Page 1355
ਰਾਜੰ ਤ ਮਾਨੰ ਅਭਿਮਾਨੰ ਤ ਹੀਨੰ ॥
રાજ્ય મળે છે તો સન્માન પણ ઘર કરી જાય છે. અભિમાનને કારણે અનાદર પણ મળે છે
ਪ੍ਰਵਿਰਤਿ ਮਾਰਗੰ ਵਰਤੰਤਿ ਬਿਨਾਸਨੰ ॥
વાસ્તવમાં દુનિયાની દરેક વસ્તુ નાશવંત છે.
ਗੋਬਿੰਦ ਭਜਨ ਸਾਧ ਸੰਗੇਣ ਅਸਥਿਰੰ ਨਾਨਕ ਭਗਵੰਤ ਭਜਨਾਸਨੰ ॥੧੨॥
ઋષિઓ સાથે પરમાત્માનું સ્તોત્ર કાયમી છે, તેથી નાનકનો આદેશ છે કે ભગવાનના સ્તુતિમાં લીન થઈ જાઓ. || ૧૨ ||
ਕਿਰਪੰਤ ਹਰੀਅੰ ਮਤਿ ਤਤੁ ਗਿਆਨੰ ॥
જ્યારે ભગવાન તેમની કૃપા આપે છે ત્યારે તત્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે,
ਬਿਗਸੀਧੵਿ ਬੁਧਾ ਕੁਸਲ ਥਾਨੰ ॥
બુદ્ધિનો વિકાસ થાય છે અને સુખ-શાંતિનું સ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે.
ਬਸੵਿੰਤ ਰਿਖਿਅੰ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੰ ॥
ઇન્દ્રિયો કાબૂમાં આવે છે અને અભિમાનનો ત્યાગ થાય છે.
ਸੀਤਲੰਤ ਰਿਦਯੰ ਦ੍ਰਿੜੁ ਸੰਤ ਗਿਆਨੰ ॥
સંત-મહાત્મા પુરુષો પાસેથી જ્ઞાન મેળવીને હૃદય ઠંડું થઈ જાય છે અને
ਰਹੰਤ ਜਨਮੰ ਹਰਿ ਦਰਸ ਲੀਣਾ ॥
હરિ-દર્શનમાં લીન થવાથી જન્મ-મરણમાંથી મુક્તિ મળે છે.
ਬਾਜੰਤ ਨਾਨਕ ਸਬਦ ਬੀਣਾਂ ॥੧੩॥
ગુરુ નાનક ફરમાવે છે કે - પછી અંતરમનમાં શબ્દની વીણા વાગતી રહે છે || ૧૩ ||
ਕਹੰਤ ਬੇਦਾ ਗੁਣੰਤ ਗੁਨੀਆ ਸੁਣੰਤ ਬਾਲਾ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥
ગુણવાન પુરુષો વેદોનું અર્થઘટન કરે છે, જેને જિજ્ઞાસુઓ અનેક પ્રકારે સાંભળે છે.
ਦ੍ਰਿੜੰਤ ਸੁਬਿਦਿਆ ਹਰਿ ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥
પરંતુ જેના પર ભગવાનની કૃપા હોય છે, તેઓ શ્રેષ્ઠ શિક્ષણ મેળવે છે.
ਨਾਮ ਦਾਨੁ ਜਾਚੰਤ ਨਾਨਕ ਦੈਨਹਾਰ ਗੁਰ ਗੋਪਾਲਾ ॥੧੪॥
હે નાનક! તેઓ નામના દાનની ઈચ્છા રાખે છે, જે માત્ર ગુરુ-પરમેશ્વર જ આપવાના છે. || ૧૪ ||
ਨਹ ਚਿੰਤਾ ਮਾਤ ਪਿਤ ਭ੍ਰਾਤਹ ਨਹ ਚਿੰਤਾ ਕਛੁ ਲੋਕ ਕਹ ॥
માતા-પિતાની, ભાઈઓની ચિંતા ન કરો કે અન્ય સંબંધીઓની ચિંતા ન કરો.
ਨਹ ਚਿੰਤਾ ਬਨਿਤਾ ਸੁਤ ਮੀਤਹ ਪ੍ਰਵਿਰਤਿ ਮਾਇਆ ਸਨਬੰਧਨਹ ॥
પત્ની, પુત્ર અને મિત્રોની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી, વાસ્તવમાં આ સાંસારિક સંબંધો માયાના કારણે જ છે.
ਦਇਆਲ ਏਕ ਭਗਵਾਨ ਪੁਰਖਹ ਨਾਨਕ ਸਰਬ ਜੀਅ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਕਹ ॥੧੫॥
નાનક કહે છે કે ભગવાન એટલા દયાળુ છે કે તે બધા જીવોને તેમની આજીવિકા આપીને પોષણ આપે છે. || ૧૫ ||
ਅਨਿਤੵ ਵਿਤੰ ਅਨਿਤੵ ਚਿਤੰ ਅਨਿਤੵ ਆਸਾ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਪ੍ਰਕਾਰੰ ॥
સંપત્તિ કાયમ રહેતી નથી, મનની ઈચ્છાઓ ક્ષણિક હોય છે અને અનેક પ્રકારની ઈચ્છાઓ અલ્પજીવી પણ હોય છે.
ਅਨਿਤੵ ਹੇਤੰ ਅਹੰ ਬੰਧੰ ਭਰਮ ਮਾਇਆ ਮਲਨੰ ਬਿਕਾਰੰ ॥
અહંકારના બંધનમાં થયેલો પ્રેમ, માયાનો મોહ અને મલિન અવગુણો નાશવંત છે.
ਫਿਰੰਤ ਜੋਨਿ ਅਨੇਕ ਜਠਰਾਗਨਿ ਨਹ ਸਿਮਰੰਤ ਮਲੀਣ ਬੁਧੵੰ ॥
ખોટી બુદ્ધિ ધરાવનારી વ્યક્તિ જઠરાગ્નિમાં પડીને અનેક યોનિઓમાં ભ્રમણ કરે છે, પણ ઈશ્વરને યાદ (સ્મરણ) કરતો નથી.
ਹੇ ਗੋਬਿੰਦ ਕਰਤ ਮਇਆ ਨਾਨਕ ਪਤਿਤ ਉਧਾਰਣ ਸਾਧ ਸੰਗਮਹ ॥੧੬॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે હે ગોવિંદ! મહેરબાની કરીને, ઋષિમુનિઓના સંગતમાં પાપી જીવોનો ઉદ્ધાર કરો || ૧૬ ||
ਗਿਰੰਤ ਗਿਰਿ ਪਤਿਤ ਪਾਤਾਲੰ ਜਲੰਤ ਦੇਦੀਪੵ ਬੈਸ੍ਵਾਂਤਰਹ ॥
ચોક્કસ માણસ પર્વત પરથી પડી જાય, પાતાળમાં જતો રહે, ધગધગતી આગમાં સળગતો રહે
ਬਹੰਤਿ ਅਗਾਹ ਤੋਯੰ ਤਰੰਗੰ ਦੁਖੰਤ ਗ੍ਰਹ ਚਿੰਤਾ ਜਨਮੰ ਤ ਮਰਣਹ ॥
ભલે તે પાણીના મોજામાં વહેતી વખતે ગમે તેટલો દુઃખી કેમ ન હોય, પરંતુ ઘરની ચિંતા એ
ਅਨਿਕ ਸਾਧਨੰ ਨ ਸਿਧੵਤੇ ਨਾਨਕ ਅਸਥੰਭੰ ਅਸਥੰਭੰ ਅਸਥੰਭੰ ਸਬਦ ਸਾਧ ਸ੍ਵਜਨਹ ॥੧੭॥
અનેક માધ્યમો વાપરવા છતાં પણ ઘરની તકલીફો દૂર થતી નથી. તેથી નાનકે જનતાને ફરમાન કર્યું છે કે સંતો અને મહાપુરુષોના શબ્દો (હરિનામ) જ આશ્રય આપવા વાળા છે ||૧૭||
ਘੋਰ ਦੁਖੵੰ ਅਨਿਕ ਹਤੵੰ ਜਨਮ ਦਾਰਿਦ੍ਰੰ ਮਹਾ ਬਿਖੵਾਦੰ ॥
ભલે તેઓ ભારે દુ:ખ અને મુસીબતમાં હોય, અનેક ગુના કર્યા હોય, જન્મ પછી ગરીબી કે પાપ-સંકટથી ઘેરાયેલા હોય.
ਮਿਟੰਤ ਸਗਲ ਸਿਮਰੰਤ ਹਰਿ ਨਾਮ ਨਾਨਕ ਜੈਸੇ ਪਾਵਕ ਕਾਸਟ ਭਸਮੰ ਕਰੋਤਿ ॥੧੮॥
ગુરુ નાનક કહે છે - ઈશ્વરના સ્તોત્ર-સ્મરણ દ્વારા આ બધું એમજ ખતમ થઇ જાય છે, જેમ અગ્નિ લાકડાને બાળીને રાખ કરે છે || ૧૮ ||
ਅੰਧਕਾਰ ਸਿਮਰਤ ਪ੍ਰਕਾਸੰ ਗੁਣ ਰਮੰਤ ਅਘ ਖੰਡਨਹ ॥
પરમાત્માનું સ્મરણ કરવાથી અંધકારમાં પણ પ્રકાશ આવે છે, પાપોનો અંત આવે છે, આત્મા પુણ્યશાળી બને છે.
ਰਿਦ ਬਸੰਤਿ ਭੈ ਭੀਤ ਦੂਤਹ ਕਰਮ ਕਰਤ ਮਹਾ ਨਿਰਮਲਹ ॥
જ્યારે પ્રભુ હૃદયમાં વસી જાય છે ત્યારે યમદૂત પણ ડરી જાય છે, સત્કર્મ કરવાથી મન શુદ્ધ બને છે.
ਜਨਮ ਮਰਣ ਰਹੰਤ ਸ੍ਰੋਤਾ ਸੁਖ ਸਮੂਹ ਅਮੋਘ ਦਰਸਨਹ ॥
હરિ-કીર્તન સાંભળવાથી આત્મા જન્મ-મરણના બંધનમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે. ઈશ્વરના અચળ દર્શનથી સર્વ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.
ਸਰਣਿ ਜੋਗੰ ਸੰਤ ਪ੍ਰਿਅ ਨਾਨਕ ਸੋ ਭਗਵਾਨ ਖੇਮੰ ਕਰੋਤਿ ॥੧੯॥
ભક્તોના પ્રિય પ્રભુ આશ્રય આપવા સક્ષમ છે, ગુરુ નાનક કહે છે - ભગવાન દરેક સુખ અને કલ્યાણના દાતા છે. || ૧૬ ||
ਪਾਛੰ ਕਰੋਤਿ ਅਗ੍ਰਣੀਵਹ ਨਿਰਾਸੰ ਆਸ ਪੂਰਨਹ ॥
તે સર્જક પાછળ રહેલા (નિષ્ફળ) લોકોને સફળતાના શિખરો પર લઈ જાય છે અને નિરાશ લોકોની દરેક આશા પૂરી કરે છે.
ਨਿਰਧਨ ਭਯੰ ਧਨਵੰਤਹ ਰੋਗੀਅੰ ਰੋਗ ਖੰਡਨਹ ॥
જો તે પ્રસન્ન થાય છે તો તે ગરીબોને ધનવાન બનાવે છે અને બીમારોના અસાધ્ય રોગોનો પણ નાશ કરે છે.
ਭਗਤੵੰ ਭਗਤਿ ਦਾਨੰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗੁਣ ਕੀਰਤਨਹ ॥
તે ભક્તોને ભક્તિ પ્રદાન કરે છે આ રીતે ભક્તો રામના નામની સ્તુતિ અને કીર્તનમાં લીન રહે છે.
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪੁਰਖ ਦਾਤਾਰਹ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਕਿੰ ਨ ਲਭੵਤੇ ॥੨੦॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે પરમ પરમેશ્વર આટલા મહાન દાતા છે, તો પછી તે ગુરુની સેવા કરવાથી શું પ્રાપ્ત ન થઈ શકે? || ૨૦ ||
ਅਧਰੰ ਧਰੰ ਧਾਰਣਹ ਨਿਰਧਨੰ ਧਨ ਨਾਮ ਨਰਹਰਹ ॥
નિરાધારોને સહારો આપનારનું નામ નારાયણ, ગરીબો માટે હરિનામ ધન છે.
ਅਨਾਥ ਨਾਥ ਗੋਬਿੰਦਹ ਬਲਹੀਣ ਬਲ ਕੇਸਵਹ ॥
ગોવિંદ અનાથોનો નાથ છે, તે કેશવ નિર્બળોનું બળ છે.
ਸਰਬ ਭੂਤ ਦਯਾਲ ਅਚੁਤ ਦੀਨ ਬਾਂਧਵ ਦਾਮੋਦਰਹ ॥
તે સમગ્ર વિશ્વ માટે દયાળુ છે, અચળ છે, તે ગરીબોના મસીહા છે.
ਸਰਬਗੵ ਪੂਰਨ ਪੁਰਖ ਭਗਵਾਨਹ ਭਗਤਿ ਵਛਲ ਕਰੁਣਾ ਮਯਹ ॥
તે પરમ પુરુષ સર્વજ્ઞ છે, ભગવાન તેમના ભક્તો પ્રત્યે પ્રેમાળ અને દયાળુ છે.