Page 1354
ਧ੍ਰਿਗੰਤ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸਨੇਹੰ ਧ੍ਰਿਗ ਸਨੇਹੰ ਭ੍ਰਾਤ ਬਾਂਧਵਹ ॥
મા-બાપ સાથે ખોટો પ્રેમ નિંદા યોગ્ય છે, ભાઈ-સ્વજનોનો પ્રેમ પણ નિંદા યોગ્ય છે
ਧ੍ਰਿਗ ਸ੍ਨੇਹੰ ਬਨਿਤਾ ਬਿਲਾਸ ਸੁਤਹ ॥
પત્ની પ્રત્યેનો પ્રેમ અને પુત્ર સાથેનું સુખ પણ ધિક્કારવા જેવું છે.
ਧ੍ਰਿਗ ਸ੍ਨੇਹੰ ਗ੍ਰਿਹਾਰਥ ਕਹ ॥
ઘર-પરિવાર સાથેનો સ્નેહ એ અભિશાપ છે.
ਸਾਧਸੰਗ ਸ੍ਨੇਹ ਸਤੵਿ ਸੁਖਯੰ ਬਸੰਤਿ ਨਾਨਕਹ ॥੨॥
નાનક સમજાવે છે કે ઋષિઓ સાથે સાચો પ્રેમ કરવાથી જીવન સુખી રહે છે. || ૨ ||
ਮਿਥੵੰਤ ਦੇਹੰ ਖੀਣੰਤ ਬਲਨੰ ॥
આ શરીરનો નાશ થવાનો છે, જેનું બળ ધીમે ધીમે વિખરાઈ રહ્યું છે.
ਬਰਧੰਤਿ ਜਰੂਆ ਹਿਤੵੰਤ ਮਾਇਆ ॥
જેમ જેમ ઉંમર વધે તેમ માયા પ્રત્યેની આસક્તિ વધતી જાય છે.
ਅਤੵੰਤ ਆਸਾ ਆਥਿਤੵ ਭਵਨੰ ॥
માણસ દુનિયામાં મહેમાન જેવો છે, પણ તેની આશાઓ સતત વધતી જ રહે છે.
ਗਨੰਤ ਸ੍ਵਾਸਾ ਭੈਯਾਨ ਧਰਮੰ ॥
ભયંકર યમરાજ જીવનના શ્વાસો ગણતો હોય છે
ਪਤੰਤਿ ਮੋਹ ਕੂਪ ਦੁਰਲਭੵ ਦੇਹੰ ਤਤ ਆਸ੍ਰਯੰ ਨਾਨਕ ॥
આ દુર્લભ શરીર ભ્રમના કુવામાં પડતું રહે છે, ગુરુ નાનક કહે છે - ત્યાં ફક્ત ભગવાનનો આશ્રય છે.
ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਪਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ॥੩॥
હે ભગવાન ! હે સર્જક! હે પ્રભુ! તમારી કૃપા અમારા પર રાખો || ૩ ||
ਕਾਚ ਕੋਟੰ ਰਚੰਤਿ ਤੋਯੰ ਲੇਪਨੰ ਰਕਤ ਚਰਮਣਹ ॥
શરીરના સ્વરૂપમાં આ કાચો કિલ્લો પાણીના રૂપમાં વીર્યથી બનેલો છે, જેના પર લોહી અને ચામડીનું લેપ કરવામાં આવ્યું છે.
ਨਵੰਤ ਦੁਆਰੰ ਭੀਤ ਰਹਿਤੰ ਬਾਇ ਰੂਪੰ ਅਸਥੰਭਨਹ ॥
આંખ, મોં, કાન વગેરે તેને નવ દરવાજા છે, જેની કોઈ દીવાલો નથી અને તે જીવન-વાયુના સ્તંભો છે.
ਗੋਬਿੰਦ ਨਾਮੰ ਨਹ ਸਿਮਰੰਤਿ ਅਗਿਆਨੀ ਜਾਨੰਤਿ ਅਸਥਿਰੰ ॥
અજ્ઞાનીઓ ભગવાનને યાદ કરતા નથી અને શરીરને સ્થાયી માને છે.
ਦੁਰਲਭ ਦੇਹ ਉਧਰੰਤ ਸਾਧ ਸਰਣ ਨਾਨਕ ॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે દુર્લભ શરીરનો ત્યારે જ ઉદ્ધાર થાય છે,
ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰੇ ਜਪੰਤਿ ॥੪॥
જ્યારે તેઓ ઋષિઓના આશ્રયમાં પરમ ભગવાનના નામનો જપ કરે છે. || ૪ ||
ਸੁਭੰਤ ਤੁਯੰ ਅਚੁਤ ਗੁਣਗੵੰ ਪੂਰਨੰ ਬਹੁਲੋ ਕ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥
હે ભગવાન! તમે સમગ્ર વિશ્વમાં ભવ્ય, અચળ, ગુણોના સાગર, સર્વવ્યાપી અને કૃપાનું ઘર છો.
ਗੰਭੀਰੰ ਊਚੈ ਸਰਬਗਿ ਅਪਾਰਾ ॥
તમે સૌથી ગહન, મહાન, સર્વજ્ઞ અને અપ્રતિમ છો.
ਭ੍ਰਿਤਿਆ ਪ੍ਰਿਅੰ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ਚਰਣੰ ॥
તમે તમારા ભક્તોના પ્રિય છો, તેઓ તમારા ચરણોમાં જ સુખ મેળવે છે.
ਅਨਾਥ ਨਾਥੇ ਨਾਨਕ ਸਰਣੰ ॥੫॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે હે અનાથના નાથ! અમે પણ તમારા આશ્રયમાં આવ્યા છીએ ||૫||
ਮ੍ਰਿਗੀ ਪੇਖੰਤ ਬਧਿਕ ਪ੍ਰਹਾਰੇਣ ਲਖੵ ਆਵਧਹ ॥
હરણને જોઈને શિકારી તેના હથિયારથી પ્રહાર કરે છે.
ਅਹੋ ਜਸੵ ਰਖੇਣ ਗੋਪਾਲਹ ਨਾਨਕ ਰੋਮ ਨ ਛੇਦੵਤੇ ॥੬॥
હે નાનક! ઈશ્વર જેની રક્ષા કરે છે તેનો વાળ પણ ભાંગી શકાતો નથી. || ૬ ||
ਬਹੁ ਜਤਨ ਕਰਤਾ ਬਲਵੰਤ ਕਾਰੀ ਸੇਵੰਤ ਸੂਰਾ ਚਤੁਰ ਦਿਸਹ ॥
જો કોઈ વ્યક્તિ ખૂબ જ હિંમતવાન અને બળવાન હોય તો ચારેય દિશાના યોદ્ધાઓ પણ તેની રક્ષા કરતા હોય છે.
ਬਿਖਮ ਥਾਨ ਬਸੰਤ ਊਚਹ ਨਹ ਸਿਮਰੰਤ ਮਰਣੰ ਕਦਾਂਚਹ ॥
ભલે તે ખૂબ ઊંચા સ્થાને રહેતો હોય, જેને મૃત્યુનો ભય નથી.
ਹੋਵੰਤਿ ਆਗਿਆ ਭਗਵਾਨ ਪੁਰਖਹ ਨਾਨਕ ਕੀਟੀ ਸਾਸ ਅਕਰਖਤੇ ॥੭॥
ગુરુ નાનક કહે છે - જ્યારે ભગવાનનો આદેશ આપવામાં આવે છે ત્યારે એક નાની કીડી પણ તેનો જીવ લઈ લે છે. || ૭ ||
ਸਬਦੰ ਰਤੰ ਹਿਤੰ ਮਇਆ ਕੀਰਤੰ ਕਲੀ ਕਰਮ ਕ੍ਰਿਤੁਆ ॥
કળિયુગમાં આ શ્રેષ્ઠ કાર્ય છે કે વ્યક્તિએ પ્રભુના વચનમાં લીન થવું જોઈએ,
ਮਿਟੰਤਿ ਤਤ੍ਰਾਗਤ ਭਰਮ ਮੋਹੰ ॥
લોકો પ્રત્યે પ્રેમ અને દયા રાખો અને સતત પરમાત્માની સ્તુતિ કરો.
ਭਗਵਾਨ ਰਮਣੰ ਸਰਬਤ੍ਰ ਥਾਨੵਿੰ ॥
આનાથી બધા ભ્રમ અને આસક્તિ મટી જાય છે અને ભગવાન સર્વત્ર દેખાય છે.
ਦ੍ਰਿਸਟ ਤੁਯੰ ਅਮੋਘ ਦਰਸਨੰ ਬਸੰਤ ਸਾਧ ਰਸਨਾ ॥
હે ભગવાન! તમે બધા પર આશીર્વાદ વરસાવનાર છો, તમારી દ્રષ્ટિ કલ્યાણકારી છે અને તમે સાધુઓની જીભ પર વસે છો,
ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰੇ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਿਅੰ ਜਾਪੁ ਜਪਨਾ ॥੮॥
ગુરુ નાનકે કહ્યું છે કે તેઓ ફક્ત પ્રિય હરિનામનો જાપ કરતા રહે છે. || ૮ ||
ਘਟੰਤ ਰੂਪੰ ਘਟੰਤ ਦੀਪੰ ਘਟੰਤ ਰਵਿ ਸਸੀਅਰ ਨਖੵਤ੍ਰ ਗਗਨੰ ॥
સુંદર સ્વરૂપનો નાશ થાય છે. દ્વીપ, સૂર્ય, ચંદ્ર, નક્ષત્ર અને આકાશનો પણ અંત આવે છે.
ਘਟੰਤ ਬਸੁਧਾ ਗਿਰਿ ਤਰ ਸਿਖੰਡੰ ॥
પૃથ્વી, પર્વતો, વૃક્ષો અને શિખરોનો પણ નાશ થાય છે.
ਘਟੰਤ ਲਲਨਾ ਸੁਤ ਭ੍ਰਾਤ ਹੀਤੰ ॥
વ્હાલા પુત્ર, પત્ની, ભાઈ, શુભચિંતકો સર્વ નાશ પામે છે.
ਘਟੰਤ ਕਨਿਕ ਮਾਨਿਕ ਮਾਇਆ ਸ੍ਵਰੂਪੰ ॥
સોનું, ચાંદી, સંપત્તિ અને સુંદર દેખાવ પણ બગડે છે.
ਨਹ ਘਟੰਤ ਕੇਵਲ ਗੋਪਾਲ ਅਚੁਤ ॥
ફક્ત ઈશ્વર જ શાશ્વત છે, જેનો ક્યારેય અંત થતો નથી.
ਅਸਥਿਰੰ ਨਾਨਕ ਸਾਧ ਜਨ ॥੯॥
હે નાનક! સાધુઓ પણ સ્થાયી છે || ૯ ||
ਨਹ ਬਿਲੰਬ ਧਰਮੰ ਬਿਲੰਬ ਪਾਪੰ ॥
હે મનુષ્ય! ધર્મ કરવામાં વિલંબ ન કરો, પાપ ન કરો.
ਦ੍ਰਿੜੰਤ ਨਾਮੰ ਤਜੰਤ ਲੋਭੰ ॥
લોભ છોડો અને હરિનામમાં લીન થાઓ.
ਸਰਣਿ ਸੰਤੰ ਕਿਲਬਿਖ ਨਾਸੰ ਪ੍ਰਾਪਤੰ ਧਰਮ ਲਖ੍ਣ ॥
સંતો અને મહાત્માઓના આશ્રયમાં સર્વ પાપોનો નાશ થાય છે.
ਨਾਨਕ ਜਿਹ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨ ਮਾਧਵਹ ॥੧੦॥
ગુરુ નાનક કહે છે - ધર્મના ગુણ તેને જ પ્રાપ્ત થાય છે જેના પર ભગવાન પ્રસન્ન થાય છે. ||૧૦||
ਮਿਰਤ ਮੋਹੰ ਅਲਪ ਬੁਧੵੰ ਰਚੰਤਿ ਬਨਿਤਾ ਬਿਨੋਦ ਸਾਹੰ ॥
મંદબુદ્ધિનો આત્મા ભ્રમ અને માયામાં ડૂબેલો છે અને પત્નીના પ્રેમ અને આનંદમાં મગ્ન છે.
ਜੌਬਨ ਬਹਿਕ੍ਰਮ ਕਨਿਕ ਕੁੰਡਲਹ ॥
આ યુવાની સોનાના ઘરેણાની ઝંખનામાં જીવે છે.
ਬਚਿਤ੍ਰ ਮੰਦਿਰ ਸੋਭੰਤਿ ਬਸਤ੍ਰਾ ਇਤੵੰਤ ਮਾਇਆ ਬੵਾਪਿਤੰ ॥
માયા તેને એટલો પ્રભાવિત કરે છે કે તે સુંદર ઘરો અને ભવ્ય વસ્ત્રોમાં મગ્ન રહે છે.
ਹੇ ਅਚੁਤ ਸਰਣਿ ਸੰਤ ਨਾਨਕ ਭੋ ਭਗਵਾਨਏ ਨਮਹ ॥੧੧॥
નાનક કહે છે કે હે અચ્યુત! ભક્તોને આશ્રય આપનાર તમે જ છો. હે ભગવાન! તમને અમારા કોટી કોટી વંદન છે || ૧૧ ||
ਜਨਮੰ ਤ ਮਰਣੰ ਹਰਖੰ ਤ ਸੋਗੰ ਭੋਗੰ ਤ ਰੋਗੰ ॥
જ્યાં જન્મ છે ત્યાં મૃત્યુ પણ નિશ્ચિત છે. સુખ મળી રહ્યું છે તો દુ:ખ પણ મળી રહ્યું છે. જો તમે ઘણી વસ્તુઓનો આનંદ માણી રહ્યા છો, તો રોગો પણ થશે.
ਊਚੰ ਤ ਨੀਚੰ ਨਾਨੑਾ ਸੁ ਮੂਚੰ ॥
જો કોઈ ઊંચું હોય, તો તે નીચું પણ બને, જો થોડું હોય, તો તે ઘણું વધારે હોય.