Page 344
ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਜੀਵਹੁ ਅਮਰ ਫਲ ਖਾਹੁ ॥੧੦॥
એવું સુંદર જીવન જીવીશ જે હંમેશા કાયમ રહેશે ॥૧૦॥
ਦਸਮੀ ਦਹ ਦਿਸ ਹੋਇ ਅਨੰਦ ॥
આવા પરમાત્માની સાથે મેળ હોવાથી આખા સંસારમાં જ મનુષ્ય માટે આનંદ જ આનંદ હોય છે
ਛੂਟੈ ਭਰਮੁ ਮਿਲੈ ਗੋਬਿੰਦ ॥
આ મહેનતથી મનનું ભટકવું દૂર થઇ જાય છે તે પરમાત્મા મળી જાય છે
ਜੋਤਿ ਸਰੂਪੀ ਤਤ ਅਨੂਪ ॥
જે નિરા નૂર જ નૂર છે જે આખા જગતનો વાસ્તવિક છે.જેના જેવું બીજું કોઈ નથી
ਅਮਲ ਨ ਮਲ ਨ ਛਾਹ ਨਹੀ ਧੂਪ ॥੧੧॥
જેમાં વિકારોની કોઈ પણ ગંદકી નથી ના તેમાં અજ્ઞાનતાનો અંધકાર છે અને ના તૃષ્ણા વગેરે વિકારોની આગ છે.॥૧૧॥
ਏਕਾਦਸੀ ਏਕ ਦਿਸ ਧਾਵੈ ॥
જયારે મનુષ્યનું મન વિકારો તરફથી હટીને એક પરમાત્માની યાદ તરફ જાય છે
ਤਉ ਜੋਨੀ ਸੰਕਟ ਬਹੁਰਿ ਨ ਆਵੈ ॥
ત્યારે તે બીજી વાર જન્મ-મરણના કષ્ટમાં આવતો નથી.
ਸੀਤਲ ਨਿਰਮਲ ਭਇਆ ਸਰੀਰਾ ॥
આથી તેની અંદર ઠંડી પડી જાય છે અને તેની જાત પવિત્ર થઈ જાય છે
ਦੂਰਿ ਬਤਾਵਤ ਪਾਇਆ ਨੀਰਾ ॥੧੨॥
જે પરમાત્મા ક્યાંક દૂર કહેવામાં આવતો હતો તે તેની નજીક પોતાની અંદર જ મળી જાય છે ॥૧૨॥
ਬਾਰਸਿ ਬਾਰਹ ਉਗਵੈ ਸੂਰ ॥
જે મનુષ્યનું મન ફક્ત ‘એક દિશામાં દોડે’ જે મનુષ્ય ફક્ત એક પ્રભુની યાદમાં જોડાય છે તેની અંદર જેમ બાર સુરજ ઉગી પડે છ
ਅਹਿਨਿਸਿ ਬਾਜੇ ਅਨਹਦ ਤੂਰ ॥
તેની અંદર જાણે દિવસ-રાત એકરસ વાજાં વાગે છે.
ਦੇਖਿਆ ਤਿਹੂੰ ਲੋਕ ਕਾ ਪੀਉ ॥
તેને ત્રણેય ભવનોના માલિક પ્રભુનું દર્શન થઈ જાય છે.
ਅਚਰਜੁ ਭਇਆ ਜੀਵ ਤੇ ਸੀਉ ॥੧੩॥
એક આશ્ચર્યજનક રમત બની જાય છે કે તે મનુષ્ય એક સાધારણ મનુષ્યથી કલ્યાણ-સ્વરૂપ પરમાત્માનું રૂપ થઇ જાય છે ॥૧૩॥
ਤੇਰਸਿ ਤੇਰਹ ਅਗਮ ਬਖਾਣਿ ॥
જે મનુષ્યનું મન ફક્ત ‘એક દિશામાં દોડે’ તે પહોંચથી ઉપર પરમાત્માની મહિમા કરે છે
ਅਰਧ ਉਰਧ ਬਿਚਿ ਸਮ ਪਹਿਚਾਣਿ ॥
આ મહિમાની કૃપાથી તે આખા સંસારમાં તે પ્રભુને એક-સમાન ઓળખે છે જુએ છે.
ਨੀਚ ਊਚ ਨਹੀ ਮਾਨ ਅਮਾਨ ॥
ના તેને કોઈ નીચ દેખાઈ દે છે ના ઊંચું.
ਬਿਆਪਿਕ ਰਾਮ ਸਗਲ ਸਾਮਾਨ ॥੧੪॥
કોઈથી આદર હોય કે નિરાદર તેના માટે એક જેવા છે કારણ કે તેને બધા જીવોમાં પરમાત્મા જ વ્યાપક દેખાય છે ॥૧૪॥
ਚਉਦਸਿ ਚਉਦਹ ਲੋਕ ਮਝਾਰਿ ॥ ਰੋਮ ਰੋਮ ਮਹਿ ਬਸਹਿ ਮੁਰਾਰਿ ॥
હે ભાઈ! પ્રભુ આખી કાયનાતમાં સૃષ્ટિનાં કણ-કણમાં વસી રહ્યા છે. આ વિશ્વાસ લાવીને કે તે પ્રભુ તારી અંદર વસી રહ્યો છે અને બધા જીવોમાં પણ વસી રહ્યો છે
ਸਤ ਸੰਤੋਖ ਕਾ ਧਰਹੁ ਧਿਆਨ ॥
બીજાની સેવાનું અને જે કાંઈ પ્રભુએ તેને આપ્યું છે તેમાં રાજી રહેવાનું ધ્યાન પાક્કું કર
ਕਥਨੀ ਕਥੀਐ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ॥੧੫॥
તેની મહિમાની વાતો કર કેમ કે તેના આ સાચા સ્વરૂપની સમજ બની રહે. ॥૧૫॥
ਪੂਨਿਉ ਪੂਰਾ ਚੰਦ ਅਕਾਸ ॥
તો જેમ પૂર્ણમાશીના આકાશમાં પૂર્ણ ચાંદ ચઢે છે
ਪਸਰਹਿ ਕਲਾ ਸਹਜ ਪਰਗਾਸ ॥
અને ચંદ્રની બધી જ કળાઓ પ્રગટ થાય છે તેમ જ તારી અંદર પણ સહજ સ્થિતિનો પ્રકાશ થશે.
ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਮਧਿ ਹੋਇ ਰਹਿਆ ਥੀਰ ॥
જે પરમાત્મા સૃષ્ટિના પ્રારંભથી અંત સુધી અને વચ્ચેના સમયે આ અંતરાલમાં હાજર છે
ਸੁਖ ਸਾਗਰ ਮਹਿ ਰਮਹਿ ਕਬੀਰ ॥੧੬॥
તે સુખોના સમુદ્ર પ્રભુમાં હે કબીર! જો તું ડૂબકી લગાવીને તેનું સ્મરણ કરે ॥૧૬॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપા થી પ્રાપ્ત થાય છે
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਵਾਰ ਕਬੀਰ ਜੀਉ ਕੇ ੭ ॥
રાગ ગૌરી વાર કબીરજી ના ૭॥
ਬਾਰ ਬਾਰ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਨ ਗਾਵਉ ॥
આ વાણી ગરીબોના નામો પર છે જેમ પાછલી વાણી તિથિઓના નામ વર્તીને રચવામાં આવેલી છે
ਗੁਰ ਗਮਿ ਭੇਦੁ ਸੁ ਹਰਿ ਕਾ ਪਾਵਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે આ છે કે હું દરેક સમય પરમાત્માના ગુણ ગાઉ છું અને ગુરુના ચરણોમાં પહોંચીને મેં તે તફાવત મેળવી લીધો છે જેનાથી પરમાત્માને મળી શકાય છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਆਦਿਤ ਕਰੈ ਭਗਤਿ ਆਰੰਭ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને જે મનુષ્ય પરમાત્માની ભક્તિ શરુ કરે છે
ਕਾਇਆ ਮੰਦਰ ਮਨਸਾ ਥੰਭ ॥
આ ભક્તિ તેના શરીર-ઘરના સ્તંભનું કામ કરે છે તેના મનના વિચારોને સહારો દે છે.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਅਖੰਡ ਸੁਰਹੀ ਜਾਇ ॥
ભક્તિથી સુગંધિત થયેલ તેનું ધ્યાન દિવસ-રાત સતત પ્રભુ ચરણોમાં જોડાયેલું રહે છે
ਤਉ ਅਨਹਦ ਬੇਣੁ ਸਹਜ ਮਹਿ ਬਾਇ ॥੧॥
ત્યારે સ્થિરતામાં ટકવાને કારણે મનની અંદર જાણે એક-રસ વાંસળી વાગે છે ॥૧॥
ਸੋਮਵਾਰਿ ਸਸਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਝਰੈ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાવાથી મનુષ્યના મનમાં શાંતિ ઠંડનુ અમૃત વરસે છે
ਚਾਖਤ ਬੇਗਿ ਸਗਲ ਬਿਖ ਹਰੈ ॥
આ અમૃત ચાખવાથી મન તરત બધા વિકાર દૂર કરી લે છે
ਬਾਣੀ ਰੋਕਿਆ ਰਹੈ ਦੁਆਰ ॥
સદ્દગુરુની વાણીની કૃપાથી મનુષ્યનું વિકારોથી રોકાયેલું મન પ્રભુના ઓટલા પર ટકી રહે છે
ਤਉ ਮਨੁ ਮਤਵਾਰੋ ਪੀਵਨਹਾਰ ॥੨॥
અને મસ્ત થયેલું મન તે અમૃતને પીતું રહે છે ॥૨॥
ਮੰਗਲਵਾਰੇ ਲੇ ਮਾਹੀਤਿ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને મનુષ્ય પોતાના મનની ચારેય તરફ જાણે કિલ્લો બનાવી લે છે
ਪੰਚ ਚੋਰ ਕੀ ਜਾਣੈ ਰੀਤਿ ॥
કામાદિક પાંચ ચોરોનાં હમલા કરવાનો ઢંગ-રીત સમજી લે છે આ રીતે તેનો ઘાવ થવા દેતો નથી.
ਘਰ ਛੋਡੇਂ ਬਾਹਰਿ ਜਿਨਿ ਜਾਇ ॥
હે ભાઈ! તું પણ આવા કિલ્લાને છોડીને બહાર નહિં જા
ਨਾਤਰੁ ਖਰਾ ਰਿਸੈ ਹੈ ਰਾਇ ॥੩॥
નહીંતર આ મન વિકારોમાં પડીને ખુબ દુ:ખી થશે ॥૩॥
ਬੁਧਵਾਰਿ ਬੁਧਿ ਕਰੈ ਪ੍ਰਗਾਸ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને મનુષ્ય પોતાની સમજમાં પ્રભુના નામનો પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરી લે છે
ਹਿਰਦੈ ਕਮਲ ਮਹਿ ਹਰਿ ਕਾ ਬਾਸ ॥
હૃદય-કમળમાં પરમાત્માનો નિવાસ બનાવી લે છે
ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਦੋਊ ਏਕ ਸਮ ਧਰੈ ॥ ਉਰਧ ਪੰਕ ਲੈ ਸੂਧਾ ਕਰੈ ॥੪॥
સદ્દગુરુને મળીને આત્મા અને પરમાત્માની સંધિ બનાવી લે છે પહેલા માયા તરફ ચાલી રહેતા મનને વશમાં કરીને પલટીને પ્રભુની સન્મુખ કરી દે છે ॥૪॥
ਬ੍ਰਿਹਸਪਤਿ ਬਿਖਿਆ ਦੇਇ ਬਹਾਇ ॥
વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને મનુષ્ય માયાના પ્રભાવને મહિમાના પ્રવાહમાં વહાવી દે છે
ਤੀਨਿ ਦੇਵ ਏਕ ਸੰਗਿ ਲਾਇ ॥
માયાના ત્રણેય બળી ગુણોને એક પ્રભુની યાદમાં લીન કરી દે છે.
ਤੀਨਿ ਨਦੀ ਤਹ ਤ੍ਰਿਕੁਟੀ ਮਾਹਿ ॥
જે લોકો મહિમા છોડીને માયાના ગુસ્સામાં રહે છે તે માયાની ત્રિગુણી નદીઓમાં જ ગોથા ખાય છે
ਅਹਿਨਿਸਿ ਕਸਮਲ ਧੋਵਹਿ ਨਾਹਿ ॥੫॥
દિવસ રાત ખરાબ કર્મ કરે છે મહિમાથી વંચિત રહેવાને કારણે તેને ધોતા નથી ॥૫॥
ਸੁਕ੍ਰਿਤੁ ਸਹਾਰੈ ਸੁ ਇਹ ਬ੍ਰਤਿ ਚੜੈ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને મનુષ્ય આ મહિમાની સારી કમાણીને પોતાના જીવનનો સહારો બનાવી લે છે
ਅਨਦਿਨ ਆਪਿ ਆਪ ਸਿਉ ਲੜੈ ॥
અને આ મુશ્કેલ ખીણ પર ચઢે છે કે દરેક સમયે પોતાની સાથે યુદ્ધ કરે છે
ਸੁਰਖੀ ਪਾਂਚਉ ਰਾਖੈ ਸਬੈ ॥
પાંચેય જ્ઞાનેન્દ્રિઓને વશમાં રાખે છે
ਤਉ ਦੂਜੀ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ ਪੈਸੈ ਕਬੈ ॥੬॥
ત્યારે કોઈ પર પણ ક્યારેય તેની તારા-મારાની નજર પડતી નથી ॥૬॥
ਥਾਵਰ ਥਿਰੁ ਕਰਿ ਰਾਖੈ ਸੋਇ ॥
‘વારંવાર હરિના ગુણ’ ગાઈને મનુષ્ય તે પ્રકાશને પોતાની અંદર સાંભળીને રાખે છે
ਜੋਤਿ ਦੀ ਵਟੀ ਘਟ ਮਹਿ ਜੋਇ ॥
ઈશ્વરીય નૂરનો જે સુંદર એવો નાનો એવો પ્રકાશ જે દરેક હૃદયમાં હોય છે
ਬਾਹਰਿ ਭੀਤਰਿ ਭਇਆ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ॥
તેની કૃપાથી તેની અંદર-બહાર જ્યોતિનો જ પ્રકાશ થઈ જાય છે.
ਤਬ ਹੂਆ ਸਗਲ ਕਰਮ ਕਾ ਨਾਸੁ ॥੭॥
આ સ્થિતિમાં પહોંચીને તેના પાછલા કરેલ બધા કર્મોના સંસ્કારોનો નાશ થઇ જાય છે ॥૭॥