Page 459
ਚਰਣ ਕਮਲ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਲਮਲ ਪਾਪ ਟਰੇ ॥
પરમાત્માના સોહામણા ચરણકમળોથી જે મનુષ્યની પ્રીતિ બની જાય છે તેના બધા પાપ વિકાર દૂર થઈ જાય છે.
ਦੂਖ ਭੂਖ ਦਾਰਿਦ੍ਰ ਨਾਠੇ ਪ੍ਰਗਟੁ ਮਗੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥
જે મનુષ્યને ગુરુએ જીવનનો સીધો માર્ગ દેખાડી દીધો છે તેના દુઃખ, તેની ભૂખ, તેની ગરીબી બધું દૂર થઈ ગયું.
ਮਿਲਿ ਸਾਧਸੰਗੇ ਨਾਮ ਰੰਗੇ ਮਨਿ ਲੋੜੀਦਾ ਪਾਇਆ ॥
જે મનુષ્ય સંગતિમાં મળીને પરમાત્માના નામના રંગમાં મસ્ત રહે છે તે પોતાના મનમાં વિચારેલું ફળ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਹਰਿ ਦੇਖਿ ਦਰਸਨੁ ਇਛ ਪੁੰਨੀ ਕੁਲ ਸੰਬੂਹਾ ਸਭਿ ਤਰੇ ॥
પરમાત્માના દર્શન કરીને મનુષ્યની દરેક ઈચ્છા પૂરી થઈ જાય છે તેના આખા કુળનો પણ ઉદ્ધાર થઈ જાય છે.
ਦਿਨਸੁ ਰੈਣਿ ਅਨੰਦ ਅਨਦਿਨੁ ਸਿਮਰੰਤ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰੇ ॥੪॥੬॥੯॥
હે નાનક! હંમેશા હરિ-નામ સ્મરણ કરતા રહે છે તેમની દરેક રાત તેમના દરેક દિવસ દરેક સમય આનંદમાં વીતે છે ॥૪॥૬॥૯॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਛੰਤ ਘਰੁ ੭॥
આશા મહેલ ૫ છંદ ઘર ૭
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਸਲੋਕੁ ॥
શ્લોક॥
ਸੁਭ ਚਿੰਤਨ ਗੋਬਿੰਦ ਰਮਣ ਨਿਰਮਲ ਸਾਧੂ ਸੰਗ ॥
હું હંમેશા સારા વિચાર વિચારતો રહું, હું ગોવિંદનું નામ જપતો રહું. હું ગુરુની પવિત્ર સંગતિ કરતો રહું.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨ ਵਿਸਰਉ ਇਕ ਘੜੀ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਭਗਵੰਤ ॥੧॥
નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! મારા પર કૃપા કર હું એક ક્ષણ માટે પણ તારું નામ ના ભૂલું ॥૧॥
ਛੰਤ ॥
છંદ॥
ਭਿੰਨੀ ਰੈਨੜੀਐ ਚਾਮਕਨਿ ਤਾਰੇ ॥
હે ભાઈ! ઝાકળના ટીપાથી ભીંજાયેલી રાતમાં આકાશમાં તારા ચમકતા દેખાય છે તેમ જ પરમાત્માના પ્રેમમાં ભીંજાયેલા હૃદયવાળા મનુષ્યના મન આકાશમાં સુંદર આધ્યાત્મિક ગુણ ઝગમગાવે છે.
ਜਾਗਹਿ ਸੰਤ ਜਨਾ ਮੇਰੇ ਰਾਮ ਪਿਆਰੇ ॥
મારા રામના વ્હાલા સંત-જન નામ જપવાની કૃપાથી માયાના હુમલાથી સાવધાન રહે છે,
ਰਾਮ ਪਿਆਰੇ ਸਦਾ ਜਾਗਹਿ ਨਾਮੁ ਸਿਮਰਹਿ ਅਨਦਿਨੋ ॥
પરમાત્માના વ્હાલા સંત-જન હંમેશા જ સાવધાન રહે છે દરેક સમયે પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતા રહે છે.
ਚਰਣ ਕਮਲ ਧਿਆਨੁ ਹਿਰਦੈ ਪ੍ਰਭ ਬਿਸਰੁ ਨਾਹੀ ਇਕੁ ਖਿਨੋ ॥
સંત-જન પોતાના હૃદયમાં પરમાત્માના સોહામણા ચરણકમળોનું ધ્યાન ધરતા રહે છે અને તેના ઓટલા પર વિનંતી કરે છે કે હે પ્રભુ! એક ક્ષણ માટે પણ અમારા હૃદયથી દૂર ન થતા.
ਤਜਿ ਮਾਨੁ ਮੋਹੁ ਬਿਕਾਰੁ ਮਨ ਕਾ ਕਲਮਲਾ ਦੁਖ ਜਾਰੇ ॥
સંત-જન પોતાના મનનું માન છોડીને, મોહ અને વિકાર દૂર કરીને પોતાના બધા દુઃખ અને પાપ સળગાવી દે છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਜਾਗਹਿ ਹਰਿ ਦਾਸ ਸੰਤ ਪਿਆਰੇ ॥੧॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે, હે ભાઈ! પરમાત્માના વ્હાલા સંત પરમાત્માના દાસ હંમેશા માયાના હુમલાથી સાવધાન રહે છે ॥૧॥
ਮੇਰੀ ਸੇਜੜੀਐ ਆਡੰਬਰੁ ਬਣਿਆ ॥
મારા હૃદયની સોહામણી પથારી પર શણગાર બની ગયો.
ਮਨਿ ਅਨਦੁ ਭਇਆ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵਤ ਸੁਣਿਆ ॥
હે સખી! જ્યારે મેં પ્રભુને પોતાની તરફ આવતા સાંભળ્યા તો મારા મનમાં આનંદ ઉત્પન્ન થઈ ગયો.
ਪ੍ਰਭ ਮਿਲੇ ਸੁਆਮੀ ਸੁਖਹ ਗਾਮੀ ਚਾਵ ਮੰਗਲ ਰਸ ਭਰੇ ॥
હે સખી! જે ભાગ્યશાળીઓને સુખ દેવાવાળા માલિક પ્રભુ મળી જાય છે તેમના હૃદય લાગણીથી, ખુશીઓથી, આનંદથી ભરાઈ જાય છે.
ਅੰਗ ਸੰਗਿ ਲਾਗੇ ਦੂਖ ਭਾਗੇ ਪ੍ਰਾਣ ਮਨ ਤਨ ਸਭਿ ਹਰੇ ॥
તે પ્રભુના અંકથી, ચરણોથી જોડાયેલા રહે છે તેમના દુઃખ દૂર થઈ જાય છે તેની જીવાત્મા તેમનું મન તેમનું શરીર-બધું જ આધ્યાત્મિક જીવનથી લીલું થઈ જાય છે.
ਮਨ ਇਛ ਪਾਈ ਪ੍ਰਭ ਧਿਆਈ ਸੰਜੋਗੁ ਸਾਹਾ ਸੁਭ ਗਣਿਆ ॥
ગુરુની શરણે પડીને જે મનુષ્ય પ્રભુનું ધ્યાન ધરે છે તેના મનની ઈચ્છા પૂરી થઈ જાય છે ગુરુ પરમાત્માની સાથે તેમનો મેળાપ કરાવવા માટે શુભ સંજોગ બનાવી દે છે શુભ મુહૂર્ત કાઢી દે છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਮਿਲੇ ਸ੍ਰੀਧਰ ਸਗਲ ਆਨੰਦ ਰਸੁ ਬਣਿਆ ॥੨॥
નાનક વિનંતી કરે છે, જે સૌભાગ્યશાળીઓને પ્રભુ મળી જાય છે તેમના હૃદયમાં બધા આનંદ બની જાય છે, ઉલ્લાસ બનેલો રહે છે ॥૨॥
ਮਿਲਿ ਸਖੀਆ ਪੁਛਹਿ ਕਹੁ ਕੰਤ ਨੀਸਾਣੀ ॥
સહેલીઓ મળીને મને પૂછે છે કે પતિ-પ્રભુ કોઈ નિશાની દેખાડ
ਰਸਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਰੀ ਕਛੁ ਬੋਲਿ ਨ ਜਾਣੀ ॥
હું તેના મેળાપના આનંદમાં મગન તો છું તેના પ્રેમથી મારુ હૃદય ભરાયેલું પણ છે પરંતુ તેની કોઈ નિશાની દેખાડવી જાણતી નથી.
ਗੁਣ ਗੂੜ ਗੁਪਤ ਅਪਾਰ ਕਰਤੇ ਨਿਗਮ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਵਹੇ ॥
મારા તે કર્તારના ગુણ ઊંડા છે અનંત છે, વેદ પણ તેમના ગુણનો અંત મેળવી શક્ય નથી.
ਭਗਤਿ ਭਾਇ ਧਿਆਇ ਸੁਆਮੀ ਸਦਾ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹੇ ॥
તેના સેવક તેની ભક્તિના રંગમાં તેના પ્રેમમાં જોડાઈને તેમનું ધ્યાન ધરીને તે માલિકના ગુણ ગાતા રહે છે.
ਸਗਲ ਗੁਣ ਸੁਗਿਆਨ ਪੂਰਨ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਣੀ ॥
તે પોતાના તે પ્રભુને વ્હાલી લાગવા લાગે છે જે બધા ગુણોના માલિક છે જે શ્રેષ્ઠ જ્ઞાનવાળા છે જે બધામાં વ્યાપક છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਜਿ ਸਮਾਣੀ ॥੩॥
નાનક વિનંતી કરે છે, જે જીવ-સ્ત્રી તે પતિ-પ્રભુના પ્રેમ-રંગમાં રંગાય જાય છે તે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં લીન રહે છે ॥૩॥
ਸੁਖ ਸੋਹਿਲੜੇ ਹਰਿ ਗਾਵਣ ਲਾਗੇ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માના ભક્ત જ્યારે પરમાત્માની સુખદ મહિમાના સોહામણા ગીત ગાવા લાગી જાય છે.
ਸਾਜਨ ਸਰਸਿਅੜੇ ਦੁਖ ਦੁਸਮਨ ਭਾਗੇ ॥
તેની અંદર શુભ ગુણ પ્રફુલ્લિત થાય તેના દુઃખ અને કામાદિક દુશ્મન ભાગી જાય છે.
ਸੁਖ ਸਹਜ ਸਰਸੇ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਰਹਸੇ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀਆ ॥
આધ્યાત્મિક સ્થિરતાના સુખ તેની અંદર પ્રફુલ્લિત થાય છે, પરમાત્માના નામની કૃપાથી તે પ્રસન્ન મન રહે છે પરંતુ આ બધી કૃપા પ્રભુએ પોતે જ કરેલી હોય છે.
ਹਰਿ ਚਰਣ ਲਾਗੇ ਸਦਾ ਜਾਗੇ ਮਿਲੇ ਪ੍ਰਭ ਬਨਵਾਰੀਆ ॥
પોતાના સેવકો પર પ્રભુ કૃપા કરે છે તે સેવક પરમાત્માના ચરણોમાં જોડાયેલા રહે છે વિકારોના હુમલાથી હંમેશા સાવધાન રહે છે અને જગતના માલિક પ્રભુને મળી જાય છે.
ਸੁਭ ਦਿਵਸ ਆਏ ਸਹਜਿ ਪਾਏ ਸਗਲ ਨਿਧਿ ਪ੍ਰਭ ਪਾਗੇ ॥
હે ભાઈ! સંત-જનો માટે જીવનના આ સારા દિવસો આવ્યા છે તે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકીને બધા ગુણોના ખજાના પ્રભુના સ્મરણ સ્પર્શતા રહે છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਰਣਿ ਸੁਆਮੀ ਸਦਾ ਹਰਿ ਜਨ ਤਾਗੇ ॥੪॥੧॥੧੦॥
નાનક વિનંતી કરે છે - પરમાત્માના સેવક માલિક પ્રભુના શરણમાં આવીને હંમેશા માટે તેની સાથે પ્રીતિ નિભાવે છે ॥૪॥૧॥૧૦॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਉਠਿ ਵੰਞੁ ਵਟਾਊੜਿਆ ਤੈ ਕਿਆ ਚਿਰੁ ਲਾਇਆ ॥
હે ભોળા જીવ! ઉઠો, ચાલો તૈયાર થા. તું શા માટે મોડું કરી રહ્યો છે?
ਮੁਹਲਤਿ ਪੁੰਨੜੀਆ ਕਿਤੁ ਕੂੜਿ ਲੋਭਾਇਆ ॥
તને મળેલો ઉંમરનો સમય પૂરો થઈ રહ્યો છે તું કઈ છેતરપિંડીમાં ફસાયેલો છે?
ਕੂੜੇ ਲੁਭਾਇਆ ਧੋਹੁ ਮਾਇਆ ਕਰਹਿ ਪਾਪ ਅਮਿਤਿਆ ॥
ધ્યાન કર, આ માયાનો દગો છે તું તેની છેતરપિંડીમાં ફસાયેલો છે અને અનંત પાપ કર્યા કરે છે.
ਤਨੁ ਭਸਮ ਢੇਰੀ ਜਮਹਿ ਹੇਰੀ ਕਾਲਿ ਬਪੁੜੈ ਜਿਤਿਆ ॥
આ શરીર અંતમાં માટીનો ઢગલો થઈ જવાનું છે યમરાજે તેને પોતાની નજરમાં રાખેલું છે પરંતુ જીવ બિચારા કરે પણ તો શું? આ બિચારાને આધ્યાત્મિક મૃત્યુને પોતાના કાબુમાં કરેલો છે.