Page 458
ਅਪਰਾਧੀ ਮਤਿਹੀਨੁ ਨਿਰਗੁਨੁ ਅਨਾਥੁ ਨੀਚੁ ॥
હે પ્રભુ! હું ગુનેગાર છું, હું બુદ્ધિહીન છું, હું ગુણહીન છું, હું આશરા વગરનો છું, હું ખરાબ સ્વભાવવાળો છું.
ਸਠ ਕਠੋਰੁ ਕੁਲਹੀਨੁ ਬਿਆਪਤ ਮੋਹ ਕੀਚੁ ॥
હે પ્રભુ! હું વિકારી છું, હું કઠોર છું, હું નીચ કુળવાળો છું મોહનું કીચડ મારા પર ભારી છે.
ਮਲ ਭਰਮ ਕਰਮ ਅਹੰ ਮਮਤਾ ਮਰਣੁ ਚੀਤਿ ਨ ਆਵਏ ॥
હે પ્રભુ! ભટકણમાં પડવાવાળા કર્મોની ગંદકી મને લાગી ગઈ છે મારી અંદર અહંકાર છે, મમતા છે, આ માટે મૃત્યુ મને યાદ આવતી નથી.
ਬਨਿਤਾ ਬਿਨੋਦ ਅਨੰਦ ਮਾਇਆ ਅਗਿਆਨਤਾ ਲਪਟਾਵਏ ॥
હું સ્ત્રીના રંગ-ભવ્યતામાં માયાના મોજ-ગંદકીમાં ડૂબેલો છું મને અજ્ઞાનતા ચોટેલી છે.
ਖਿਸੈ ਜੋਬਨੁ ਬਧੈ ਜਰੂਆ ਦਿਨ ਨਿਹਾਰੇ ਸੰਗਿ ਮੀਚੁ ॥
હે પ્રભુ! મારી યુવાની ઢળી રહી છે વૃદ્ધાવસ્થા વધી રહી છે મૃત્યુ મારી સાથે જિંદગીના દિવસ દેખાડી રહી છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਆਸ ਤੇਰੀ ਸਰਣਿ ਸਾਧੂ ਰਾਖੁ ਨੀਚੁ ॥੨॥
તારો દાસ નાનક તારા ઓટલા પર વિનંતી કરે છે, મને તારી જ આશા છે મને નીચને ગુરુની શરણે રાખ. ॥૨॥
ਭਰਮੇ ਜਨਮ ਅਨੇਕ ਸੰਕਟ ਮਹਾ ਜੋਨ ॥
હે પ્રભુ! હે મુરારી! હું અનેક જન્મોમાં ભટક્યો છું, મેં ઘણા યોનીઓના મોટા દુઃખ સહ્યા છે.
ਲਪਟਿ ਰਹਿਓ ਤਿਹ ਸੰਗਿ ਮੀਠੇ ਭੋਗ ਸੋਨ ॥
ધન અને પદાર્થોના ભોગ મને મીઠા લાગી રહ્યા છે હું તેની સાથે ચોંટેલો રહું છું.
ਭ੍ਰਮਤ ਭਾਰ ਅਗਨਤ ਆਇਓ ਬਹੁ ਪ੍ਰਦੇਸਹ ਧਾਇਓ ॥
અનેક પાપનો ભાર ઉઠાવીને હું ભટકતો આવી રહ્યો છું અનેક જન્મોમાં દોડી ચુક્યો છું દુઃખ જ દુઃખ જોયા છે.
ਅਬ ਓਟ ਧਾਰੀ ਪ੍ਰਭ ਮੁਰਾਰੀ ਸਰਬ ਸੁਖ ਹਰਿ ਨਾਇਓ ॥
હવે ટેરો પાલવ પકડ્યો છે અને હે હરિ! તારા નામમાં મને બધા સુખ મળી ગયા છે.
ਰਾਖਨਹਾਰੇ ਪ੍ਰਭ ਪਿਆਰੇ ਮੁਝ ਤੇ ਕਛੂ ਨ ਹੋਆ ਹੋਨ ॥
હે રક્ષા કરવાનું સામર્થ્ય રાખવાવાળા પ્રભુ! સંસાર સમુદ્રથી પાર કરવા માટે મારાથી હજુ સુધી કાંઈ શક્યું નથી, આગળ પણ કંઈ થઈ શકશે નહીં.
ਸੂਖ ਸਹਜ ਆਨੰਦ ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਤੇਰੀ ਤਰੈ ਭਉਨ ॥੩॥
નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! જે મનુષ્ય પર તારી કૃપા થઈ જાય છે આધ્યાત્મિક સ્થિરતા અને સુખ આનંદ પ્રાપ્ત થઈ છે તે સંસાર સમુદ્ર પાર કરી લે છે. ॥૩॥
ਨਾਮ ਧਾਰੀਕ ਉਧਾਰੇ ਭਗਤਹ ਸੰਸਾ ਕਉਨ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માએ તો તે લોકોને પણ વીકારીથી બચાવી લીધા છે જેમણે માત્ર પોતાનું નામ જ ભક્ત રાખ્યું છે સાચા ભક્તોને તો સંસાર-સમુદ્રનો કોઈ સહમ રહેતો જ નથી.
ਜੇਨ ਕੇਨ ਪਰਕਾਰੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਸੁ ਸੁਨਹੁ ਸ੍ਰਵਨ ॥
તેથી હે ભાઈ! જેવી રીતે થઈ શકે પોતાના કાનોથી પરમાત્માની મહિમા સાંભળ્યા કરો.
ਸੁਨਿ ਸ੍ਰਵਨ ਬਾਨੀ ਪੁਰਖ ਗਿਆਨੀ ਮਨਿ ਨਿਧਾਨਾ ਪਾਵਹੇ ॥
હે જ્ઞાનવાન મનુષ્ય! પોતાના કાનોથી તું પ્રભુની મહિમાની વાણી સાંભળ આ રીતે તું મનમાં નામ-ખજાનો શોધી લઈશ.
ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਪ੍ਰਭ ਬਿਧਾਤੇ ਰਾਮ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਵਹੇ ॥
હે ભાઈ! ભાગ્યશાળી છે તે મનુષ્ય જે વિધાતા હરિ પ્રભુના પ્રેમ રંગમાં મસ્ત થઈને તેના ગુણ ગાય છે.
ਬਸੁਧ ਕਾਗਦ ਬਨਰਾਜ ਕਲਮਾ ਲਿਖਣ ਕਉ ਜੇ ਹੋਇ ਪਵਨ ॥
હે ભાઈ! જો આખી ધરતી કાગળ બની જાય અને બધી વનસ્પતિ કલમ બની જાય અને હવા લખવા માટે લેખક બની જાય.
ਬੇਅੰਤ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਇ ਪਾਇਆ ਗਹੀ ਨਾਨਕ ਚਰਣ ਸਰਨ ॥੪॥੫॥੮॥
તો પણ અનંત પરમાત્માના ગુણોનો અંત મેળવી શકાતો નથી હે નાનક! મેં તે પરમાત્માના ચરણોમાં આશરો લીધો છે. ॥૪॥૫॥૮॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫ ॥
ਪੁਰਖ ਪਤੇ ਭਗਵਾਨ ਤਾ ਕੀ ਸਰਣਿ ਗਹੀ ॥
હે ભાઈ! જે પ્રભુ બધા જીવોના પતિ છે માલિક છે જે સંતજનોએ તેનો આશરો લીધો છે.
ਨਿਰਭਉ ਭਏ ਪਰਾਨ ਚਿੰਤਾ ਸਗਲ ਲਹੀ ॥
તે આશરાની કૃપાથી તેની જીવાત્મા દુનિયાના ડરોથી રહિત થઈ ગઈ છે તેમની દરેક પ્રકારની ચિંતા દૂર થઈ ગઈ છે.
ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਮੀਤ ਸੁਰਿਜਨ ਇਸਟ ਬੰਧਪ ਜਾਣਿਆ ॥
તેમણે ભગવાનને પોતાના માતા-પિતા-પુત્ર-મિત્ર-સગાં-સબંધી સમજી રાખ્યા છે.
ਗਹਿ ਕੰਠਿ ਲਾਇਆ ਗੁਰਿ ਮਿਲਾਇਆ ਜਸੁ ਬਿਮਲ ਸੰਤ ਵਖਾਣਿਆ ॥
ગુરુએ તેમને પ્રભુના ચરણોમાં જોડી દીધા છે, પ્રભુ એ તેમનો હાથ પકડીને તેને પોતાના ગળેથી લગાવી લીધા છે તે સંત-જન પરમાત્માની કીર્તિ ઉચ્ચારતા રહે છે.
ਬੇਅੰਤ ਗੁਣ ਅਨੇਕ ਮਹਿਮਾ ਕੀਮਤਿ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ਕਹੀ ॥
હે ભાઈ! તે પરમાત્માના અનંત ગુણ છે, અનેક મહાનતા છે તેની મહાનતાનું જરા પણ મૂલ્ય આંકી શકાતું નથી.
ਪ੍ਰਭ ਏਕ ਅਨਿਕ ਅਲਖ ਠਾਕੁਰ ਓਟ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਗਹੀ ॥੧॥
તે પ્રભુ પોતાના એક સ્વરૂપથી અનેક રૂપ બનેલો છે, તેના સાચા સ્વરૂપે વ્યક્ત કરી શકાતું નથી, તે બધાનો માલિક છે હે નાનક! સંત-જનોએ તે પરમાત્માનો આશરો લીધેલો છે ॥૧॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਨੁ ਸੰਸਾਰੁ ਸਹਾਈ ਆਪਿ ਭਏ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા પોતે જે મનુષ્યના મદદગાર બને છે તેના માટે સંસાર-સમુદ્ર આધ્યાત્મિક જીવન દેવાળું જળ બની જાય છે.
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਉਰ ਹਾਰੁ ਬਿਖੁ ਕੇ ਦਿਵਸ ਗਏ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માના નામને પોતાના હૃદયનો હાર બનાવી લે છે તેના માટે આધ્યાત્મિક મૃત્યુવાળા માયાના મોહના ઝેર ખાવાવાળા દિવસ વીતી જાય છે.
ਗਤੁ ਭਰਮ ਮੋਹ ਬਿਕਾਰ ਬਿਨਸੇ ਜੋਨਿ ਆਵਣ ਸਭ ਰਹੇ ॥
તેની ભટકણ સમાપ્ત થઈ જાય છે તેની અંદર મોહ અને વિકાર નાશ થઈ જાય છે તેના જન્મોનું ચક્કર સમાપ્ત થઈ જાય છે.
ਅਗਨਿ ਸਾਗਰ ਭਏ ਸੀਤਲ ਸਾਧ ਅੰਚਲ ਗਹਿ ਰਹੇ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુનો પાલવ પકડી રાખે છે વિકારોના આગથી ભરેલો સંસાર સમુદ્ર તેના માટે ઠંડુ-ઠાર થઈ જાય છે.
ਗੋਵਿੰਦ ਗੁਪਾਲ ਦਇਆਲ ਸੰਮ੍ਰਿਥ ਬੋਲਿ ਸਾਧੂ ਹਰਿ ਜੈ ਜਏ ॥
ગુરુની શરણ પડીને ગોવિંદ ગોપાલ દયાળુ સમર્થ પરમાત્માની જયજયકાર કરતો રહે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਪੂਰਨ ਸਾਧਸੰਗਿ ਪਾਈ ਪਰਮ ਗਤੇ ॥੨॥
હે નાનક! ગુરુની સંગતિમાં રહીને સંપૂર્ણ પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરીને બધાથી ઉચ્ચી આધ્યાત્મિક અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. ॥૨॥
ਜਹ ਦੇਖਉ ਤਹ ਸੰਗਿ ਏਕੋ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ॥
હે ભાઈ! હું જ્યાં જોઉં છું ત્યાં જ મારી સાથે મને એક પરમાત્મા જ હાજર દેખાય છે.
ਘਟ ਘਟ ਵਾਸੀ ਆਪਿ ਵਿਰਲੈ ਕਿਨੈ ਲਹਿਆ ॥
તે પોતે જ એક શરીરમાં નિવાસ રાખે છે પરંતુ કોઈ દુર્લભે જ આ વાત સમજી છે.
ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਪੂਰਿ ਪੂਰਨ ਕੀਟ ਹਸਤਿ ਸਮਾਨਿਆ ॥
તે વ્યાપક પ્રભુ પાણીમાં, ધરતીમાં, અંતરિક્ષમાં, બધી જગ્યાએ વસે છે કીડીમાં, હાથીમાં એક જેવો જ.
ਆਦਿ ਅੰਤੇ ਮਧਿ ਸੋਈ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦੀ ਜਾਨਿਆ ॥
જગત-રચનાના આરંભમાં તે પોતે જ હતો, રચનાના અંતમાં પણ તે પોતે જ હશે, હવે તે પોતે જ પોતે છે ગુરુની કૃપાથી આ વાત સમજ આવે છે.
ਬ੍ਰਹਮੁ ਪਸਰਿਆ ਬ੍ਰਹਮ ਲੀਲਾ ਗੋਵਿੰਦ ਗੁਣ ਨਿਧਿ ਜਨਿ ਕਹਿਆ ॥
હે ભાઈ! દરેક બાજુ પરમાત્માનો જ ફેલાવો છે, પરમાત્માની જ ચાલી રહી છે તે પરમાત્મા બધા ગુણોનો ખજાનો છે કોઈ દુર્લભ સેવકે જ તેને જ્પ્યા છે.
ਸਿਮਰਿ ਸੁਆਮੀ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਹਰਿ ਏਕੁ ਨਾਨਕ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ॥੩॥
હે નાનક! દરેકના દિલની જાણવા વાળા તે માલિકનું સ્મરણ કરતો રહે તે હરિ પોતે જ બધી જગ્યાએ હાજર છે ॥૩॥
ਦਿਨੁ ਰੈਣਿ ਸੁਹਾਵੜੀ ਆਈ ਸਿਮਰਤ ਨਾਮੁ ਹਰੇ ॥
હે ભાઈ! મનુષ્ય માટે તે દિવસ સોહામણો હોય છે તે રાત સોહામણી હોય છે જયારે તે પરમાત્માના નામનું સ્મરણ કરે છે.