Page 657
ਨਾਦਿ ਸਮਾਇਲੋ ਰੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟਿਲੇ ਦੇਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સદ્દગુરુ સાથે મેળાપ થવાથી અનહદ શબ્દમાં સમાય ગયો છું ॥૧॥વિરામ॥
ਜਹ ਝਿਲਿ ਮਿਲਿ ਕਾਰੁ ਦਿਸੰਤਾ ॥
જ્યાં ઝીલમીલ અજવાળાનો પ્રકાશ દેખાઈ દે છે
ਤਹ ਅਨਹਦ ਸਬਦ ਬਜੰਤਾ ॥
ત્યાં અનહદ શબ્દ ગુંજતા રહે છે
ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਨੀ ॥
મારી જ્યોતિ પરમ જ્યોતિમાં જોડાઈ ગઈ છે
ਮੈ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਾਨੀ ॥੨॥
ગુરુની કૃપાથી મેં આ હકીકત સમજી લીધી છે ॥૨॥
ਰਤਨ ਕਮਲ ਕੋਠਰੀ ॥
હૃદય-કમળની ઓરડીમાં ગુણોના રત્ન હાજર છે
ਚਮਕਾਰ ਬੀਜੁਲ ਤਹੀ ॥
ત્યાં તે દામિનીની જેમ ચમકે છે
ਨੇਰੈ ਨਾਹੀ ਦੂਰਿ ॥
તે પ્રભુ ક્યાંય દૂર નથી પરંતુ પાસે જ છે
ਨਿਜ ਆਤਮੈ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੩॥
તે તો મારી આત્મામાં જ નિવાસ કરી રહ્યા છે ॥૩॥
ਜਹ ਅਨਹਤ ਸੂਰ ਉਜ੍ਯ੍ਯਾਰਾ ॥
જ્યાં અનશ્વર સૂર્યનું અજવાળું છે
ਤਹ ਦੀਪਕ ਜਲੈ ਛੰਛਾਰਾ ॥
જ્યાં સળગતો સૂર્ય અને ચંદ્રનો દીવો તુચ્છ દેખાય છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਾਨਿਆ ॥
ગુરુની અપાર કૃપાથી મેં આ સમજી લીધું છે
ਜਨੁ ਨਾਮਾ ਸਹਜ ਸਮਾਨਿਆ ॥੪॥੧॥
દાસ નામ દેવ સરળતાથી જ પ્રભુમાં સમાય ગયા છે. ॥૪॥૧॥
ਘਰੁ ੪ ਸੋਰਠਿ ॥
ઘર ૪ રાગ સોરઠી ॥
ਪਾੜ ਪੜੋਸਣਿ ਪੂਛਿ ਲੇ ਨਾਮਾ ਕਾ ਪਹਿ ਛਾਨਿ ਛਵਾਈ ਹੋ ॥
નજીકની પડોસી પૂછે છે કે હે નામદેવ! ‘તે પોતાની આ ઝૂંપડી કોની પાસે બનાવડાવી છે?’
ਤੋ ਪਹਿ ਦੁਗਣੀ ਮਜੂਰੀ ਦੈਹਉ ਮੋ ਕਉ ਬੇਢੀ ਦੇਹੁ ਬਤਾਈ ਹੋ ॥੧॥
તું મને તે સુથાર વિશે કહી દે હું તેને તારાથી પણ બેગણી મજૂરી આપીશ ॥૧॥
ਰੀ ਬਾਈ ਬੇਢੀ ਦੇਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥
હે બહેન! તે સુથાર વિશે તને કહી તેમજ તેનું સરનામું આપી શકાતું નથી
ਦੇਖੁ ਬੇਢੀ ਰਹਿਓ ਸਮਾਈ ॥
જો! મારો સુથાર તો બધામાં સમાઈ રહ્યો છે
ਹਮਾਰੈ ਬੇਢੀ ਪ੍ਰਾਨ ਅਧਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે સુથાર અમારા પ્રાણોનો આધાર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬੇਢੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮਜੂਰੀ ਮਾਂਗੈ ਜਉ ਕੋਊ ਛਾਨਿ ਛਵਾਵੈ ਹੋ ॥
જો કોઈ તેનાથી ઝૂંપડી બનાવવા ઈચ્છે તો સુથાર પ્રીતિની જ મંજૂરી માંગે છે
ਲੋਗ ਕੁਟੰਬ ਸਭਹੁ ਤੇ ਤੋਰੈ ਤਉ ਆਪਨ ਬੇਢੀ ਆਵੈ ਹੋ ॥੨॥
જ્યારે મનુષ્ય લોકો તેમજ કુટુંબથી સંબંધ તોડી નાખે છે તો સુથાર જ હૃદયમાં આવી જાય છે ॥૨॥
ਐਸੋ ਬੇਢੀ ਬਰਨਿ ਨ ਸਾਕਉ ਸਭ ਅੰਤਰ ਸਭ ਠਾਂਈ ਹੋ ॥
હું આવા સુથાર વિશે વર્ણન કરી શકતો નથી કારણ કે તે તો બધાની અંદર સ્થિત છે અને સર્વવ્યાપી છે
ਗੂੰਗੈ ਮਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਚਾਖਿਆ ਪੂਛੇ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਈ ਹੋ ॥੩॥
જેમ કોઈ મૂંગો મહાઅમૃત રસને ચાખે છે પરંતુ જો તેને પૂછવામાં આવે તો તે તેને કહી શકતો નથી ॥૩॥
ਬੇਢੀ ਕੇ ਗੁਣ ਸੁਨਿ ਰੀ ਬਾਈ ਜਲਧਿ ਬਾਂਧਿ ਧ੍ਰੂ ਥਾਪਿਓ ਹੋ ॥
હે બહેન! તું તે સુથારની મહિમા સાંભળ તેને જ સમુદ્ર પર પુલ બનાવ્યો હતો અને ભક્ત ધ્રુવને પણ તેને જ ઉચ્ચા સ્થાન પર સ્થાપિત કર્યો હતો
ਨਾਮੇ ਕੇ ਸੁਆਮੀ ਸੀਅ ਬਹੋਰੀ ਲੰਕ ਭਭੀਖਣ ਆਪਿਓ ਹੋ ॥੪॥੨॥
નામદેવના સ્વામી રામ જ વિજય મેળવીને સીતાને લઈને આવ્યા હતા અને લંકાનું શાસન વિભીષણને સોંપી દીધું હતું. ॥૪॥૨॥
ਸੋਰਠਿ ਘਰੁ ੩ ॥
રાગ સોરઠી ઘર ૩ ॥
ਅਣਮੜਿਆ ਮੰਦਲੁ ਬਾਜੈ ॥
ચામડા વગર મઢેલો ઢોલક વાગે છે
ਬਿਨੁ ਸਾਵਣ ਘਨਹਰੁ ਗਾਜੈ ॥
ચોમાસા વગર જ વાદળ ગર્જના કરે છે
ਬਾਦਲ ਬਿਨੁ ਬਰਖਾ ਹੋਈ ॥
વાદળ વગર જ વરસાદ થાય છે
ਜਉ ਤਤੁ ਬਿਚਾਰੈ ਕੋਈ ॥੧॥
જો કોઈ પરમ-તત્વનો વિચાર કરે છે તો જ એવું દેખાય છે ॥૧॥
ਮੋ ਕਉ ਮਿਲਿਓ ਰਾਮੁ ਸਨੇਹੀ ॥
મને પોતાના સ્નેહી રામ મળી ગયા છે
ਜਿਹ ਮਿਲਿਐ ਦੇਹ ਸੁਦੇਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને મળવાથી મારુ આ શરીર નિર્મળ થઈ ગયું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮਿਲਿ ਪਾਰਸ ਕੰਚਨੁ ਹੋਇਆ ॥
પારસ રૂપી ગુરુને મળીને હું સોનુ અર્થાત પવિત્ર થઈ ગયો છું
ਮੁਖ ਮਨਸਾ ਰਤਨੁ ਪਰੋਇਆ ॥
પોતાના મુખથી અને મનમાં તે પ્રભુના નામ રત્નોને પરોવેલા છે
ਨਿਜ ਭਾਉ ਭਇਆ ਭ੍ਰਮੁ ਭਾਗਾ ॥
તે પ્રભુને હું પોતાના સમજીને પ્રેમ કરું છું અને મારો ભ્રમ દૂર થઈ ગયો છે
ਗੁਰ ਪੂਛੇ ਮਨੁ ਪਤੀਆਗਾ ॥੨॥
ગુરુથી ઉપદેશ પ્રાપ્ત કરીને મારું મન તૃપ્ત થઈ ગયું છે ॥૨॥
ਜਲ ਭੀਤਰਿ ਕੁੰਭ ਸਮਾਨਿਆ ॥
જેમ પાણી ઘડાની અંદર જ સમાયેલું રહે છે
ਸਭ ਰਾਮੁ ਏਕੁ ਕਰਿ ਜਾਨਿਆ ॥
તેમ જ હું જાણું છું કે એક રામ જ બધા જીવોમાં સમાયેલા છે
ਗੁਰ ਚੇਲੇ ਹੈ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥
નોકરનું મન ગુરુ પર જ વિશ્વાસ કરે છે
ਜਨ ਨਾਮੈ ਤਤੁ ਪਛਾਨਿਆ ॥੩॥੩॥
સેવક નામદેવે આ હકીકતને ઓળખી લીધી છે ॥૩॥૩॥
ਰਾਗੁ ਸੋਰਠਿ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਕੀ
રાગ સોરઠી વાણી ભગત રવિદાસજીની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜਬ ਹਮ ਹੋਤੇ ਤਬ ਤੂ ਨਾਹੀ ਅਬ ਤੂਹੀ ਮੈ ਨਾਹੀ ॥
હે હરિ! જ્યારે મને આત્મઅભિમાન હતું ત્યારે તું મારામાં હતો નહીં હવે જ્યારે તું મારામાં છે તો મારુ આત્મઅભિમાન દૂર થઈ ગયું છે
ਅਨਲ ਅਗਮ ਜੈਸੇ ਲਹਰਿ ਮਇ ਓਦਧਿ ਜਲ ਕੇਵਲ ਜਲ ਮਾਂਹੀ ॥੧॥
જેમ જેમ અગ્નિના અનંત અનેક તણખા હોય છે પરંતુ તે અગ્નિનું જ રૂપ હોય છે પવનની સાથે મોટા સમુદ્રમાં મોટી લહેરો આવે છે પરંતુ લહેરો માત્ર સમુદ્રના પાણીમાં પાણી જ હોય છે તેમ જ આ જગત પરમાત્માથી ઉત્પન્ન થવાથી તેનું રૂપ છે ॥૧॥
ਮਾਧਵੇ ਕਿਆ ਕਹੀਐ ਭ੍ਰਮੁ ਐਸਾ ॥
હે માધવ! અમે પ્રાણીઓનો તો ભ્રમ જ એવો છે અમે તેના વિશે શું કહી શકીએ છીએ?
ਜੈਸਾ ਮਾਨੀਐ ਹੋਇ ਨ ਤੈਸਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેમ આપણે કોઈ કોઈ વસ્તુને માનીએ છીએ તે તેવી હોતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਨਰਪਤਿ ਏਕੁ ਸਿੰਘਾਸਨਿ ਸੋਇਆ ਸੁਪਨੇ ਭਇਆ ਭਿਖਾਰੀ ॥
જેમ એક રાજા પોતાના સિંહાસન પર નિંદ્રા-મગ્ન થઈ જાય છે અને સપનામાં ભિખારી થઈ જાય છે
ਅਛਤ ਰਾਜ ਬਿਛੁਰਤ ਦੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸੋ ਗਤਿ ਭਈ ਹਮਾਰੀ ॥੨॥
તેનું રાજ્ય સારું છે પરંતુ તેનાથી અલગ થઈને તે ખૂબ દુઃખી થાય છે તેવી જ પરિસ્થિતિ અમારી થઈ છે ॥૨॥