Page 656
ਇਕ ਬਸਤੁ ਅਗੋਚਰ ਲਹੀਐ ॥
એક વસ્તુ શોધવા અગોચર વસ્તુ શોધવા માટે
ਬਸਤੁ ਅਗੋਚਰ ਪਾਈ ॥
મેં અગોચર વસ્તુ પ્રાપ્ત કરી લીધું છે
ਘਟਿ ਦੀਪਕੁ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥੨॥
મારા હૃદયમાં જ્ઞાનનો દીવો પ્રજ્વલિત થઈ રહ્યો છે ॥૨॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਅਬ ਜਾਨਿਆ ॥
કબીરજીનું કહેવું છે કે હવે મેં પ્રભુને જાણી લીધા છે
ਜਬ ਜਾਨਿਆ ਤਉ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥
જ્યારે મેં તે પ્રભુને સમજી લીધા તો મારું મન સફળ થઈ ગયું છે
ਮਨ ਮਾਨੇ ਲੋਗੁ ਨ ਪਤੀਜੈ ॥
પરંતુ લોકો તેના પર વિશ્વાસ કરતા નથી
ਨ ਪਤੀਜੈ ਤਉ ਕਿਆ ਕੀਜੈ ॥੩॥੭॥
જો તે વિશ્વાસ કરતા નથી તો હું શું કરી શકું છું? ॥૩॥૭॥
ਹ੍ਰਿਦੈ ਕਪਟੁ ਮੁਖ ਗਿਆਨੀ ॥
તારા હૃદયમાં તો છળ-કપટ છે અને મુખથી જ્ઞાનની વાત કરી રહ્યો છે
ਝੂਠੇ ਕਹਾ ਬਿਲੋਵਸਿ ਪਾਨੀ ॥੧॥
હે ખોટા મનુષ્ય! તું શા માટે જળનું મંથન કરી રહ્યો છે અર્થાત બેકાર બોલી રહ્યો છે ॥૧॥
ਕਾਂਇਆ ਮਾਂਜਸਿ ਕਉਨ ਗੁਨਾਂ ॥
આ શરીરને સ્વચ્છ કરવાનો કોઈ ફાયદો નથી
ਜਉ ਘਟ ਭੀਤਰਿ ਹੈ ਮਲਨਾਂ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જો તારા હૃદયમાં ગંદકી જ ભરેલી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਲਉਕੀ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨ੍ਹ੍ਹਾਈ ॥
જો કે લોકો અડસઠ તીર્થ પર જઈને સ્નાન કરી લે તો પણ
ਕਉਰਾਪਨੁ ਤਊ ਨ ਜਾਈ ॥੨॥
તેનું કડવાપણું દૂર થતું નથી ॥૨॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਬੀਚਾਰੀ ॥
કબીરજી ગાઢ વિચારીને પછી આ કહે છે કે
ਭਵ ਸਾਗਰੁ ਤਾਰਿ ਮੁਰਾਰੀ ॥੩॥੮॥
હે મુરારી! મને આ સંસાર સમુદ્ર પાર કરાવી દ્યો ॥૩॥૮॥
ਸੋਰਠਿ
રાગ સોરઠી ॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਬਹੁ ਪਰਪੰਚ ਕਰਿ ਪਰ ਧਨੁ ਲਿਆਵੈ ॥
મનુષ્ય અનેક પ્રકારની ભ્રમણાઓ કરીને પારકું ધન લઈને આવે છે
ਸੁਤ ਦਾਰਾ ਪਹਿ ਆਨਿ ਲੁਟਾਵੈ ॥੧॥
તે ધનને લાવીને પોતાના પુત્ર તેમજ પત્નીની પાસે લૂંટાવી દે છે ॥૧॥
ਮਨ ਮੇਰੇ ਭੂਲੇ ਕਪਟੁ ਨ ਕੀਜੈ ॥
હે મન! ભૂલથી પણ છળ-કપટ ન કરો
ਅੰਤਿ ਨਿਬੇਰਾ ਤੇਰੇ ਜੀਅ ਪਹਿ ਲੀਜੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જો કે જીવનના અંતમાં મારી આત્માને પણ કર્મોનો હિસાબ દેવો પડે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ਤਨੁ ਛੀਜੈ ਜਰਾ ਜਨਾਵੈ ॥
ક્ષણે-ક્ષણે આ શરીર નષ્ટ થતું જાય છે અને વૃદ્ધાવસ્થા વધતી જાય છે
ਤਬ ਤੇਰੀ ਓਕ ਕੋਈ ਪਾਨੀਓ ਨ ਪਾਵੈ ॥੨॥
ત્યારે તારા હાથની હથેળીમાં કોઈએ પણ પાણી નાખ્યું નથી ॥૨॥
ਕਹਤੁ ਕਬੀਰੁ ਕੋਈ ਨਹੀ ਤੇਰਾ ॥
કબીરજી કહે છે કે તારું કોઈ પણ નથી
ਹਿਰਦੈ ਰਾਮੁ ਕੀ ਨ ਜਪਹਿ ਸਵੇਰਾ ॥੩॥੯॥
પછી તું ઉચિત સમય બ્રહ્મમુહૂર્ત શા માટે રામના નામનું જાપ કરતો નથી ॥૩॥૯॥
ਸੰਤਹੁ ਮਨ ਪਵਨੈ ਸੁਖੁ ਬਨਿਆ ॥
હે સંતો! પવન જેવા મનને સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે
ਕਿਛੁ ਜੋਗੁ ਪਰਾਪਤਿ ਗਨਿਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥
આ રીતે લાગે છે કે કોઈ સીમા સુધી યોગની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ છે ॥વિરામ॥
ਗੁਰਿ ਦਿਖਲਾਈ ਮੋਰੀ ॥
ગુરુએ મને મારી નબળાઈ દેખાડી દીધી છે
ਜਿਤੁ ਮਿਰਗ ਪੜਤ ਹੈ ਚੋਰੀ ॥
જેના કારણે વિકાર રૂપી પ્રાણી ચોરીથી અંદર આવે છે
ਮੂੰਦਿ ਲੀਏ ਦਰਵਾਜੇ ॥
મેં દરવાજો બંધ કરી દીધો છે
ਬਾਜੀਅਲੇ ਅਨਹਦ ਬਾਜੇ ॥੧॥
અને મારી અંદર અનહદ નાદ ગુંજી રહ્યા છે ॥૧॥
ਕੁੰਭ ਕਮਲੁ ਜਲਿ ਭਰਿਆ ॥
મારા હૃદય-કમળનો ઘડો પાપના પાણીથી ભરાયેલો છે
ਜਲੁ ਮੇਟਿਆ ਊਭਾ ਕਰਿਆ ॥
મેં વિકારોથી ભરેલા પાણીને કાઢી નાખ્યું છે અને ઘડાને સીધો કરી દીધો છે
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਜਨ ਜਾਨਿਆ ॥
કબીરજીનું કહેવું છે કે આ સેવકે તેને સમજી લીધું છે
ਜਉ ਜਾਨਿਆ ਤਉ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥੨॥੧੦॥
હવે જ્યારે સમજી લીધું છે તો મારું મન સંતુષ્ટ થઈ ગયું છે ॥૨॥૧૦॥
ਰਾਗੁ ਸੋਰਠਿ ॥
રાગ સોરઠી ॥
ਭੂਖੇ ਭਗਤਿ ਨ ਕੀਜੈ ॥
હે પ્રભુ! ભૂખ્યા રહીને મારાથી તારી ભક્તિ થઈ શકતી નથી
ਯਹ ਮਾਲਾ ਅਪਨੀ ਲੀਜੈ ॥
તેથી પોતાની આ માળા પાછી લઈ લે
ਹਉ ਮਾਂਗਉ ਸੰਤਨ ਰੇਨਾ ॥
હું તો માત્ર સંતજનોની ચરણધૂળ જ માંગુ છું
ਮੈ ਨਾਹੀ ਕਿਸੀ ਕਾ ਦੇਨਾ ॥੧॥
કારણ કે કોઈ નો દેવાદાર નથી ॥૧॥
ਮਾਧੋ ਕੈਸੀ ਬਨੈ ਤੁਮ ਸੰਗੇ ॥
હે માધવ! મારો તારી સાથે કેવી રીતે પ્રેમ બની રહે છે?
ਆਪਿ ਨ ਦੇਹੁ ਤ ਲੇਵਉ ਮੰਗੇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
જો તું પોતે મને નથી આપતો તો તારાથી વિનંતી કરીને પ્રાપ્ત કરી લઈશ ॥વિરામ॥
ਦੁਇ ਸੇਰ ਮਾਂਗਉ ਚੂਨਾ ॥ ਪਾਉ ਘੀਉ ਸੰਗਿ ਲੂਨਾ ॥
હું બે કિલો લોટ અને પા કિલો ઘી સાથે નમક માંગુ છું
ਅਧ ਸੇਰੁ ਮਾਂਗਉ ਦਾਲੇ ॥
હું અડધો કિલો દાળ પણ માંગુ છું
ਮੋ ਕਉ ਦੋਨਉ ਵਖਤ ਜਿਵਾਲੇ ॥੨॥
આ બધી સામગ્રી બંને સમય જીવન નિર્વાહ માટે મદદ કરશે ॥૨॥
ਖਾਟ ਮਾਂਗਉ ਚਉਪਾਈ ॥ ਸਿਰਹਾਨਾ ਅਵਰ ਤੁਲਾਈ ॥
હું ચાર પાયા વાળો ખાટલો માંગુ છું અને સાથે એક ઓશીકું અને એક ગાદલું માંગુ છું
ਊਪਰ ਕਉ ਮਾਂਗਉ ਖੀਂਧਾ ॥
શરીર પર લાવવા માટે રજાઈ પણ માંગુ છું
ਤੇਰੀ ਭਗਤਿ ਕਰੈ ਜਨੁ ਥੀਧਾ ॥੩॥
ત્યારે તારો આ સેવક તારી ભક્તિ પ્રેમ પૂર્વક કરી શકશે ॥૩॥
ਮੈ ਨਾਹੀ ਕੀਤਾ ਲਬੋ ॥ ਇਕੁ ਨਾਉ ਤੇਰਾ ਮੈ ਫਬੋ ॥
હે પ્રભુ! આ વસ્તુ માંગવા માટે મેં કોઈ લાલચ કરી નથી અને એક તારું નામ જ મને સારું લાગે છે
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ॥ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ਤਉ ਹਰਿ ਜਾਨਿਆ ॥੪॥੧੧॥
કબીરજીનું કહેવું છે કે મારું મન પ્રસન્ન થઈ ગયું છે જયારે મારુ મન આ રીતે પ્રસન્ન થઈ ગયું છે તો મેં પ્રભુને જાણી લીધા છે ॥૪॥૧૧॥
ਰਾਗੁ ਸੋਰਠਿ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇ ਜੀ ਕੀ ਘਰੁ ੨
રાગ સોરઠી બાણ ભગત નામ દેવજીનું ઘર ૨॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜਬ ਦੇਖਾ ਤਬ ਗਾਵਾ ॥
જ્યારે પ્રભુના દર્શન કરું છું ત્યારે જ તેના ગુણગાન કરું છું
ਤਉ ਜਨ ਧੀਰਜੁ ਪਾਵਾ ॥੧॥
તો જ મને સેવકને ધીરજ પ્રાપ્ત થશે ॥૧॥