Page 325
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਅੰਧਕਾਰ ਸੁਖਿ ਕਬਹਿ ਨ ਸੋਈ ਹੈ ॥
પરમાત્માને ભૂલીને અજ્ઞાનતાના અહંકારમાં ક્યારેય સુખી સૂઈ શકતા નથી
ਰਾਜਾ ਰੰਕੁ ਦੋਊ ਮਿਲਿ ਰੋਈ ਹੈ ॥੧॥
રાજા હોય કંગાળ બંને જ દુઃખી થાય છે ॥૧॥
ਜਉ ਪੈ ਰਸਨਾ ਰਾਮੁ ਨ ਕਹਿਬੋ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં સુધી જીભથી પરમાત્માને જપતા નથી
ਉਪਜਤ ਬਿਨਸਤ ਰੋਵਤ ਰਹਿਬੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ત્યાં સુધી ઉત્પન્ન થાય મારે તેમજ આ દુઃખમાં રોતા રહેશો ॥૧॥ વિરામ॥
ਜਸ ਦੇਖੀਐ ਤਰਵਰ ਕੀ ਛਾਇਆ ॥
જેમ વૃક્ષનો છાંયો જોવે છે
ਪ੍ਰਾਨ ਗਏ ਕਹੁ ਕਾ ਕੀ ਮਾਇਆ ॥੨॥
જયારે મનુષ્યના પ્રાણ નીકળી જાય છે તો કહે આ માયા કોની થાય છે? ॥૨॥
ਜਸ ਜੰਤੀ ਮਹਿ ਜੀਉ ਸਮਾਨਾ ॥
જેમ જ્યારે ગવૈયા પોતાનો હાથ સાધનથી હટાવી લે છે તો રાગનો અવાજ સાધનમાં જ લીન થઈ જાય છે કોઈ કહી નથી શકતું કે તે ક્યાં ગયો
ਮੂਏ ਮਰਮੁ ਕੋ ਕਾ ਕਰ ਜਾਨਾ ॥੩॥
તેમ જ મરેલ મનુષ્યનો તફાવત કે તેની જીવાત્મા ક્યાં ગઈ કોઈ મનુષ્ય કેવી રીતે જાણી શકે છે? ॥૩॥
ਹੰਸਾ ਸਰਵਰੁ ਕਾਲੁ ਸਰੀਰ ॥
જેમ હંસો માટે સરોવર છે તેમ જ મૃત્યુ શરીરો માટે છે.
ਰਾਮ ਰਸਾਇਨ ਪੀਉ ਰੇ ਕਬੀਰ ॥੪॥੮॥
આથી હે કબીર! બધા રસોથી શ્રેષ્ઠ રસ રામ-રસ પી ॥૪॥૮॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਜੋਤਿ ਕੀ ਜਾਤਿ ਜਾਤਿ ਕੀ ਜੋਤੀ ॥
પરમાત્માની બનાવેલી આખી સૃષ્ટિ છે આ સૃષ્ટિના જીવોની જે બુદ્ધિ છે
ਤਿਤੁ ਲਾਗੇ ਕੰਚੂਆ ਫਲ ਮੋਤੀ ॥੧॥
તેને કાચ તેમજ મોતી ફળ લાગેલ છે ॥૧॥
ਕਵਨੁ ਸੁ ਘਰੁ ਜੋ ਨਿਰਭਉ ਕਹੀਐ ॥
તે કઈ જગ્યા છે જે ડરથી ખાલી છે?
ਭਉ ਭਜਿ ਜਾਇ ਅਭੈ ਹੋਇ ਰਹੀਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જ્યાં રહેવાથી હૃદયનો ડર દૂર થઇ શકે છે જ્યાં નીડર રહીને રહી શકાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤਟਿ ਤੀਰਥਿ ਨਹੀ ਮਨੁ ਪਤੀਆਇ ॥
કોઈ પવિત્ર નદીના કિનારે અથવા તીર્થ પર જઈને પણ મનને ધીરજ મળતી નથી
ਚਾਰ ਅਚਾਰ ਰਹੇ ਉਰਝਾਇ ॥੨॥
ત્યાં પણ લોકો પાપ-પુણ્યમાં લાગેલ છે ॥૨॥
ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਦੁਇ ਏਕ ਸਮਾਨ ॥
પરંતુ પાપ અને પુણ્ય બંને જ એક જેવા છે
ਨਿਜ ਘਰਿ ਪਾਰਸੁ ਤਜਹੁ ਗੁਨ ਆਨ ॥੩॥
હે મન! નીચેથી ઊંચા કરનાર પારસ પ્રભુ તારી પોતાની અંદર જ છે આથી પાપ-પુણ્ય વાળા બીજા ગુણ અંદર ધારણ કરવાનું છોડી દે અને પ્રભુને પોતાની અંદર સંભાળ ॥૩॥
ਕਬੀਰ ਨਿਰਗੁਣ ਨਾਮ ਨ ਰੋਸੁ ॥
હે કબીર! માયાના મોહથી ઊંચા પ્રભુના નામને ના ભૂલ
ਇਸੁ ਪਰਚਾਇ ਪਰਚਿ ਰਹੁ ਏਸੁ ॥੪॥੯॥
પોતાના મનને નામ જપવામાં લગાવીને નામમાં જ વ્યસ્ત રહે ॥૪॥૯॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਜੋ ਜਨ ਪਰਮਿਤਿ ਪਰਮਨੁ ਜਾਨਾ ॥
જે મનુષ્ય નિરા કહે જ છે કે અમે તે પ્રભુને જાણી લીધા છે જેની સીમા શોધી શકાતી નથી જે મનની પહોંચથી ઉપર છે
ਬਾਤਨ ਹੀ ਬੈਕੁੰਠ ਸਮਾਨਾ ॥੧॥
તે મનુષ્ય નીરી વાતોથી જ વૈકુંઠમાં પહોંચ્યા છે ॥૧॥
ਨਾ ਜਾਨਾ ਬੈਕੁੰਠ ਕਹਾ ਹੀ ॥
મને તો ખબર જ નથી તે વૈકુંઠ ક્યાં છે
ਜਾਨੁ ਜਾਨੁ ਸਭਿ ਕਹਹਿ ਤਹਾ ਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જ્યાં આ બધા લોકો કહે છે ચાલવાનું છે ચાલવાનું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹਨ ਕਹਾਵਨ ਨਹ ਪਤੀਅਈ ਹੈ ॥
નીરા આ કહેવાથી અને સાંભળવાથી કે અમારે વૈકુંઠ જવાનું છે
ਤਉ ਮਨੁ ਮਾਨੈ ਜਾ ਤੇ ਹਉਮੈ ਜਈ ਹੈ ॥੨॥
મનને આરામ થઇ શકતો નથી મનને ત્યારે જ ધીરજ આવી શકે છે કે જયારે અહંકાર દૂર થઇ જાય ॥૨॥
ਜਬ ਲਗੁ ਮਨਿ ਬੈਕੁੰਠ ਕੀ ਆਸ ॥
એક વાત બીજી યાદ રાખનારી છે કે જ્યાં સુધી મનમાં વૈકુંઠ જવાની ચાહત બનેલી છે
ਤਬ ਲਗੁ ਹੋਇ ਨਹੀ ਚਰਨ ਨਿਵਾਸੁ ॥੩॥
ત્યાં સુધી પ્રભુના ચરણોમાં મન જોડાઈ શકતું નથી ॥૩॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਇਹ ਕਹੀਐ ਕਾਹਿ ॥
કબીર કહે છે, આ વાત કેવી રીતે સમજાવીને કહીએ
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਬੈਕੁੰਠੈ ਆਹਿ ॥੪॥੧੦॥
સાધુ-સંગત જ વાસ્તવિક વૈકુંઠ છે ॥૪॥૧૦॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਉਪਜੈ ਨਿਪਜੈ ਨਿਪਜਿ ਸਮਾਈ ॥
પહેલા આ જીવની પોતાના બિંદુથી શરૂઆત થાય છે પછી માના પેટમાં આ અસ્તિત્વમાં આવે છે અસ્તિત્વમાં આવીને ફરી નાશ થઇ જાય છે.
ਨੈਨਹ ਦੇਖਤ ਇਹੁ ਜਗੁ ਜਾਈ ॥੧॥
તેથી અમારી આંખોની સામે જ આ સંસાર આવી રીતે ચાલતું જઈ રહ્યું છે ॥૧॥
ਲਾਜ ਨ ਮਰਹੁ ਕਹਹੁ ਘਰੁ ਮੇਰਾ ॥
આથી હે જીવ! શરમથી કેમ નથી ડૂબી મરતો જયારે તું આ કહે છે કે આ ઘર મારુ છે
ਅੰਤ ਕੀ ਬਾਰ ਨਹੀ ਕਛੁ ਤੇਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
યાદ રાખ જે સમયે મૃત્યુ આવશે ત્યારે કોઈ પણ વસ્તુ તારી નહીં રહે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਕਰਿ ਕਾਇਆ ਪਾਲੀ ॥
અનેક પ્રયત્ન કરીને આ શરીર પાળે છે
ਮਰਤੀ ਬਾਰ ਅਗਨਿ ਸੰਗਿ ਜਾਲੀ ॥੨॥
પરંતુ જયારે મૃત્યુ આવે છે આને આગથી સળગાવી દે છે ॥૨॥
ਚੋਆ ਚੰਦਨੁ ਮਰਦਨ ਅੰਗਾ ॥
જે શરીરના અંગોને અત્તર તેમજ ચંદન ઘસે છે
ਸੋ ਤਨੁ ਜਲੈ ਕਾਠ ਕੈ ਸੰਗਾ ॥੩॥
તે શરીર અંતે લાકડીઓથી સળગી જાય છે ॥૩॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਸੁਨਹੁ ਰੇ ਗੁਨੀਆ ॥
કબીર કહે છે, હે વિચારવાન મનુષ્ય! યાદ રાખ
ਬਿਨਸੈਗੋ ਰੂਪੁ ਦੇਖੈ ਸਭ ਦੁਨੀਆ ॥੪॥੧੧॥
આખી દુનિયા જોશે આ રૂપ નાશ થઇ જશે ॥૪॥૧૧॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਅਵਰ ਮੂਏ ਕਿਆ ਸੋਗੁ ਕਰੀਜੈ ॥
બીજાના મરવા પર શોક કરવાથી શું લાભ?
ਤਉ ਕੀਜੈ ਜਉ ਆਪਨ ਜੀਜੈ ॥੧॥
વિરહ ત્યારે કરવો જોઈએ જયારે તમે હંમેશા જીવિત રહેવાના હોઉં ॥૧॥
ਮੈ ਨ ਮਰਉ ਮਰਿਬੋ ਸੰਸਾਰਾ ॥
મારી આત્માની ક્યારેય મૃત્યુ નહીં થાય. મરેલ છે તે જીવ જે જગતના ધંધામાં ફસાયેલ છે.
ਅਬ ਮੋਹਿ ਮਿਲਿਓ ਹੈ ਜੀਆਵਨਹਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મને તો હવે વાસ્તવિક જીવન દેનાર પરમાત્મા મળી ગયા છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਇਆ ਦੇਹੀ ਪਰਮਲ ਮਹਕੰਦਾ ॥
જીવ આ શરીરને કેટલીય રીતની સુગંધોથી મહેકે છે
ਤਾ ਸੁਖ ਬਿਸਰੇ ਪਰਮਾਨੰਦਾ ॥੨॥
આ જ સુખોમાં આને પરમ આનંદ-સ્વરૂપ પરમાત્મા ભુલાય જાય છે ॥૨॥
ਕੂਅਟਾ ਏਕੁ ਪੰਚ ਪਨਿਹਾਰੀ ॥
શરીર જેમ એક નાનો એવો કૂવો છે પાંચેય જ્ઞાનેન્દ્રિઓ જેમ પાંચ ચક્ર છે
ਟੂਟੀ ਲਾਜੁ ਭਰੈ ਮਤਿ ਹਾਰੀ ॥੩॥
ભ્રષ્ટ થયેલ બુદ્ધિ દોરડા વગર પાણી ભરવાનો પ્રયત્ન કરી રહી છે ॥૩॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਇਕ ਬੁਧਿ ਬੀਚਾਰੀ ॥
કબીર કહે છે, જયારે વિચારવાળી બુદ્ધિ અંદર જાગી ગઈ
ਨਾ ਓਹੁ ਕੂਅਟਾ ਨਾ ਪਨਿਹਾਰੀ ॥੪॥੧੨॥
ત્યારે ના તે શારીરિક મોહ રહ્યો અને ના વિકારો તરફ ખેંચનારી તે ઈન્દ્રીઓ રહી ॥૪॥૧૨॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਅਸਥਾਵਰ ਜੰਗਮ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥
અમે અત્યાર સુધી સ્થાવર સ્વરૂપો, જીવો, જંતુઓ અને કીડા
ਅਨਿਕ ਜਨਮ ਕੀਏ ਬਹੁ ਰੰਗਾ ॥੧॥
આવા કેટલાય પ્રકારો અને જન્મોમાં આવી ચુક્યા છીએ ॥૧॥