Page 1360
ਬ੍ਰਹਮਣਹ ਸੰਗਿ ਉਧਰਣੰ ਬ੍ਰਹਮ ਕਰਮ ਜਿ ਪੂਰਣਹ ॥
એ જ બ્રાહ્મણના સંગતમાં મોક્ષ થઈ શકે છે, જે બ્રહ્મ કાર્યમાં પૂર્ણ છે.
ਆਤਮ ਰਤੰ ਸੰਸਾਰ ਗਹੰ ਤੇ ਨਰ ਨਾਨਕ ਨਿਹਫਲਹ ॥੬੫॥
હે નાનક! જેનું મન સંસારમાં લીન થઈ જાય છે, તે વ્યક્તિ ફળહીન થઈ જાય છે. || ૬૫ ||
ਪਰ ਦਰਬ ਹਿਰਣੰ ਬਹੁ ਵਿਘਨ ਕਰਣੰ ਉਚਰਣੰ ਸਰਬ ਜੀਅ ਕਹ ॥
જે લોકો પારકી સંપત્તિ છીનવે છે, ઘણી મુશ્કેલી ઊભી કરે છે, તેમના ભરણપોષણ માટે શિક્ષણ આપે છે, તેને શરણમાં લઇ લઉં
ਲਉ ਲਈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਅਤਿਪਤਿ ਮਨ ਮਾਏ ਕਰਮ ਕਰਤ ਸਿ ਸੂਕਰਹ ॥੬੬॥
જેની તૃષ્ણાનો અંત આવતો નથી, મન માયામાં તલ્લીન રહે છે.જેઓ આવી ક્રિયાઓ કરે છે તે ભૂંડ સમાન છે. || ૬૬ ||
ਮਤੇ ਸਮੇਵ ਚਰਣੰ ਉਧਰਣੰ ਭੈ ਦੁਤਰਹ ॥
જેઓ પ્રભુના ચરણોમાં લીન રહે છે, તેઓ ભયંકર સંસાર-સાગરથી પાર થઈ જાય છે.
ਅਨੇਕ ਪਾਤਿਕ ਹਰਣੰ ਨਾਨਕ ਸਾਧ ਸੰਗਮ ਨ ਸੰਸਯਹ ॥੬੭॥੪॥
ગુરુ નાનક કહે છે - તેમાં કોઈ શંકા નથી, સાધુઓના સંગતમાં ઘણા પાપો અને દોષો દૂર થઈ જાય છે. || ૬૭ || ૪ ||
ਮਹਲਾ ੫ ਗਾਥਾ
મહલા ૫ ગાથા
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
તે ભગવાન એક જ છે (ઓમકાર-સ્વરૂપ), તે સદગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਕਰਪੂਰ ਪੁਹਪ ਸੁਗੰਧਾ ਪਰਸ ਮਾਨੁਖੵ ਦੇਹੰ ਮਲੀਣੰ ॥
કપૂર, ફૂલો અને અન્ય સુગંધ માનવ શરીરને સ્પર્શવાથી મલિન થઈ જાય છે.
ਮਜਾ ਰੁਧਿਰ ਦ੍ਰੁਗੰਧਾ ਨਾਨਕ ਅਥਿ ਗਰਬੇਣ ਅਗੵਾਨਣੋ ॥੧॥
ગુરુ નાનક કહે છે - શરીર મજ્જા, લોહી અને દુર્ગંધથી ભરેલું છે, છતાં અજ્ઞાની માણસ માત્ર તેનું અભિમાન કરે છે || ૧ ||
ਪਰਮਾਣੋ ਪਰਜੰਤ ਆਕਾਸਹ ਦੀਪ ਲੋਅ ਸਿਖੰਡਣਹ ॥
જો માણસમાં એટલી ક્ષમતા હોય કે તે પરમાણુ જેવો પરમાણુ બનીને તમામ દ્વીપો,
ਗਛੇਣ ਨੈਣ ਭਾਰੇਣ ਨਾਨਕ ਬਿਨਾ ਸਾਧੂ ਨ ਸਿਧੵਤੇ ॥੨॥
ગ્રહો અને ભાગો આકાશ સુધી પરિભ્રમણ કરીને આવી જાય તો પણ હે નાનક! ઋષિઓના સંગ વિના તેનો મોક્ષ નથી || ૨ ||
ਜਾਣੋ ਸਤਿ ਹੋਵੰਤੋ ਮਰਣੋ ਦ੍ਰਿਸਟੇਣ ਮਿਥਿਆ ॥
હે જગતના લોકો! આ સત્ય સ્વીકારો, મૃત્યુ નિશ્ચિત છે, તમે જે જુઓ છો તે બધું ખોટું છે.
ਕੀਰਤਿ ਸਾਥਿ ਚਲੰਥੋ ਭਣੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਾਧ ਸੰਗੇਣ ॥੩॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે ઋષિઓની સાથે પરમાત્માનો મહિમા સાથે ચાલે છે || ૩ ||
ਮਾਯਾ ਚਿਤ ਭਰਮੇਣ ਇਸਟ ਮਿਤ੍ਰੇਖੁ ਬਾਂਧਵਹ ॥
માયાએ મનને મિત્રો અને સ્વજનોમાં ભટકાવી રાખ્યું છે.
ਲਬਧੵੰ ਸਾਧ ਸੰਗੇਣ ਨਾਨਕ ਸੁਖ ਅਸਥਾਨੰ ਗੋਪਾਲ ਭਜਣੰ ॥੪॥
ઓ નાનક! સાધુઓની સાથે ભગવાનની પૂજા કરવાથી જ સુખનું સ્થાન મળે છે. || ૪ ||
ਮੈਲਾਗਰ ਸੰਗੇਣ ਨਿੰਮੁ ਬਿਰਖ ਸਿ ਚੰਦਨਹ ॥
ચંદન સાથે રહેવાથી લીમડાનું ઝાડ પણ ચંદનની જેમ સુગંધિત બને છે.
ਨਿਕਟਿ ਬਸੰਤੋ ਬਾਂਸੋ ਨਾਨਕ ਅਹੰ ਬੁਧਿ ਨ ਬੋਹਤੇ ॥੫॥
હે નાનક! આનાથી ઊલટું, નજીકમાં રહેતો વાંસ અહંકારના કારણે સુગંધીદાર નથી થતું ||૫||
ਗਾਥਾ ਗੁੰਫ ਗੋਪਾਲ ਕਥੰ ਮਥੰ ਮਾਨ ਮਰਦਨਹ ॥
આ 'ગાથા'માં ઈશ્વરની સ્તુતિ ગૂંથાયેલી છે, તેનું ધ્યાન કરવાથી તમામ અભિમાન અને અહંકારનો અંત આવે છે.
ਹਤੰ ਪੰਚ ਸਤ੍ਰੇਣ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਬਾਣੇ ਪ੍ਰਹਾਰਣਹ ॥੬॥
હે નાનક! હરિનામ સ્વરૂપના બાણના પ્રહારથી પાંચ જાતીય શત્રુઓનો નાશ થાય છે. || ૬ ||
ਬਚਨ ਸਾਧ ਸੁਖ ਪੰਥਾ ਲਹੰਥਾ ਬਡ ਕਰਮਣਹ ॥
ઋષિમુનિઓની વાતોથી ભાગ્યશાળી લોકોને જ સુખનો માર્ગ મળે છે.
ਰਹੰਤਾ ਜਨਮ ਮਰਣੇਨ ਰਮਣੰ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨਹ ॥੭॥
હે નાનક! હરિનો જાપ કરવાથી જન્મ-મરણના ચક્રમાંથી મુક્તિ મળે છે || ૭ ||
ਪਤ੍ਰ ਭੁਰਿਜੇਣ ਝੜੀਯੰ ਨਹ ਜੜੀਅੰ ਪੇਡ ਸੰਪਤਾ ॥
જેમ ઝાડના પાંદડા તૂટીને ખરી જાય છે અને ફરીથી ઝાડની ડાળી સાથે ચોંટતા નથી.
ਨਾਮ ਬਿਹੂਣ ਬਿਖਮਤਾ ਨਾਨਕ ਬਹੰਤਿ ਜੋਨਿ ਬਾਸਰੋ ਰੈਣੀ ॥੮॥
તેવી જ રીતે, હે નાનક! જે વ્યક્તિ હરિનામથી વંચિત છે તે માત્ર દુઃખ જ ભોગવે છે અને રાતદિવસ યોનિઓના ચક્રને કાપી નાખે છે || ૮ ||
ਭਾਵਨੀ ਸਾਧ ਸੰਗੇਣ ਲਭੰਤੰ ਬਡ ਭਾਗਣਹ ॥
ભાગ્યથી સાધુઓના સંગાથે પ્રભુની ભક્તિ થાય છે.
ਹਰਿ ਨਾਮ ਗੁਣ ਰਮਣੰ ਨਾਨਕ ਸੰਸਾਰ ਸਾਗਰ ਨਹ ਬਿਆਪਣਹ ॥੯॥
હે નાનક! ઈશ્વરની સ્તુતિ કરવાથી સંસાર અને સાગરના દુઃખની અસર થતી નથી || ૬ ||
ਗਾਥਾ ਗੂੜ ਅਪਾਰੰ ਸਮਝਣੰ ਬਿਰਲਾ ਜਨਹ ॥
'ઊંડા વળતી ગાથા'ને કોઈ વિરલ માણસ જ સમજે છે.
ਸੰਸਾਰ ਕਾਮ ਤਜਣੰ ਨਾਨਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਮਣੰ ਸਾਧ ਸੰਗਮਹ ॥੧੦॥
હે નાનક! સંસારની ઈચ્છાઓ છોડીને તે ઋષિમુનિઓની સાથે પ્રભુની ઉપાસનામાં લીન રહે છે. || ૧૦ ||
ਸੁਮੰਤ੍ਰ ਸਾਧ ਬਚਨਾ ਕੋਟਿ ਦੋਖ ਬਿਨਾਸਨਹ ॥
સાધુઓના શબ્દો શ્રેષ્ઠ મંત્ર છે, જે કરોડો દોષોનો નાશ કરે છે.
ਹਰਿ ਚਰਣ ਕਮਲ ਧੵਾਨੰ ਨਾਨਕ ਕੁਲ ਸਮੂਹ ਉਧਾਰਣਹ ॥੧੧॥
હે નાનક! પરમાત્માના ચરણ કમળનું ધ્યાન સમગ્ર વંશને બચાવે છે. || ૧૧ ||
ਸੁੰਦਰ ਮੰਦਰ ਸੈਣਹ ਜੇਣ ਮਧੵ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨਹ ॥
જ્યાં પરમાત્માના ગુણગાન હોય છે, તે ઘર ખરેખર સુંદર છે.
ਮੁਕਤੇ ਰਮਣ ਗੋਬਿੰਦਹ ਨਾਨਕ ਲਬਧੵੰ ਬਡ ਭਾਗਣਹ ॥੧੨॥
જેઓ પ્રભુને ભજે છે તેઓ મુક્ત થાય છે, હે નાનક! (પ્રભુનું ભજન) ભાગ્યશાળીઓને જ મળે છે. || ૧૨ ||
ਹਰਿ ਲਬਧੋ ਮਿਤ੍ਰ ਸੁਮਿਤੋ ॥
અમને શ્રેષ્ઠ મિત્ર ઈશ્વર મળ્યો છે,
ਬਿਦਾਰਣ ਕਦੇ ਨ ਚਿਤੋ ॥
તે ક્યારેય આપણું દિલ તોડતા નથી.
ਜਾ ਕਾ ਅਸਥਲੁ ਤੋਲੁ ਅਮਿਤੋ ॥
જેનું સ્થાન અનુપમ અને અવિશ્વસનીય છે,
ਸੋੁਈ ਨਾਨਕ ਸਖਾ ਜੀਅ ਸੰਗਿ ਕਿਤੋ ॥੧੩॥
હે નાનક! તેને દિલથી મિત્ર બનાવ્યો છે. || ૧૩ ||
ਅਪਜਸੰ ਮਿਟੰਤ ਸਤ ਪੁਤ੍ਰਹ ॥
જેમ ન્યાયી પુત્રને લીધે અન્યાય ભૂંસી નાખવામાં આવે છે,
ਸਿਮਰਤਬੵ ਰਿਦੈ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰਣਹ ॥
તેવી જ રીતે ગુરુના ઉપદેશથી પ્રભુનું હૃદયમાં સ્મરણ કરવાથી સુખ-સમૃદ્ધિની પ્રાપ્તિ થાય છે.