Page 157
ਕਰਮਾ ਉਪਰਿ ਨਿਬੜੈ ਜੇ ਲੋਚੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥੩॥
જો કે, તેમ છતાં દરેક મનુષ્ય ફક્ત મજબૂરીથી ધનની લાલચ કરે, પરંતુ આ દરેક જીવના અમલો પર ફેસલો થાય છે કે કોને પ્રાપ્તિ થશે, તો, નીરા દુનિયા માટે ના ભટકો ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਕਰਣਾ ਜਿਨਿ ਕੀਆ ਸੋਈ ਸਾਰ ਕਰੇਇ ॥
હે નાનક! ઉદ્યમ કરતાં પણ હક વ્યક્ત કરી શકાતો નથી. આ નથી કહી શકાતું કે કોને મળશે. ઉદ્યમનું ગર્વ જ બધા ઉદ્યમને વ્યર્થ કરી દે છે. જે પરમાત્માએ આ જગત રચ્યું છે, તે દરેક જીવની સંભાળ કરે છે.
ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਪੀ ਖਸਮ ਕਾ ਕਿਸੈ ਵਡਾਈ ਦੇਇ ॥੪॥੧॥੧੮॥
ઉદ્યમ નાં ફળ બાબતે તે પ્રભુ પતિનો હુકમ નથી સમજી શકાતો. આ ખબર પડી નથી શકતી કે ક્યાં મનુષ્યને તે નામ જપવાની મોટાઈ દે છે અમે જીવ કોઈ મનુષ્યના દેખાઈ દેતા કર્મો પર ભૂલ થઈ શકે છે. આથી ઉદ્યમ કરતા હોવા છતાં પણ પ્રભુથી કૃપાનું દાન માંગતા રહીએ. ॥૪॥૧॥૧૮॥
ਗਉੜੀ ਬੈਰਾਗਣਿ ਮਹਲਾ ੧ ॥
ગૌરી રાગ બૈરાગણ મહેલ ૧॥
ਹਰਣੀ ਹੋਵਾ ਬਨਿ ਬਸਾ ਕੰਦ ਮੂਲ ਚੁਣਿ ਖਾਉ ॥
હરણી જંગલમાં ઘાસ-તૃણ ખાય છે અને મોજમાં કૂદતી ફરે છે, હે પ્રભુ! તારું નામ મારી જીવાત્મા માટે ખોરાક બને, જેમ હરણી માટે કંદ-મૂળ છે. હું તારા નામ રસને પ્રીતિથી ખાઉં. હું સંસાર-વનમાં ચિંતા મુક્ત થઈને વિચરણ કરું જેમ જંગલમાં હરણી.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮੇਰਾ ਸਹੁ ਮਿਲੈ ਵਾਰਿ ਵਾਰਿ ਹਉ ਜਾਉ ਜੀਉ ॥੧॥
જો ગુરુની કૃપાથી મારો પતિ પ્રભુ મને મળી જાય, તો હું વારંવાર તેનાથી કુરબાન જાવ ॥૧॥
ਮੈ ਬਨਜਾਰਨਿ ਰਾਮ ਕੀ ॥
હે પ્રભુ! જો તારી કૃપા હોય તો હું તારા નામની વણજારણ બની જાવ.
ਤੇਰਾ ਨਾਮੁ ਵਖਰੁ ਵਾਪਾਰੁ ਜੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારું નામ મારો સોદો બને, તારા નામને જ ફેલાવું ॥૧॥વિરામ॥
ਕੋਕਿਲ ਹੋਵਾ ਅੰਬਿ ਬਸਾ ਸਹਜਿ ਸਬਦ ਬੀਚਾਰੁ ॥
કોયલની કેરીથી પ્રીતિ પ્રસિદ્ધ છે. કેરીના વૃક્ષ પર બેસીને કોયલ મીઠી મસ્ત સુરમાં કુ-કુહ કરે છે, જો મારી પ્રીતિ પ્રભુથી તેવી થઈ જાય જેવી કોયલની કેરીની સાથે છે તો હું કોયલ બનુ, કેરી પર બેસું અને મસ્ત સ્થિર હાલતમાં ટકીને પ્રભુની મહિમાનાં શબ્દનો વિચાર કરું શબ્દમાં મન જોડી દઉં.
ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ਮੇਰਾ ਸਹੁ ਮਿਲੈ ਦਰਸਨਿ ਰੂਪਿ ਅਪਾਰੁ ॥੨॥
મસ્ત સ્થિર સ્થિતિમાં ટકવાથી, પ્રેમમાં જોડાવાથી જ પ્રેમાળ દર્શનીય, સોહામણા અનંત પ્રભુ મળે છે ॥૨॥
ਮਛੁਲੀ ਹੋਵਾ ਜਲਿ ਬਸਾ ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਸਾਰਿ ॥
માછલી પાણી વગર નથી જીવી શકતી, પ્રભુની સાથે જો મારી પ્રીતિ પણ એવી જ બની જાય તો હું માછલી બની જાઉં. હંમેશા તે જળ-પ્રભુમાં ટકી રહું જે બધા જીવ-જંતુઓની સંભાળ કરે છે.
ਉਰਵਾਰਿ ਪਾਰਿ ਮੇਰਾ ਸਹੁ ਵਸੈ ਹਉ ਮਿਲਉਗੀ ਬਾਹ ਪਸਾਰਿ ॥੩॥
પ્રેમાળ પ્રભુ પતિ આ સંસાર સમુદ્રના ઉંડા જળની આ પાર અને તે પાર બધી જગ્યાએ વસે છે જેમ માછલી પોતાની બાજુ ફેલાવીને પાણીમાં તરે છે હું પણ પોતાની બાંય ફેલાવીને તેને મળીશ ॥૩॥
ਨਾਗਨਿ ਹੋਵਾ ਧਰ ਵਸਾ ਸਬਦੁ ਵਸੈ ਭਉ ਜਾਇ ॥
સાપ બિન પર મસ્ત રહે છે. પ્રભુથી જો મારી પ્રીતિ પણ એવી જ બની જાય, તો હું સાપ બનુ. ધરતી પર વસુ, ગુરુ શબ્દ વસે જેમ બિનમાં મસ્ત થઈને સાપની વેરીની સુધ-બુદ્ધિ ભૂલી જાય છે મારો પણ દુનિયાવાળો બધો ડર-ભય દૂર થઇ જાય.
ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਿਨ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ॥੪॥੨॥੧੯॥
હે નાનક! જે જીવ સ્ત્રીઓની જ્યોતિ ધ્યાન હંમેશા જ્યોતિરૂપ પ્રભુમાં ટકી રહે છે, તે ખુબ જ ભાગ્યશાળી છે ॥૪॥૨॥૧૯॥
ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਦੀਪਕੀ ਮਹਲਾ ੧
ગૌરી રાગ પૂર્વ દિશા મહેલ ૧॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપા થી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਜੈ ਘਰਿ ਕੀਰਤਿ ਆਖੀਐ ਕਰਤੇ ਕਾ ਹੋਇ ਬੀਚਾਰੋ ॥
જે સાધુ-સંગતિ ઘરમાં પરમાત્માની મહિમા થાય છે અને કર્તારના ગુણોનો વિચાર થાય છે,
ਤਿਤੁ ਘਰਿ ਗਾਵਹੁ ਸੋਹਿਲਾ ਸਿਵਰਹੁ ਸਿਰਜਣਹਾਰੋ ॥੧॥
હે જીવાત્મા કન્યા! તે સત્સંગ ઘરમાં જઈને તું પણ પરમાત્માના મહિમાનાં ગીત સુહાગ મેળાપની ચાહતના શબ્દ ગા, અને પોતાને પેદા કરનાર પ્રભુને યાદ કર ॥૧॥
ਤੁਮ ਗਾਵਹੁ ਮੇਰੇ ਨਿਰਭਉ ਕਾ ਸੋਹਿਲਾ ॥
હે જીવાત્મા! તું સત્સંગીઓની સાથે મળીને પ્રેમાળ નિર્ભય પતિની કીર્તિના ગીત ગા.
ਹਉ ਵਾਰੀ ਜਾਉ ਜਿਤੁ ਸੋਹਿਲੈ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અને કહે, હું કુરબાન જાઉં છું તે કીર્તિના ગીતથી જેની કૃપાથી હંમેશાનું સુખ મળે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨਿਤ ਨਿਤ ਜੀਅੜੇ ਸਮਾਲੀਅਨਿ ਦੇਖੈਗਾ ਦੇਵਣਹਾਰੁ ॥
હે જીવાત્મા! જે પતિની હાજરીમાં હંમેશા જ જીવની સંભાળ થઇ રહી છે. જે દાન આપનાર માલિક દરેક જીવની સંભાળ કરે છે.
ਤੇਰੇ ਦਾਨੈ ਕੀਮਤਿ ਨਾ ਪਵੈ ਤਿਸੁ ਦਾਤੇ ਕਵਣੁ ਸੁਮਾਰੁ ॥੨॥
જે દાતારના દાનોનું મૂલ્ય હે જીવાત્મા! તારી પાસે નથી પડી શકતું તે દાતારનું શું અંદાજ તું લગાવી શકે છે? ॥૨॥
ਸੰਬਤਿ ਸਾਹਾ ਲਿਖਿਆ ਮਿਲਿ ਕਰਿ ਪਾਵਹੁ ਤੇਲੁ ॥
હે જીવાત્મા! સત્સંગમાં જઈને પ્રાર્થના કર્યા કર, તે વર્ષ, તે દિવસ જે પહેલા જ નિશ્ચિત છે જયારે પતિના દેશ જવા માટે મારા માટે મૃત્યુ સુધી આવવાનું છે.
ਦੇਹੁ ਸਜਣ ਆਸੀਸੜੀਆ ਜਿਉ ਹੋਵੈ ਸਾਹਿਬ ਸਿਉ ਮੇਲੁ ॥੩॥
હે સત્સંગી સહેલીઓ! મળીને મને મારી નાખો! અને હે સજ્જન સહેલીઓ! મને શુભાશિષો પણ આપો જેથી પતિ પ્રભુથી મારો મેલ થઇ જાય ॥૩॥
ਘਰਿ ਘਰਿ ਏਹੋ ਪਾਹੁਚਾ ਸਦੜੇ ਨਿਤ ਪਵੰਨਿ ॥
પરલોકમાં જવા માટે મૃત્યુ રૂપ આ પહોચા દરેક ઘરમાં આવી રહ્યો છે. આ આમંત્રણ નિત્ય આવી રહ્યું છે, હે સતસંગીઓ! તે નિમંત્રણ મોકલનાર પતિ પ્રભુને યાદ કરવા જોઈએ.
ਸਦਣਹਾਰਾ ਸਿਮਰੀਐ ਨਾਨਕ ਸੇ ਦਿਹ ਆਵੰਨਿ ॥੪॥੧॥੨੦॥
કારણ કે હે નાનક! અમારા પણ તે દિવસો નજીક આવી રહ્યા છે ॥૪॥૧॥૨૦॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ॥ ਮਹਲਾ ੩ ਚਉਪਦੇ ॥
રાગ ગૌરી ગુઆરેરી મહેલ ૩ચાર પદ॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપા થી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਹਰਿ ਮੇਲਾ ਹੋਈ ॥
જો ગુરુ મળી જાય તો પરમાત્માથી મેળાપ થઇ જાય છે.
ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਵੈ ਸੋਈ ॥
તે પરમાત્મા સ્વયં જ જીવને ગુરુથી મિલાવીને પોતાના ચરણોમાં મીલાવી લે છે.
ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਸਭ ਬਿਧਿ ਆਪੇ ਜਾਣੈ ॥
પ્રેમાળ પ્રભુ સ્વયં જ જીવોને પોતાના ચરણોમાં મિલાવવાના બધા ઉપાય જાણે છે.
ਹੁਕਮੇ ਮੇਲੇ ਸਬਦਿ ਪਛਾਣੈ ॥੧॥
જે મનુષ્યને પરમાત્મા પોતાના હુકમ અનુસાર ગુરુ સાથે મિલાવે છે, તે મનુષ્ય ગુરુના શબ્દ દ્વારા પરમાત્માની સાથે સંધિ મેળવી લે છે ॥૧॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਇ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਜਾਇ ॥
ગુરુના ડર અદબમાં રહેવાથી દુનિયાવી ભટકણ દુર થઇ જાય છે.
ਭੈ ਰਾਚੈ ਸਚ ਰੰਗਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુના ડર અદબમાં મગ્ન રહે છે તે હંમેશા સ્થિર રહેનાર પરમાત્માના પ્રેમ રંગમાં સમાયેલ રહે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸੁਭਾਇ ॥
જો ગુરુ મળી જાય તો પરમાત્મા પણ પોતાની પ્રેમ રુચિને કારણે મનુષ્યના મનમાં આવી વસે છે.
ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਭਾਰਾ ਕੀਮਤਿ ਨਹੀ ਪਾਇ ॥
પ્રેમાળ પ્રભુ અનંત ગુણોનો માલિક છે, કોઈ જીવ તેનું મુલ્ય નથી મેળવી શકતા
ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹੈ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુના શબ્દમાં જોડાઈને તે પરમાત્માની મહિમા કરે છે જેના ગુણોનો અંત નથી મેળવી શકાતો જેની હસ્તીનો આ પાર તેમજ તે પારનો છેડો નથી શોધી શકાતો.
ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਬਖਸੇ ਬਖਸਣਹਾਰੁ ॥੨॥
બક્ષણહાર પ્રભુ તેના બધા ગુનાને બક્ષી દે છે ॥૨॥
ਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਸਭ ਮਤਿ ਬੁਧਿ ਹੋਇ ॥
જો ગુરુ મળી જાય તો મનુષ્યની અંદર ઊંચી બુદ્ધિ પેદા થઇ જાય છે.