Page 472
ਨੀਲ ਵਸਤ੍ਰ ਪਹਿਰਿ ਹੋਵਹਿ ਪਰਵਾਣੁ ॥
વાદળી રંગના કપડાં પહેરે છે ત્યારે જ ને તેમની પાસે જવાની આજ્ઞા મળે છે
ਮਲੇਛ ਧਾਨੁ ਲੇ ਪੂਜਹਿ ਪੁਰਾਣੁ ॥
જેને મલેચ્છ કહે છે અને તેમની પાસેથી જ કમાણી કરે છે અને પછી પુરાણ ને પૂજે છે તો પણ એવું સમજે છે કે અમે તો પુરાણોમાં જે કહ્યું છે એ પ્રમાણે વ્યવહાર કરીએ છીએ
ਅਭਾਖਿਆ ਕਾ ਕੁਠਾ ਬਕਰਾ ਖਾਣਾ ॥
આટલું જ બસ નથી ખોરાક પણ તેમનો બકરાનો છે જે કલમો પઢી ને હલાલ કરેલો છે જે મુસલમાન ના હાથે તૈયાર કરેલો છે
ਚਉਕੇ ਉਪਰਿ ਕਿਸੈ ਨ ਜਾਣਾ ॥
પણ કહે છે કે અમારા રસોડામાં કોઈ બીજો મનુષ્ય આવવો ન જોઈએ
ਦੇ ਕੈ ਚਉਕਾ ਕਢੀ ਕਾਰ ॥
રસોઈ બનાવીને બધી તરફ એક લાઈન ખેંચી નાખે છે કે કોઈ અંદર ન આવવું જોઈએ
ਉਪਰਿ ਆਇ ਬੈਠੇ ਕੂੜਿਆਰ ॥
આ રસોડામાં તે મનુષ્ય પોતેજ આવીને બેસે છે જે પોતે જુઠ્ઠો છે
ਮਤੁ ਭਿਟੈ ਵੇ ਮਤੁ ਭਿਟੈ ॥ ਇਹੁ ਅੰਨੁ ਅਸਾਡਾ ਫਿਟੈ ॥
લોકોને કહે છે કે અમારા રસોડા ની પાસે નહીં આવતા ક્યાંક અમારું રસોડું અપવિત્ર ન થઈ જાય અને અમારું અન્ન ક્યાંક અપવિત્ર ન થઈ જાય
ਤਨਿ ਫਿਟੈ ਫੇੜ ਕਰੇਨਿ ॥
પણ તે લોકો પોતે અપવિત્ર શરીરથી ખરાબ કર્મો કરે છે
ਮਨਿ ਜੂਠੈ ਚੁਲੀ ਭਰੇਨਿ ॥
તેમનું જ મન અપવિત્ર હોય છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਧਿਆਈਐ ॥
નાનક કહે છે કે પ્રભુનું ધ્યાન કરવું જોઇએ
ਸੁਚਿ ਹੋਵੈ ਤਾ ਸਚੁ ਪਾਈਐ ॥੨॥
ત્યારે જ સ્વચ્છતા અને પવિત્રતા આવી શકે છે, જો સાચા પ્રભુ મળી જાય તો ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ૧૬।।
ਚਿਤੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭੁ ਕੋ ਵੇਖਿ ਨਦਰੀ ਹੇਠਿ ਚਲਾਇਦਾ ॥
પ્રભુ દરેક જીવને પોતાના ધ્યાનમાં રાખે છે અને દરેકને પોતાની નજરમાં રાખીને કામમાં લગાડી ને રાખે છે
ਆਪੇ ਦੇ ਵਡਿਆਈਆ ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਮ ਕਰਾਇਦਾ ॥
જીવને તે પોતે જમહાનતા બક્ષે છે અને પોતે જ તેને કામમાં લગાડે છે
ਵਡਹੁ ਵਡਾ ਵਡ ਮੇਦਨੀ ਸਿਰੇ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਲਾਇਦਾ ॥
પ્રભુ મોટા થી મોટો છે સૌથી મોટો છે તેની રચેલી આ સૃષ્ટિ પણ અનંત છે આટલી અનંત સૃષ્ટિ હોવા છતાં પણ દરેક જીવને પ્રભુ ધંધામાં જોડીને રાખે છે
ਨਦਰਿ ਉਪਠੀ ਜੇ ਕਰੇ ਸੁਲਤਾਨਾ ਘਾਹੁ ਕਰਾਇਦਾ ॥
ક્યારેક દુનિયાના બાદશાહો ઉપર ગુસ્સો ની નજર કરી દે તો તેમના ઝાડ ઝંખાડ ને કાપીને તેમને એટલા ઓછાં વજનના કરી દે છે કે
ਦਰਿ ਮੰਗਨਿ ਭਿਖ ਨ ਪਾਇਦਾ ॥੧੬॥
તેમને માંગવા થી પણ ભીખ નથી મળતી ।।૧૬।।
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧।।
ਜੇ ਮੋਹਾਕਾ ਘਰੁ ਮੁਹੈ ਘਰੁ ਮੁਹਿ ਪਿਤਰੀ ਦੇਇ ॥
જો કોઈ ઠગ પરાયા ઘરમાં ઠગી કરે અને તે પદાર્થ પોતાના પિતૃઓને સમર્પિત કરી દે અને જો તે પિતૃઓને સાચોસાચ તેનું દીધેલું ત્યાં પહોંચી જાય તો પરલોક માં તે પદાર્થ ઓળખાઈ જાય છે
ਅਗੈ ਵਸਤੁ ਸਿਞਾਣੀਐ ਪਿਤਰੀ ਚੋਰ ਕਰੇਇ ॥
આવી રીતે મનુષ્ય પોતાના પિતૃઓનેપણ ચોર બનાવી દે છે કારણ કે તેમની પાસે ચોરીનો માલ નીકળી આવે છે
ਵਢੀਅਹਿ ਹਥ ਦਲਾਲ ਕੇ ਮੁਸਫੀ ਏਹ ਕਰੇਇ ॥
પ્રભુ એવો ન્યાય કરે છે કે આ ચોરીનો માલ પહોંચાડવા વાળા દલાલ ના હાથ કાપી નાખે છે
ਨਾਨਕ ਅਗੈ ਸੋ ਮਿਲੈ ਜਿ ਖਟੇ ਘਾਲੇ ਦੇਇ ॥੧॥
હે નાનક! કોઈએ પહોંચાડેલું તમને શું મળતું હતું મનુષ્યને તે જ મળવાનું છે જે તેની કમાણી છે અને પોતાના હાથથી તે દાન કરે છે ।।૧।।
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧।।
ਜਿਉ ਜੋਰੂ ਸਿਰਨਾਵਣੀ ਆਵੈ ਵਾਰੋ ਵਾਰ ॥
જેવી રીતે સ્ત્રીને દર મહિને માહવારી થાય છે અને આ અપવિત્રતા સદાય તેની અંદરથી જ પેદા થાય છે
ਜੂਠੇ ਜੂਠਾ ਮੁਖਿ ਵਸੈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥
તેવી રીતે જૂઠ્ઠા મનુષ્યના મોઢામાં સદાય જૂઠ જ રહે છે અને તેથીકરીને તે સદાય દુઃખી રહે છે
ਸੂਚੇ ਏਹਿ ਨ ਆਖੀਅਹਿ ਬਹਨਿ ਜਿ ਪਿੰਡਾ ਧੋਇ ॥
એવા મનુષ્ય સ્વચ્છ એવા મનુષ્યને સ્વચ્છ કહેવામાં નથી આવતા જે ફક્ત શરીરને જ ધોઈને પોતાના તરફથી પવિત્ર બનીને બેસી જાય છે
ਸੂਚੇ ਸੇਈ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥੨॥
હે નાનક! કેવળ તે જ મનુષ્ય સ્વચ્છ અને સાચા છે જેના મનમાં પ્રભુ વસે છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ૧૭।।
ਤੁਰੇ ਪਲਾਣੇ ਪਉਣ ਵੇਗ ਹਰ ਰੰਗੀ ਹਰਮ ਸਵਾਰਿਆ ॥
જેની પાસે કાઠી સહિત સદાય હવાથી પણ તેજ ગતિ વાળા ઘોડાં તૈયાર છે જે પોતાના ભ્રમને કેટલાય રંગોથી સજાવે છે
ਕੋਠੇ ਮੰਡਪ ਮਾੜੀਆ ਲਾਇ ਬੈਠੇ ਕਰਿ ਪਾਸਾਰਿਆ ॥
જે મનુષ્ય કોઠા અને મહેલ મઢી બધો જ પથારો પાથરીને અહંકારી થઇને બેઠેલાં છે
ਚੀਜ ਕਰਨਿ ਮਨਿ ਭਾਵਦੇ ਹਰਿ ਬੁਝਨਿ ਨਾਹੀ ਹਾਰਿਆ ॥
જે મનુષ્ય મનમાની અને રંગરેલીઓ માણે છે પણ પ્રભુને નથી ઓળખતા તે પોતાનો માનવ જન્મ હારીને બેસી જાય છે
ਕਰਿ ਫੁਰਮਾਇਸਿ ਖਾਇਆ ਵੇਖਿ ਮਹਲਤਿ ਮਰਣੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ॥
જે મનુષ્ય ગરીબોના ઉપર હુકમ ચલાવીને પદાર્થો ખાય છે મોજ કરે છે અને પોતાના મહેલને જોઈને પોતાની મોત ને ભુલાવી દે છે
ਜਰੁ ਆਈ ਜੋਬਨਿ ਹਾਰਿਆ ॥੧੭॥
તે યુવાની માં ઠગાઈ ગયેલાં યુવાનીના નશામાં મસ્ત થયેલા મનુષ્ય ગફલતમાં જ છે તેમને ખબર નથી પડતી કે ક્યારે તેમને વૃદ્ધાવસ્થા આવી ને દબોચી લેશે ।।૧૭।।
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧।।
ਜੇ ਕਰਿ ਸੂਤਕੁ ਮੰਨੀਐ ਸਭ ਤੈ ਸੂਤਕੁ ਹੋਇ ॥
જો સુતક ને માની લઈએ, માની લો કે સૂતકનો ભ્રમ રાખવો જોઈએ તો એ પણ યાદ રાખો કે આવી રીતના સૂતક તો કેટલાંય છે
ਗੋਹੇ ਅਤੈ ਲਕੜੀ ਅੰਦਰਿ ਕੀੜਾ ਹੋਇ ॥
સુકાયેલા છાણાં માં અને સૂકી લાકડી માં પણ કીડા હોય છે તે પણ પેદા થાય છે ને મરતા રહે છે
ਜੇਤੇ ਦਾਣੇ ਅੰਨ ਕੇ ਜੀਆ ਬਾਝੁ ਨ ਕੋਇ ॥
અનાજના જેટલા પણ દાણા છે એમાંથી કોઈ પણ દાણાં જીવન વગરના નથી
ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹੈ ਜਿਤੁ ਹਰਿਆ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥
ખુદ પાણી પણ જીવ છે કારણ કે તેનાથી દરેક જીવ હર્યોભર્યો રહે છે સુતક કેવી રીતે રાખી શકીએ?
ਸੂਤਕੁ ਕਿਉ ਕਰਿ ਰਖੀਐ ਸੂਤਕੁ ਪਵੈ ਰਸੋਇ ॥
કારણ કે તેનાથી દરેક જીવ હર્યોભર્યો રહે છે સુતક કેવી રીતે રાખી શકીએ?
ਨਾਨਕ ਸੂਤਕੁ ਏਵ ਨ ਉਤਰੈ ਗਿਆਨੁ ਉਤਾਰੇ ਧੋਇ ॥੧॥
હે નાનક! આવી રીતે ભ્રમમાં પડવાને લીધે સૂતક મનથી નથી ઉતરતું તેને પ્રભુનાં જ્ઞાનથી જ ધોઈને ઉતારી શકાય ।।૧।।
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧।।
ਮਨ ਕਾ ਸੂਤਕੁ ਲੋਭੁ ਹੈ ਜਿਹਵਾ ਸੂਤਕੁ ਕੂੜੁ ॥
મનનું સૂતક લોભ છે જીભનુ સૂતક ખોટું બોલવું છે
ਅਖੀ ਸੂਤਕੁ ਵੇਖਣਾ ਪਰ ਤ੍ਰਿਅ ਪਰ ਧਨ ਰੂਪੁ ॥
આંખો ને પરાયું ધન અને પરાઈ સ્ત્રીઓનાં રૂપ ને જોવાનું સૂતક છે
ਕੰਨੀ ਸੂਤਕੁ ਕੰਨਿ ਪੈ ਲਾਇਤਬਾਰੀ ਖਾਹਿ ॥
તે મનુષ્ય ને કાનનું પણ સૂતક છે કે જે કાનથી બેફિકર થઇને બીજા ની નિંદા સાંભળે છે
ਨਾਨਕ ਹੰਸਾ ਆਦਮੀ ਬਧੇ ਜਮ ਪੁਰਿ ਜਾਹਿ ॥੨॥
હે નાનક! એવા મનુષ્ય જોવામાં ભલે હંસો જેવાં સુંદર હોય તો પણ તે બંધાયેલા નરકમાં જાય છે ।।૨।।
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧।।
ਸਭੋ ਸੂਤਕੁ ਭਰਮੁ ਹੈ ਦੂਜੈ ਲਗੈ ਜਾਇ ॥
સુતક તો નર્યો ભ્રમ છે તે સુતક રૂપી ભ્રમ માયા માં ફસાયેલા મનુષ્યોને આવીને ચોંટી જાય છે
ਜੰਮਣੁ ਮਰਣਾ ਹੁਕਮੁ ਹੈ ਭਾਣੈ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
આમ તો જીવોનું પેદા થવું અને મરવું પ્રભુનો જ હુકમ છે પ્રભુની મરજી માં જીવ પેદા થાય છે અને મરે છે
ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਪਵਿਤ੍ਰੁ ਹੈ ਦਿਤੋਨੁ ਰਿਜਕੁ ਸੰਬਾਹਿ ॥
પદાર્થોનું ખાવાનું પીવાનું પણ પવિત્ર છે ખરાબ નથી કારણ કે પ્રભુએ સ્વયં ભેગું કરીને જીવોને માટે આપેલું છે
ਨਾਨਕ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੁਝਿਆ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਸੂਤਕੁ ਨਾਹਿ ॥੩॥
હે નાનક! જેને ગુરુચરણમાં રહીને આ વાત સમજાઈ ગઈ તેમને સૂતક નથી લાગતું ।।૩।।