Page 170
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਚਾਖਿਆ ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਮੀਠ ਰਸ ਗਾਨੇ ॥੨॥
ગુરુને મળીને મેં આધ્યાત્મિક જીવન આપનાર પરમાત્માનું નામ-રસ ચાખ્યું છે તે રસ મીઠો છે જેમ શેરડીનો રસ મીઠો હોય છે ॥૨॥
ਜਿਨ ਕਉ ਗੁਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਹੀ ਭੇਟਿਆ ਤੇ ਸਾਕਤ ਮੂੜ ਦਿਵਾਨੇ ॥
જે મનુષ્યોને ગુરુ નથી મળતો તે મૂર્ખ ઈશ્વરથી તૂટેલ રહે છે. તે માયાની પાછળ પાગલ થતા ફરે છે.
ਤਿਨ ਕੇ ਕਰਮਹੀਨ ਧੁਰਿ ਪਾਏ ਦੇਖਿ ਦੀਪਕੁ ਮੋਹਿ ਪਚਾਨੇ ॥੩॥
પરંતુ એનુ પણ શું વશ? ધૂરથી જ પરમાત્માએ તેના ભાગ્યોમાં આ નીચ કર્મ જ નાખેલ છે. તે માયાના મોહમાં એવો સળગે છે જેમ દીવાને જોઈને પતંગ ॥૩॥
ਜਿਨ ਕਉ ਤੁਮ ਦਇਆ ਕਰਿ ਮੇਲਹੁ ਤੇ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੇਵ ਲਗਾਨੇ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્યોને તું કૃપા કરીને ગુરુ ચરણોમાં મળાવે છે. હે હરિ! તે તારી સેવા-ભક્તિમાં લાગેલા રહે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਪਿ ਪ੍ਰਗਟੇ ਮਤਿ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਨੇ ॥੪॥੪॥੧੮॥੫੬॥
હે દાસ નાનક! તે પરમાત્માનું નામ જપીને ચમકી પડે છે. ગુરુની બુદ્ધિ પર ચાલીને તે પ્રભુના નામમાં લીન રહે છે ॥૪॥૪॥૧૮॥૫૬॥
ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥
ગૌરી રાગ પૂર્વ મહેલ ૪॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਸਦਾ ਨਾਲਿ ਹੈ ਸੁਆਮੀ ਕਹੁ ਕਿਥੈ ਹਰਿ ਪਹੁ ਨਸੀਐ ॥
હે મન! તે સ્વામી દરેક વખતે જીવોની સાથે વસે છે. કહે તે કઈ જગ્યા છે જ્યાં તે પ્રભુથી અમે ભાગી શકીએ છીએ?
ਹਰਿ ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਲਏ ਪ੍ਰਭੁ ਸਾਚਾ ਹਰਿ ਆਪਿ ਛਡਾਏ ਛੁਟੀਐ ॥੧॥
તે હંમેશા સ્થિર રહેનાર પરમાત્મા પોતે જ આપણા અવગુણ બક્ષી દે છે. તે હરિ પોતે જ વિકારોના પંજાથી છોડાવી લે છે તેની સહાયતાથી વિકારોથી બચી શકાય છે ॥૧॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਜਪਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮਨਿ ਜਪੀਐ ॥
હે મન! હંમેશા હરિ-નામ જપ. હે ભાઈ! હરિ-નામ હંમેશા મનમાં જપવું જોઈએ.
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸਰਣਾਈ ਭਜਿ ਪਉ ਮੇਰੇ ਮਨਾ ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਪੀਛੈ ਛੁਟੀਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે મન! સતગુરુની શરણ પડ. ગુરુનો આશરો લેવાથી માયાનાં બંધનોથી બચી જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਸੇਵਹੁ ਸੋ ਪ੍ਰਭ ਸ੍ਰਬ ਸੁਖਦਾਤਾ ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸੀਐ ॥
હે મન! બધા સુખ આપનાર તે પરમાત્માને સ્મરણ કર, જેની શરણ પડવાથી પોતાના ઘરમાં વસી શકે છે. માયાની ભટકણથી બચીને અંતરાત્મામાં ટકી શકે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਇ ਲਹਹੁ ਘਰੁ ਅਪਨਾ ਘਸਿ ਚੰਦਨੁ ਹਰਿ ਜਸੁ ਘਸੀਐ ॥੨॥
હે મન! ગુરુની શરણ પડીને પોતાના વાસ્તવિક ઘરે જઈને શોધી લે, પ્રભુના ચરણોમાં ટક. જેમ ચંદન પથ્થર પર ઘસવાથી સુગંધ દે છે, તેમ જ પરમાત્માની મહિમાને પોતાના મનની સાથે ઘસવું જોઈએ, આધ્યાત્મિક જીવનમાં સુગંધ ઉત્પન્ન થશે ॥૨॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਜਸੁ ਊਤਮੁ ਲੈ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਮਨਿ ਹਸੀਐ ॥
હે મન! પરમાત્માની મહિમા સૌથી શ્રેષ્ઠ પદાર્થ છે, હે ભાઈ! હરિ નામની કમાણી કમાઈને મનમાં આધ્યાત્મિક આનંદ લઇ શકાય છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਪਿ ਦਇਆ ਕਰਿ ਦੇਵੈ ਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਖੀਐ ॥੩॥
જ્યારે પરમાત્મા પોતે કૃપા કરીને પોતાના નામનું દાન આપે છે, ત્યારે આધ્યાત્મિક જીવન આપનાર તેનો નામ-રસ ચાખી શકાય છે ॥૩॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਜੋ ਦੂਜੈ ਲਾਗੇ ਤੇ ਸਾਕਤ ਨਰ ਜਮਿ ਘੁਟੀਐ ॥
હે મન! પરમાત્માનું નામ ભુલાવીને જે મનુષ્ય બીજી તરફ વ્યસ્ત રહે છે. તે પરમાત્માથી તૂટી જાય છે. યમે તેને જકડી લીધો હોય છે, આધ્યાત્મિક મૃત્યુ તેનો વિસ્તાર ઓછો કરી દે છે.
ਤੇ ਸਾਕਤ ਚੋਰ ਜਿਨਾ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਮਨ ਤਿਨ ਕੈ ਨਿਕਟਿ ਨ ਭਿਟੀਐ ॥੪॥
જે મનુષ્યોએ પરમાત્માનું નામ ભુલાવી દીધું. તે માયાના મોહમાં જકડાઈ ગયો. તે ઈશ્વરનો ચોર બની ગયો. હે મન! તેની નજીક ના હોવું જોઈએ ॥૪॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਸੇਵਹੁ ਅਲਖ ਨਿਰੰਜਨ ਨਰਹਰਿ ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ ਲੇਖਾ ਛੁਟੀਐ ॥
હે મન! તે પરમાત્માની સેવા ભક્તિ કર જે અદ્દશ્ય છે જે માયાના પ્રભાવથી ઉપર છે. તેની સેવા ભક્તિ કરવાથી કરેલા કર્મોનો લેખ સમાપ્ત થઈ જાય છે. માયા તરફ પ્રેરિત કરનાર સંસ્કાર મનુષ્યની અંદરથી સમાપ્ત થઈ જાય છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਪੂਰੇ ਕੀਏ ਖਿਨੁ ਮਾਸਾ ਤੋਲੁ ਨ ਘਟੀਐ ॥੫॥੫॥੧੯॥੫੭॥
હે દાસ નાનક! જે મનુષ્યોને હરિ પ્રભુએ પુર્ણતઃ શુધ્ધ જીવનવાળો બનાવી દીધો છે. તેના આધ્યાત્મિક જીવનમાં એક વજન માત્ર,તોલાનો 12 મોં ભાગ માત્ર(માસા), કણ માત્ર પણ નબળાઈ આવતી નથી ॥૫॥૫॥૧૯॥૫૭॥
ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥
ગૌરી રાગ પૂર્વ મહેલ ૪॥
ਹਮਰੇ ਪ੍ਰਾਨ ਵਸਗਤਿ ਪ੍ਰਭ ਤੁਮਰੈ ਮੇਰਾ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭ ਤੇਰੀ ॥
હે પ્રભુ! મારા પ્રાણ તારા જ વશમાં છે. મારી જીવાત્મા અને મારૂ શરીર આ બધું તારું જ દીધેલું છે.
ਦਇਆ ਕਰਹੁ ਹਰਿ ਦਰਸੁ ਦਿਖਾਵਹੁ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਲੋਚ ਘਣੇਰੀ ॥੧॥
હે પ્રભુ! મારા પર કૃપા કર, મને પોતાનો દર્શન દે, તારા દર્શનની મારા મનમાં મારા હ્નદયમાં મોટી તમન્ના છે ॥૧॥
ਰਾਮ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਤਨਿ ਲੋਚ ਮਿਲਣ ਹਰਿ ਕੇਰੀ ॥
હે રામ! હે હરિ! મારા મનમાં મારા દિલમાં તને મળવાની ખુબ જ ઈચ્છા છે.
ਗੁਰ ਕ੍ਰਿਪਾਲਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਿੰਚਤ ਗੁਰਿ ਕੀਨੀ ਹਰਿ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! કૃપાળુ ગુરુએ જયારે થોડીક કૃપા કરી, તો મારો હરિ પ્રભુ મને આવી મળ્યો ॥૧॥વિરામ॥
ਜੋ ਹਮਰੈ ਮਨ ਚਿਤਿ ਹੈ ਸੁਆਮੀ ਸਾ ਬਿਧਿ ਤੁਮ ਹਰਿ ਜਾਨਹੁ ਮੇਰੀ ॥
હે હરિ! હે સ્વામી! અમારા જીવોના મનમાં, ચિત્તમાં જે કાંઈ ઘટિત થાય છે, તે હાલત તું પોતે જ જાણે છે.
ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਜਪੀ ਸੁਖੁ ਪਾਈ ਨਿਤ ਜੀਵਾ ਆਸ ਹਰਿ ਤੇਰੀ ॥੨॥
હે હરિ! મને હંમેશા તારી કૃપાની આશા રહેલી છે કે તું કૃપા કરે તો હું દરરોજ તારું નામ જપતો રહું, આધ્યાત્મિક આનંદ લેતો રહું, અને હંમેશા આધ્યાત્મિક જીવન જીવતો રહું ॥૨॥
ਗੁਰਿ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦਾਤੈ ਪੰਥੁ ਬਤਾਇਆ ਹਰਿ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰੀ ॥
નામનું દાન આપનાર ગુરુએ સતગુરુએ મને પરમાત્માથી મળાવવાની રાહ બતાવી અને મારો હરિ-પ્રભુ મને આવી મળ્યો.
ਅਨਦਿਨੁ ਅਨਦੁ ਭਇਆ ਵਡਭਾਗੀ ਸਭ ਆਸ ਪੁਜੀ ਜਨ ਕੇਰੀ ॥੩॥
મોટા ભાગ્યોથી મારા હ્રદયમાં દરરોજ દરેક વખત આધ્યાત્મિક આનંદ બનતો રહે છે. મારી દાસની આશા પુરી થઈ ગઈ છે ॥૩॥
ਜਗੰਨਾਥ ਜਗਦੀਸੁਰ ਕਰਤੇ ਸਭ ਵਸਗਤਿ ਹੈ ਹਰਿ ਕੇਰੀ ॥
હે જગતનો નાથ! હે જગતનો ઈશ્વર! હે કર્તાર! આ આખી સૃષ્ટિ જગત રમત તારા વશમાં છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਰਣਾਗਤਿ ਆਏ ਹਰਿ ਰਾਖਹੁ ਪੈਜ ਜਨ ਕੇਰੀ ॥੪॥੬॥੨੦॥੫੮॥
હે દાસ નાનક! પ્રાર્થના કર અને કહે હે હરિ! હું તારી શરણે આવ્યો છું મારી દાસની ઈજ્જત રાખ ॥૪॥૬॥૨0॥૫૮॥
ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥
ગૌરી રાગ પૂર્વ મહેલ ૪॥
ਇਹੁ ਮਨੂਆ ਖਿਨੁ ਨ ਟਿਕੈ ਬਹੁ ਰੰਗੀ ਦਹ ਦਹ ਦਿਸਿ ਚਲਿ ਚਲਿ ਹਾਢੇ ॥
મારુ આ અજાણ મન ખુબ રંગ-ભવ્યતામાં ફસાઈને ક્ષણ માત્ર પણ ટકતું નથી, દસેય દિશાઓમાં દોડીદોડીને ભટકે છે.