Page 674
ਨਿਮਖ ਨਿਮਖ ਤੁਮ ਹੀ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਹੁ ਹਮ ਬਾਰਿਕ ਤੁਮਰੇ ਧਾਰੇ ॥੧॥
ક્ષણ-ક્ષણ તું અમારું પાલન-પોષણ કરતો રહે, અમે તારા જ ઉત્પન્ન કરેલ બાળક છીએ ॥૧॥
ਜਿਹਵਾ ਏਕ ਕਵਨ ਗੁਨ ਕਹੀਐ ॥
અમે પોતાની એક જીભથી તારા ક્યાં-ક્યાં ગુણ કથન કરીએ?
ਬੇਸੁਮਾਰ ਬੇਅੰਤ ਸੁਆਮੀ ਤੇਰੋ ਅੰਤੁ ਨ ਕਿਨ ਹੀ ਲਹੀਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે અગણિત તેમજ અનંત સ્વામી! કોઈએ પણ તારું અંત જાણ્યું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਕੋਟਿ ਪਰਾਧ ਹਮਾਰੇ ਖੰਡਹੁ ਅਨਿਕ ਬਿਧੀ ਸਮਝਾਵਹੁ ॥
હે પ્રભુ! તું અમારા કરોડો પાપોનો નાશ કરતો રહે છે અને અનેક વિધિ દ્વારા ઉપદેશ આપતો રહે છે.
ਹਮ ਅਗਿਆਨ ਅਲਪ ਮਤਿ ਥੋਰੀ ਤੁਮ ਆਪਨ ਬਿਰਦੁ ਰਖਾਵਹੁ ॥੨॥
અમે તો જ્ઞાનહીન છીએ અને અમારી બુદ્ધિ ખૂબ જ થોડી તેમજ નિમ્ન છે, તું પોતાની મૂળ પરંપરાની લાજ રાખે છે ॥૨॥
ਤੁਮਰੀ ਸਰਣਿ ਤੁਮਾਰੀ ਆਸਾ ਤੁਮ ਹੀ ਸਜਨ ਸੁਹੇਲੇ ॥
હે પ્રભુ! અમે તારી શરણમાં આવ્યા છીએ અને અમને તારી જ આશા છે, ત્યારથી તું જ અમારો સુખદાયક સજ્જન છે.
ਰਾਖਹੁ ਰਾਖਨਹਾਰ ਦਇਆਲਾ ਨਾਨਕ ਘਰ ਕੇ ਗੋਲੇ ॥੩॥੧੨॥
હે રક્ષા કરનાર દયાળુ પ્રભુ! નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે અમારી રક્ષા કર, ત્યારથી અમે તારા ઘરના સેવક છીએ ॥૩॥૧૨॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਪੂਜਾ ਵਰਤ ਤਿਲਕ ਇਸਨਾਨਾ ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਬਹੁ ਦੈਨ ॥
લોકો પોતાના દેવતાઓની પૂજા કરે છે, વ્રત-ઉપવાસ રાખે છે, પોતાના માથા પર તિલક લગાવે છે, તીર્થો પર સ્નાન કરે છે, પુણ્ય-કર્મ પણ કરે છે અને ખુબ દાન દે છે,
ਕਹੂੰ ਨ ਭੀਜੈ ਸੰਜਮ ਸੁਆਮੀ ਬੋਲਹਿ ਮੀਠੇ ਬੈਨ ॥੧॥
તે મધુર વચન પણ બોલે છે પરંતુ સ્વામી-પ્રભુ આમાંથી કોઈ પણ વિચાર દ્વારા ખુશ થતો નથી ॥૧॥
ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਕੋ ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਮਨ ਚੈਨ ॥
પ્રભુનું નામ જપવાથી જ મનને શાંતિ મળે છે.
ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ਖੋਜਹਿ ਸਭਿ ਤਾ ਕਉ ਬਿਖਮੁ ਨ ਜਾਈ ਲੈਨ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
બધા લોકો અનેક પ્રકારની વિધિઓથી તે પ્રભુની શોધ કરતા રહે છે પરંતુ તેની શોધ ખુબ મુશ્કેલ છે અને તેને શોધી શકાતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਜਾਪ ਤਾਪ ਭ੍ਰਮਨ ਬਸੁਧਾ ਕਰਿ ਉਰਧ ਤਾਪ ਲੈ ਗੈਨ ॥
મંત્રોના જાપ કરવાથી, તપ કરવાથી, પૃથ્વી પર ભ્રમણ કરવાથી, માથાના બળે તપ કરવાથી, પ્રાણાયામ દ્વારા શ્વાસોને દસમા દરવાજામાં કરવા વગેરેથી
ਇਹ ਬਿਧਿ ਨਹ ਪਤੀਆਨੋ ਠਾਕੁਰ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਕਰਿ ਜੈਨ ॥੨॥
ઠાકોર પ્રભુ પ્રસન્ન થતો નથી, તે યોગ મત તેમજ જૈન મતનો વિચાર કરવાથી પણ ખુશ થતો નથી ॥૨॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਨਿਰਮੋਲਕੁ ਹਰਿ ਜਸੁ ਤਿਨਿ ਪਾਇਓ ਜਿਸੁ ਕਿਰਪੈਨ ॥
પ્રભુનું અમૃત નામ અણમોલ છે અને હરિ-યશનું દાન તેને ખુશકિસ્મતે જ પ્રાપ્ત કર્યું છે, જેના પર તેની કૃપા થઈ છે.
ਸਾਧਸੰਗਿ ਰੰਗਿ ਪ੍ਰਭ ਭੇਟੇ ਨਾਨਕ ਸੁਖਿ ਜਨ ਰੈਨ ॥੩॥੧੩॥
હે નાનક! જેને સત્સંગતિમાં પ્રેમ દ્વારા પ્રભુ મળી જાય છે, તે મનુષ્યની જીવન-રાત્રી સુખમાં વીતે છે ॥૩॥૧૩॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਬੰਧਨ ਤੇ ਛੁਟਕਾਵੈ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਵੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸੁਨਾਵੈ ॥
શુ કોઈ એવો છે? જે મને માયાનાં બંધનોથી સ્વતંત્ર કરાવી દે, મને પ્રભુથી મળાવી દે, મને હરિનું નામ સાંભળ,
ਅਸਥਿਰੁ ਕਰੇ ਨਿਹਚਲੁ ਇਹੁ ਮਨੂਆ ਬਹੁਰਿ ਨ ਕਤਹੂ ਧਾਵੈ ॥੧॥
મારુ આ મન સ્થિર તેમજ અટળ કરી દે, તેથી તે અહીં-તહીં ક્યાંય ન ભટકે ॥૧॥
ਹੈ ਕੋਊ ਐਸੋ ਹਮਰਾ ਮੀਤੁ ॥
શુ કોઈ એવો મારો મિત્ર છે?
ਸਗਲ ਸਮਗ੍ਰੀ ਜੀਉ ਹੀਉ ਦੇਉ ਅਰਪਉ ਅਪਨੋ ਚੀਤੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું તેને બધી ધન-સંપત્તિ, પોતાના પ્રાણ, પોતાનું હૃદય બધું જ સોંપી દઈશ ॥૧॥વિરામ॥
ਪਰ ਧਨ ਪਰ ਤਨ ਪਰ ਕੀ ਨਿੰਦਾ ਇਨ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਲਾਗੈ ॥
મારી ઇચ્છા છે કે પારકું ધન, પારકી નારીનું શરીર તેમજ પારકી નિંદા - આનાથી મારો પ્રેમ ક્યારેય પણ ન લાગે.
ਸੰਤਹ ਸੰਗੁ ਸੰਤ ਸੰਭਾਖਨੁ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨਿ ਮਨੁ ਜਾਗੈ ॥੨॥
હું સંતોની સાથે જ્ઞાન-ગોષ્ઠી કર્યા કરું તેમજ હરિ-કીર્તનમાં મારુ મન જાગૃત રહે ॥૨॥
ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਦਇਆਲ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭ ਸਰਬ ਸੂਖ ਦਇਆਲਾ ॥
હે પરમપુરુષ! તું ગુણોનો ભંડાર છે, તું ખુબ દયાળુ છે. હે દયાળુ પ્રભુ! તું સર્વ સુખ આપનાર છે.
ਮਾਗੈ ਦਾਨੁ ਨਾਮੁ ਤੇਰੋ ਨਾਨਕੁ ਜਿਉ ਮਾਤਾ ਬਾਲ ਗੁਪਾਲਾ ॥੩॥੧੪॥
હે જગતપાલક! જેમ બાળક પોતાની માતાથી ભોજન માંગે છે, તેમ જ નાનક તારાથી તારા નામનું દાન માંગે છે ॥૩॥૧૪॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਲੀਨੇ ਸੰਤ ਉਬਾਰਿ ॥
હરિએ પોતાના સંતોને બચાવી લીધા છે
ਹਰਿ ਕੇ ਦਾਸ ਕੀ ਚਿਤਵੈ ਬੁਰਿਆਈ ਤਿਸ ਹੀ ਕਉ ਫਿਰਿ ਮਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિએ પોતાના સંતોને બચાવી લીધા છે. જે મનુષ્ય હરિના દાસનું ખરાબ વિચારે છે, તેને જ તે છેવટે નાશ કરી દે છે॥૧॥વિરામ
ਜਨ ਕਾ ਆਪਿ ਸਹਾਈ ਹੋਆ ਨਿੰਦਕ ਭਾਗੇ ਹਾਰਿ ॥
પ્રભુ પોતાના સેવકનો પોતે જ મદદગાર બની ગયો છે તથા નિંદક હારીને ભાગી ગયા છે.
ਭ੍ਰਮਤ ਭ੍ਰਮਤ ਊਹਾਂ ਹੀ ਮੂਏ ਬਾਹੁੜਿ ਗ੍ਰਿਹਿ ਨ ਮੰਝਾਰਿ ॥੧॥
ભટકતા-ભટકતા નિંદક ત્યાં જ મરી ગયા છે અને તે ફરી અનેક યોનિઓમાં ભટકે છે તેમજ તેને પોતાના ઘરમાં નિવાસ મળતો નથી ॥૧॥
ਨਾਨਕ ਸਰਣਿ ਪਰਿਓ ਦੁਖ ਭੰਜਨ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ਸਦਾ ਅਪਾਰਿ ॥
નાનકે તો દુ:ખનાશક પ્રભુની શરણ લીધી છે અને હંમેશા જ અનંત પ્રભુનું ગુણગાન કરતો રહે છે.
ਨਿੰਦਕ ਕਾ ਮੁਖੁ ਕਾਲਾ ਹੋਆ ਦੀਨ ਦੁਨੀਆ ਕੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥੨॥੧੫॥
ગરીબ-દુનિયાનો સ્વામી પ્રભુના દરબારમાં તે નિંદકનું મુખ કાળું થયું છે ॥૨॥૧૫॥
ਧਨਾਸਿਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਅਬ ਹਰਿ ਰਾਖਨਹਾਰੁ ਚਿਤਾਰਿਆ ॥
હવે જ્યારે મેં રક્ષક હરિને યાદ કર્યો તો
ਪਤਿਤ ਪੁਨੀਤ ਕੀਏ ਖਿਨ ਭੀਤਰਿ ਸਗਲਾ ਰੋਗੁ ਬਿਦਾਰਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેણે મને પતિતને એક ક્ષણમાં જ પવિત્ર બનાવી દીધો અને મારો બધો રોગ નાશ કરી દીધો ॥૧॥વિરામ॥
ਗੋਸਟਿ ਭਈ ਸਾਧ ਕੈ ਸੰਗਮਿ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮਾਰਿਆ ॥
જ્યારે સાધુઓની સભામાં મારા જ્ઞાનની ચર્ચા થઈ ત્યારે મારા મનમાંથી વાસના, ક્રોધ અને લોભ નાશ પામ્યા.
ਸਿਮਰਿ ਸਿਮਰਿ ਪੂਰਨ ਨਾਰਾਇਨ ਸੰਗੀ ਸਗਲੇ ਤਾਰਿਆ ॥੧॥
મેં તે સંપૂર્ણ નારાયણનું સ્મરણ કરીને પોતાના બધા સગા-સંબંધીઓને પણ સંસાર સમુદ્રમાં ડૂબવાથી બચાવી લીધા છે ॥૧॥