Page 676
ਤਾਣੁ ਮਾਣੁ ਦੀਬਾਣੁ ਸਾਚਾ ਨਾਨਕ ਕੀ ਪ੍ਰਭ ਟੇਕ ॥੪॥੨॥੨੦॥
હે નાનક! સાચો પ્રભુ જ તેનું બળ, માન-સમ્માન તેમજ દરબાર છે. પ્રભુ જ તેનો આધાર છે ॥૪॥૨॥૨૦॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਫਿਰਤ ਫਿਰਤ ਭੇਟੇ ਜਨ ਸਾਧੂ ਪੂਰੈ ਗੁਰਿ ਸਮਝਾਇਆ ॥
અહીં-તહીં ભ્રમણ કરતા જયારે મારો સાધુ-મહાપુરુષ ગુરુથી સાક્ષાત્કાર થયો તો સંપૂર્ણ ગુરુએ મને ઉપદેશ આપ્યો
ਆਨ ਸਗਲ ਬਿਧਿ ਕਾਂਮਿ ਨ ਆਵੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ॥੧॥
કે બીજી બધી વિધિ કામ આવવાની નથી, આથી હરિ-નામનું જ ધ્યાન-મનન કર્યું છે ॥૧॥
ਤਾ ਤੇ ਮੋਹਿ ਧਾਰੀ ਓਟ ਗੋਪਾਲ ॥
આથી મેં પ્રભુનો જ સહારો લીધો છે.
ਸਰਨਿ ਪਰਿਓ ਪੂਰਨ ਪਰਮੇਸੁਰ ਬਿਨਸੇ ਸਗਲ ਜੰਜਾਲ ॥ ਰਹਾਉ ॥
હું તો સંપૂર્ણ પરમેશ્વરની શરણમાં આવી ગયો છું અને મારી બધી વેદના જંજાળ નાશ થઈ ગયા છે ॥ વિરામ॥
ਸੁਰਗ ਮਿਰਤ ਪਇਆਲ ਭੂ ਮੰਡਲ ਸਗਲ ਬਿਆਪੇ ਮਾਇ ॥
સ્વર્ગલોક, મૃત્યુલોક, પાતાળલોક તેમજ આખા ભૂમંડળમાં માયા વ્યાપક છે.
ਜੀਅ ਉਧਾਰਨ ਸਭ ਕੁਲ ਤਾਰਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੨॥
પોતાની આત્માનો ઉદ્ધાર કરવા માટે તેમજ પોતાની બધી વંશાવલીને સંસાર સમુદ્રમાંથી પાર કરાવવા માટે હરિ-નામનું જ ધ્યાન કરવું જોઈએ ॥૨॥
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਗਾਈਐ ਪਾਈਐ ਸਰਬ ਨਿਧਾਨਾ ॥
હે નાનક! જો માયાતીત પ્રભુ-નામનું સ્તુતિગાન કરવામાં આવે તો બધા સુખોનાં ભંડાર પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਜਿਸੁ ਦੇਇ ਸੁਆਮੀ ਬਿਰਲੇ ਕਾਹੂ ਜਾਨਾ ॥੩॥੩॥੨੧॥
આ રહસ્યને કોઈ દુર્લભ પુરુષે જ સમજ્યું છે, જેને જગતનો સ્વામી પ્રભુ કૃપા કરીને નામનું દાન આપે છે ॥૩॥૩॥૨૧॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੨ ਚਉਪਦੇ
ધનાસરી મહેલ ૫ ઘર ૨ ચારપદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਛੋਡਿ ਜਾਹਿ ਸੇ ਕਰਹਿ ਪਰਾਲ ॥
અજ્ઞાની મનુષ્ય તે ક્ષણભંગુર પદાર્થોને એકત્રિત કરતો રહે છે, જેને તેને અહીં છોડીને ચાલ્યા જવાનું છે.
ਕਾਮਿ ਨ ਆਵਹਿ ਸੇ ਜੰਜਾਲ ॥
તે એવી ગડબડમાં ફસાઈ જાય છે, જેનો કોઈ ફાયદો નથી.
ਸੰਗਿ ਨ ਚਾਲਹਿ ਤਿਨ ਸਿਉ ਹੀਤ ॥
તે તેનાથી સ્નેહ કરે છે, જે જીવનના અંતિમ ક્ષણોમાં તેની સાથે જતા નથી.
ਜੋ ਬੈਰਾਈ ਸੇਈ ਮੀਤ ॥੧॥
જે તેના દુશ્મન છે, તે જ તેના મિત્ર બનેલ છે ॥૧॥
ਐਸੇ ਭਰਮਿ ਭੁਲੇ ਸੰਸਾਰਾ ॥
આમ જ આ સંસાર ભ્રમમાં ફસાઈને ભટકેલું છે અને
ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਖੋਇ ਗਵਾਰਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥
અજ્ઞાની મનુષ્ય આમ જ પોતાનું કિંમતી જીવન વ્યર્થ ગુમાવી રહ્યો છે ॥વિરામ॥
ਸਾਚੁ ਧਰਮੁ ਨਹੀ ਭਾਵੈ ਡੀਠਾ ॥
તે સત્ય તેમજ ધર્મને જોવો પણ પસંદ કરતો નથી.
ਝੂਠ ਧੋਹ ਸਿਉ ਰਚਿਓ ਮੀਠਾ ॥
તે તો અસત્ય તેમજ છળ-કપટમાં જ મગ્ન રહે છે અને આ તેને ખુબ મીઠું લાગે છે.
ਦਾਤਿ ਪਿਆਰੀ ਵਿਸਰਿਆ ਦਾਤਾਰਾ ॥
તે આપેલી વસ્તુઓથી તો ખુબ પ્રેમ કરે છે પરંતુ દેનાર દાતાને ભૂલી ગયો છે.
ਜਾਣੈ ਨਾਹੀ ਮਰਣੁ ਵਿਚਾਰਾ ॥੨॥
બિચારો ભાગ્યહીન પોતાના મૃત્યુનો વિચાર કરતો નથી ॥૨॥
ਵਸਤੁ ਪਰਾਈ ਕਉ ਉਠਿ ਰੋਵੈ ॥
તે પારકી વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવા માટે ઊઠી-ઊઠીને પ્રયત્ન કરે છે અને ન મળવા પર વિલાપ કરે છે.
ਕਰਮ ਧਰਮ ਸਗਲਾ ਈ ਖੋਵੈ ॥
તે પોતાના ધર્મ કર્મનું આખું ફળ ગુમાવી દે છે.
ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੂਝੈ ਆਵਣ ਜਾਣੇ ॥
તે પરમાત્માના હુકમને સમજતો નથી, આથી તેને જન્મ-મરણનું ચક્ર પડી રહે છે.
ਪਾਪ ਕਰੈ ਤਾ ਪਛੋਤਾਣੇ ॥੩॥
જયારે તે પાપ કરે છે તો તદુપરાંત પસ્તાય છે ॥૩॥
ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ॥
હે પ્રભુ! જે તે મંજુર છે, તે જ મને સહર્ષ સ્વીકાર છે.
ਤੇਰੇ ਭਾਣੇ ਨੋ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥
હું તારી રજા પર બલિહાર જાવ છું.
ਨਾਨਕੁ ਗਰੀਬੁ ਬੰਦਾ ਜਨੁ ਤੇਰਾ ॥
ગરીબ નાનક તારો મનુષ્ય તેમજ સેવક છે.
ਰਾਖਿ ਲੇਇ ਸਾਹਿਬੁ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ॥੪॥੧॥੨੨॥
હે માલિક પ્રભુ! મારી રક્ષા કરજો ॥૪॥૧॥૨૨॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਮੋਹਿ ਮਸਕੀਨ ਪ੍ਰਭੁ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥
પ્રભુનું નામ જ મારા નમ્ર માટે એકમાત્ર આધાર છે.
ਖਾਟਣ ਕਉ ਹਰਿ ਹਰਿ ਰੋਜਗਾਰੁ ॥
મારા કમાવવા માટે હરિ-નામ જ મારો રોજગાર છે.
ਸੰਚਣ ਕਉ ਹਰਿ ਏਕੋ ਨਾਮੁ ॥
જે મનુષ્યની પાસે એકત્રિત કરવા માટે એકમાત્ર હરિ-નામ છે,
ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਤਾ ਕੈ ਆਵੈ ਕਾਮ ॥੧॥
આ નામ જ આ લોક તેમજ આગળ પરલોકમાં તેને કામ આવે છે ॥૧॥
ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਪ੍ਰਭ ਰੰਗਿ ਅਪਾਰ ॥
પ્રભુના પ્રેમ રંગ તેમજ નામમાં લીન થઈને
ਸਾਧ ਗਾਵਹਿ ਗੁਣ ਏਕ ਨਿਰੰਕਾਰ ॥ ਰਹਾਉ ॥
સાધુજન તો ફક્ત નિરાકાર પરમેશ્વરનું જ ગુણગાન કરે છે ॥વિરામ॥
ਸਾਧ ਕੀ ਸੋਭਾ ਅਤਿ ਮਸਕੀਨੀ ॥
સાધુની શોભા તેની ખુબ વિનમ્રતામાં છે.
ਸੰਤ ਵਡਾਈ ਹਰਿ ਜਸੁ ਚੀਨੀ ॥
સંતની ઉદારતા તેના હરિ-યશ ગાવાથી જણાય છે.
ਅਨਦੁ ਸੰਤਨ ਕੈ ਭਗਤਿ ਗੋਵਿੰਦ ॥
પરમાત્માની ભક્તિ તેના હૃદયમાં આનંદ ઉત્પન્ન કરે છે.
ਸੂਖੁ ਸੰਤਨ ਕੈ ਬਿਨਸੀ ਚਿੰਦ ॥੨॥
સંતોના મનમાં આ જ સુખનો અનુભવ થાય છે કે તેની ચિંતાનો નાશ થઈ જાય છે ॥૨॥
ਜਹ ਸਾਧ ਸੰਤਨ ਹੋਵਹਿ ਇਕਤ੍ਰ ॥
જ્યાં પણ સાધુ-સંત એકત્રિત થાય છે,
ਤਹ ਹਰਿ ਜਸੁ ਗਾਵਹਿ ਨਾਦ ਕਵਿਤ ॥
ત્યાં જ તે સંગીત તેમજ કાવ્ય દ્વારા હરિનું યશગાન કરે છે.
ਸਾਧ ਸਭਾ ਮਹਿ ਅਨਦ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ॥
સાધુઓની સભામાં આનંદ તેમજ શાંતિની પ્રાપ્તિ થાય છે.
ਉਨ ਸੰਗੁ ਸੋ ਪਾਏ ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ ਕਰਾਮ ॥੩॥
તેની સંગતિ પણ તે જ મનુષ્ય કરે છે, જેના માથા પર પૂર્વ કર્મો દ્વારા આવું ભાગ્ય લખેલું હોય છે ॥૩॥
ਦੁਇ ਕਰ ਜੋੜਿ ਕਰੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥
હું પોતાના બંને હાથ જોડીને પ્રાર્થના કરું છું કે
ਚਰਨ ਪਖਾਰਿ ਕਹਾਂ ਗੁਣਤਾਸ ॥
હું સંતોના ચરણ ધોતો રહું અને ગુણોના ભંડાર પ્રભુનું જ નામ-સ્મરણ કરવામાં મગ્ન રહું.
ਪ੍ਰਭ ਦਇਆਲ ਕਿਰਪਾਲ ਹਜੂਰਿ ॥
જે હંમેશા જ દયાળુ તેમજ કૃપાળુ પ્રભુની હાજરીમાં રહે છે,
ਨਾਨਕੁ ਜੀਵੈ ਸੰਤਾ ਧੂਰਿ ॥੪॥੨॥੨੩॥
નાનક તો તે સંતોની ચરણ-ધૂળના સહારે જ જીવંત છે ॥૪॥૨॥૨૩॥