰੇਨ ਬਾਂਛੈ ਨਿਤ ਨਾਨਕੁ ਪੁਨਹ ਪੁਨਹ ਬਲਿਹਾਰਿਆ ॥੨॥੧੬॥
નાનક દરરોજ પ્રભુની ચરણ-ધૂળની કામના કરે છે અને વારંવાર તેના પર બલિહાર જાય છે ॥૨॥૧૬॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਮੇਰਾ ਲਾਗੋ ਰਾਮ ਸਿਉ ਹੇਤੁ ॥
મારો રામથી પ્રેમ થઈ ગયો છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਸਹਾਈ ਜਿਨਿ ਦੁਖ ਕਾ ਕਾਟਿਆ ਕੇਤੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સદ્દગુરુ હંમેશા જ મારો સહાયક છે, જેને મારા દુઃખનું મૂળ જ કાપી દીધું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਾਥ ਦੇਇ ਰਾਖਿਓ ਅਪੁਨਾ ਕਰਿ ਬਿਰਥਾ ਸਗਲ ਮਿਟਾਈ ॥
તેણે મને પોતાનો બનાવીને પોતાનો હાથ આપીને મારી રક્ષા કરી છે અને મારી તમામ ઇજા મટાડી દીધી છે.
ਨਿੰਦਕ ਕੇ ਮੁਖ ਕਾਲੇ ਕੀਨੇ ਜਨ ਕਾ ਆਪਿ ਸਹਾਈ ॥੧॥
તેને નિંદકોના મુખ કાળા કરી દીધા છે અને તે પોતાના સેવકનો સહાયક બની ગયો છે ॥૧॥
ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਹੋਆ ਰਖਵਾਲਾ ਰਾਖਿ ਲੀਏ ਕੰਠਿ ਲਾਇ ॥
તે સાચો પરમેશ્વર મારો રખેવાળ બની ગયો છે અને તેને પોતાના ગળાથી લગાવીને મને બચાવી લીધો છે.
ਨਿਰਭਉ ਭਏ ਸਦਾ ਸੁਖ ਮਾਣੇ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੨॥੧੭॥
હે નાનક! પરમાત્માનું ગુણગાન કરવાથી નીડર થઈ ગયો છું અને હંમેશા જ સુખનો અનુભવ કરું છું ॥૨॥૧૭॥
ਧਨਾਸਿਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਅਉਖਧੁ ਤੇਰੋ ਨਾਮੁ ਦਇਆਲ ॥
હે દીનદયાળુ! તારું નામ બધા રોગોની ઔષધિ છે
ਮੋਹਿ ਆਤੁਰ ਤੇਰੀ ਗਤਿ ਨਹੀ ਜਾਨੀ ਤੂੰ ਆਪਿ ਕਰਹਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરંતુ મેં દુખીયારાએ તારી મહિમા સમજી નથી, જ્યારે કે તું પોતે જ મારુ પાલન-પોષણ કરે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਧਾਰਿ ਅਨੁਗ੍ਰਹੁ ਸੁਆਮੀ ਮੇਰੇ ਦੁਤੀਆ ਭਾਉ ਨਿਵਾਰਿ ॥
હે સ્વામી મારા પર પોતાની કૃપા કરી અને મારા મનમાંથી દ્વેતભાવ દૂર કરી દે.
ਬੰਧਨ ਕਾਟਿ ਲੇਹੁ ਅਪੁਨੇ ਕਰਿ ਕਬਹੂ ਨ ਆਵਹ ਹਾਰਿ ॥੧॥
મારા માયાના બંધન કાપીને મને પોતાનો સેવક બનાવી લે, તેથી હું જીવનની રમતમાં ક્યારેય પણ ન હારું ॥૧॥
ਤੇਰੀ ਸਰਨਿ ਪਇਆ ਹਉ ਜੀਵਾਂ ਤੂੰ ਸੰਮ੍ਰਥੁ ਪੁਰਖੁ ਮਿਹਰਵਾਨੁ ॥
હે પ્રભુ! તું સર્વકળા સમર્થ તેમજ કૃપાળુ છે તથા તારી શરણ લેવાથી જ હું જીવંત રહું છું.
ਆਠ ਪਹਰ ਪ੍ਰਭ ਕਉ ਆਰਾਧੀ ਨਾਨਕ ਸਦ ਕੁਰਬਾਨੁ ॥੨॥੧੮॥
હે નાનક! હું તો આઠ પ્રહર પ્રભુની પ્રાર્થના કરતો રહું છું અને હંમેશા જ તેના પર બલિહાર જાવ છું ॥૨॥૧૮॥
ਰਾਗੁ ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫
રાગ ધનાસરી મહેલ ૫
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਹਾ ਹਾ ਪ੍ਰਭ ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ ॥
હાય! હાય! હે પ્રભુ! મને બચાવી લે.
ਹਮ ਤੇ ਕਿਛੂ ਨ ਹੋਇ ਮੇਰੇ ਸ੍ਵਾਮੀ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਅਪੁਨਾ ਨਾਮੁ ਦੇਹੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે સ્વામી! મારાથી કંઈ પણ થઈ શકતું નથી, છેવટે પોતાની કૃપા કરીને મને પોતાનું નામ આપી દે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਗਨਿ ਕੁਟੰਬ ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰ ॥
મારું કુટુંબ સંસાર સમુદ્ર સમાન છે, જેમાં જળના સ્થાન પર તૃષ્ણારૂપી આગ ભરેલી છે.
ਭਰਮ ਮੋਹ ਅਗਿਆਨ ਅੰਧਾਰ ॥੧॥
દરેક તરફ ભ્રમ, મોહ તેમજ અજ્ઞાનનો અંધકાર ફેલાયેલ છે ॥૧॥
ਊਚ ਨੀਚ ਸੂਖ ਦੂਖ ॥
હું ક્યારેક ઉચ્ચ બની જાવ છું, ક્યારેક નિમ્ન બની જાવ છું, ક્યારેક સુખ ભોગવું છું તો ક્યારેક દુઃખ સહન કરું છું.
ਧ੍ਰਾਪਸਿ ਨਾਹੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਭੂਖ ॥੨॥
મને હંમેશા જ માયાની તૃષ્ણા તેમજ ભૂખ લાગેલી રહે છે અને ક્યારેય પણ સંતુષ્ટ થતો નથી ॥૨॥
ਮਨਿ ਬਾਸਨਾ ਰਚਿ ਬਿਖੈ ਬਿਆਧਿ ॥
મારા મનમાં વાસના છે અને વિષય વિકારોમાં લીન થવાથી મને રોગ લાગી ગયા છે.
ਪੰਚ ਦੂਤ ਸੰਗਿ ਮਹਾ ਅਸਾਧ ॥੩॥
માયાના પાંચ દૂત - કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ તેમજ અહંકાર હંમેશા જ મારી સાથે રહે છે મારા વશમાં આવનાર નથી ॥૩॥
ਜੀਅ ਜਹਾਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਧਨੁ ਤੇਰਾ ॥
હે પ્રભુ! આ બધા જીવ, આખું જગત, પ્રાણ તેમજ ધન બધું તારું જ છે.
ਨਾਨਕ ਜਾਨੁ ਸਦਾ ਹਰਿ ਨੇਰਾ ॥੪॥੧॥੧੯॥
હે નાનક! પરમાત્માને હંમેશા પોતાની નજીક જ સમજ ॥૪॥૧॥૧૬॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਦੀਨ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਿ ਠਾਕੁਰ ਰਾਖੈ ਜਨ ਕੀ ਆਪਿ ॥
ગરીબોનું દુઃખ નિવૃત્ત કરીને પ્રભુ પોતે જ પોતાના સેવકોની લાજ રાખે છે.
ਤਰਣ ਤਾਰਣ ਹਰਿ ਨਿਧਿ ਦੂਖੁ ਨ ਸਕੈ ਬਿਆਪਿ ॥੧॥
તે તો સુખોનો ભંડાર છે, તે સંસાર સમુદ્રમાંથી પાર કરાવનાર જહાજ છે, આથી તેના ભક્તજનોને કોઈ પણ દુઃખ પ્રભાવિત કરી શકતું નથી ॥૧॥
ਸਾਧੂ ਸੰਗਿ ਭਜਹੁ ਗੁਪਾਲ ॥
સાધુની પવિત્ર સભામાં સામેલ થઈને પરમાત્માનું ભજન કર.
ਆਨ ਸੰਜਮ ਕਿਛੁ ਨ ਸੂਝੈ ਇਹ ਜਤਨ ਕਾਟਿ ਕਲਿ ਕਾਲ ॥ ਰਹਾਉ ॥
મને તો અન્ય કોઈ સાધન સૂઝતું નથી, આથી આ પ્રયત્નો દ્વારા કળિયુગનો સમય વિતાવ ॥વિરામ॥
ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਦਇਆਲ ਪੂਰਨ ਤਿਸੁ ਬਿਨਾ ਨਹੀ ਕੋਇ ॥
સૃષ્ટિના આદિ તેમજ અંતમાં તે પૂર્ણ દયાળુ પ્રભુ સિવાય અન્ય કોઈ નથી.
ਜਨਮ ਮਰਣ ਨਿਵਾਰਿ ਹਰਿ ਜਪਿ ਸਿਮਰਿ ਸੁਆਮੀ ਸੋਇ ॥੨॥
પરમાત્માનું ભજન કરીને પોતાનું જન્મ-મરણનું ચક્ર સમાપ્ત કરી લે અને તે સ્વામીનું સ્મરણ કરતો રહે ॥૨॥
ਬੇਦ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਕਥੈ ਸਾਸਤ ਭਗਤ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥
હે પ્રભુ! વેદ, સ્મૃતિઓ તેમજ શાસ્ત્ર આ બધા તારી જ મહિમા કથન કરે છે અને ભક્તજન તારા ગુણો પર વિચાર કરે છે.
ਮੁਕਤਿ ਪਾਈਐ ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਅੰਧਾਰੁ ॥੩॥
મનુષ્યને મુક્તિ સાધુઓની સંગતિ કરવાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે અને અજ્ઞાનતાનો અંધકાર દૂર થઈ જાય છે ॥૩॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਅਧਾਰੁ ਜਨ ਕਾ ਰਾਸਿ ਪੂੰਜੀ ਏਕ ॥
પ્રભુના સુંદર ચરણ-કમળ ભક્તજનોનો સહારો છે અને આ જ તેની રાશિ તેમજ પૂંજી છે.