Page 1331
ਹੀਣੌ ਨੀਚੁ ਬੁਰੌ ਬੁਰਿਆਰੁ ॥
હલકી કક્ષાની અને નીચ વ્યક્તિ ખરાબ કરતાં વધુ ખરાબ છે.
ਨੀਧਨ ਕੌ ਧਨੁ ਨਾਮੁ ਪਿਆਰੁ ॥
ગરીબોને હરિનામ નું ધન જ ગમે છે.
ਇਹੁ ਧਨੁ ਸਾਰੁ ਹੋਰੁ ਬਿਖਿਆ ਛਾਰੁ ॥੪॥
આ સંપત્તિ તો સારતત્વ છે, બીજા બધા અવગુણોની ધૂળ છે. ||૪||
ਉਸਤਤਿ ਨਿੰਦਾ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਜੋ ਦੇਵੈ ਤਿਸ ਕਉ ਜੈਕਾਰੁ ॥
તે પ્રભુ કેટલાકને પ્રસંશા તો કેટલાકને નિંદા આપે છે અને કેટલાકને શબ્દોનું ચિંતન કરવાની ક્ષમતા આપે છે. તે આપનારને અમે વંદન કરીએ છીએ.
ਤੂ ਬਖਸਹਿ ਜਾਤਿ ਪਤਿ ਹੋਇ ॥
જેની પાર કૃપા કરે છે તેને જ માન અને પ્રતિષ્ઠા મળે છે.
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਕਹਾਵੈ ਸੋਇ ॥੫॥੧੨॥
ગુરુ નાનકે કહ્યું છે કે તેઓ પોતે જ બધું કરવાવાળા છે. ||૫||૧૨||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧
ਖਾਇਆ ਮੈਲੁ ਵਧਾਇਆ ਪੈਧੈ ਘਰ ਕੀ ਹਾਣਿ ॥
જીવ ખાઈ-પીને શરીરમાં ગંદકી વધારે છે અને સારા વસ્ત્રો પહેરીને ઘર ને નુકસાન કરે છે.
ਬਕਿ ਬਕਿ ਵਾਦੁ ਚਲਾਇਆ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਬਿਖੁ ਜਾਣਿ ॥੧॥
કડવું બોલીને લડાઈ-ઝઘડા કરે છે, આ રીતે પ્રભુના નામ વિના બધું ઝેર જ છે. || ૧ ||
ਬਾਬਾ ਐਸਾ ਬਿਖਮ ਜਾਲਿ ਮਨੁ ਵਾਸਿਆ ॥
હે બાબા ! કઠિન જગત ની જળ માં ગૂંચવાયેલું મન ||
ਬਿਬਲੁ ਝਾਗਿ ਸਹਜਿ ਪਰਗਾਸਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પ્રભુ નામ નો સાબુ પાણીથી ધોવાઈને સ્વચ્છ થઈ જાય છે|| ૧ || વિરામ||
ਬਿਖੁ ਖਾਣਾ ਬਿਖੁ ਬੋਲਣਾ ਬਿਖੁ ਕੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
માણસ ઝેર જેવું ખાય છે, ઝેર જેવું કડવું બોલે છે અને ઝેર જેવા ખરાબ કર્મ કરે છે.
ਜਮ ਦਰਿ ਬਾਧੇ ਮਾਰੀਅਹਿ ਛੂਟਸਿ ਸਾਚੈ ਨਾਇ ॥੨॥
જેના કારણે વ્યક્તિને યમરાજના દ્વારે સજા ભોગવવી પડે છે, પરંતુ પરમાત્માના નામનો જાપ કરવાથી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. || ૨ ||
ਜਿਵ ਆਇਆ ਤਿਵ ਜਾਇਸੀ ਕੀਆ ਲਿਖਿ ਲੈ ਜਾਇ ॥
જેવી રીતે મનુષ્ય ખાલી હાથે આવે છે, તેવી જ રીતે જતો રહે છે અને સાથે કરેલા કર્મોનો હિસાબ લઇ જાય છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਮੂਲੁ ਗਵਾਇਆ ਦਰਗਹ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥੩॥
નિરંકુશ ગુણો ગુમાવીને, તે પ્રભુના દરબારમાં સજા મેળવે છે. ||૩||
ਜਗੁ ਖੋਟੌ ਸਚੁ ਨਿਰਮਲੌ ਗੁਰ ਸਬਦੀਂ ਵੀਚਾਰਿ ॥
શબ્દ-ગુરુના ચિંતન દ્વારા સમજાયું છે કે જગત ખામીયુક્ત છે, માત્ર સત્ય સ્વરૂપ ઈશ્વર જ પાવન છે.
ਤੇ ਨਰ ਵਿਰਲੇ ਜਾਣੀਅਹਿ ਜਿਨ ਅੰਤਰਿ ਗਿਆਨੁ ਮੁਰਾਰਿ ॥੪॥
આવી વ્યક્તિઓ દુર્લભ હોય છે, જેમના મનમાં ઈશ્વર જ્ઞાન હોય છે. || ૪ ||
ਅਜਰੁ ਜਰੈ ਨੀਝਰੁ ਝਰੈ ਅਮਰ ਅਨੰਦ ਸਰੂਪ ॥
જો અસહ્યને સહન કરવામાં આવે તો અમર આનંદનો પ્રવાહ વહેવા લાગે છે.
ਨਾਨਕੁ ਜਲ ਕੌ ਮੀਨੁ ਸੈ ਥੇ ਭਾਵੈ ਰਾਖਹੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥੫॥੧੩॥
ગુરુ નાનક વિનમ્રતાપૂર્વક કહે છે કે હે પ્રભુ! જેવી રીતે માછલી પાણીને પ્રેમ કરે છે તેમ અમે તમને પ્રેમ કરીએ છીએ. || ૫ || || ૧૩ ||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧ ||
ਗੀਤ ਨਾਦ ਹਰਖ ਚਤੁਰਾਈ ॥
ગીત, સંગીત, ખુશી, ચતુરાઈ
ਰਹਸ ਰੰਗ ਫੁਰਮਾਇਸਿ ਕਾਈ ॥
રંગરલિયા, ફરમાઈશો
ਪੈਨ੍ਹ੍ਹਣੁ ਖਾਣਾ ਚੀਤਿ ਨ ਪਾਈ ॥
ખાવા કે પીવાનું કઈ જ મને ગમતું નથી
ਸਾਚੁ ਸਹਜੁ ਸੁਖੁ ਨਾਮਿ ਵਸਾਈ ॥੧॥
વાસ્તવમાં, પરમાત્માના નામમાં જ વ્યક્તિને કુદરતી પરમ સુખ મળે છે. || ૧ ||
ਕਿਆ ਜਾਨਾਂ ਕਿਆ ਕਰੈ ਕਰਾਵੈ ॥
હું નથી જાણતો કે ઈશ્વર શું કરે છે અને શું કરાવે છે
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਤਨਿ ਕਿਛੁ ਨ ਸੁਖਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિનામોચના જાપ કર્યા વિના શરીરને કંઈ સુખદ લાગતું નથી. || ૧ || વિરામ
ਜੋਗ ਬਿਨੋਦ ਸ੍ਵਾਦ ਆਨੰਦਾ ॥
આનાથી જ યોગની ખુશી અને આનંદ છે કે
ਮਤਿ ਸਤ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਗੋਬਿੰਦਾ ॥
સાચા પ્રેમના પરિણામ સ્વરૂપ ઈશ્વરની ભક્તિ મનમાં રહે
ਕੀਰਤਿ ਕਰਮ ਕਾਰ ਨਿਜ ਸੰਦਾ ॥
પરમાત્માનું ભજન જ મારું કર્મ છે
ਅੰਤਰਿ ਰਵਤੌ ਰਾਜ ਰਵਿੰਦਾ ॥੨॥
અંતરમનમાં સૂર્ય અને ચંદ્રની જેમ પ્રભુ જ રમણ કરે છે || 2 ||
ਪ੍ਰਿਉ ਪ੍ਰਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੇਮਿ ਉਰ ਧਾਰੀ ॥
પ્રિય પ્રભુનો પ્રેમ મનમાં અંકાઈ ગયો છે,
ਦੀਨਾ ਨਾਥੁ ਪੀਉ ਬਨਵਾਰੀ ॥
તેઓ દિન-દલિત લોકોના સહાનુભૂતિ ધરાવનાર છે.
ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਦਾਨੁ ਬ੍ਰਤਕਾਰੀ ॥
હું દરરોજ તેમના નામે ઉપવાસ રાખું છું.
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਤਰੰਗ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰੀ ॥੩॥
પરમ તત્વ નું ચિંતન કરીને મનને સંતોષ મળ્યો છે. || ૩ ||
ਅਕਥੌ ਕਥਉ ਕਿਆ ਮੈ ਜੋਰੁ ॥
મારામાં એટલી યોગ્યતા નથી કે હું અકથનીય પ્રભુના ગુણોનું વર્ણન કરી શકું.
ਭਗਤਿ ਕਰੀ ਕਰਾਇਹਿ ਮੋਰ ॥
જો તે કરાવે તો જ હું એની ભક્તિ કરી શકું.
ਅੰਤਰਿ ਵਸੈ ਚੂਕੈ ਮੈ ਮੋਰ ॥
અહંકાર દૂર થાય ત્યારે જ તે મનમાં રહે છે.
ਕਿਸੁ ਸੇਵੀ ਦੂਜਾ ਨਹੀ ਹੋਰੁ ॥੪॥
હે વિધાતા! તારા વિના હું કોની પૂજા કરું, કારણ કે તારાથી મોટું કોઈ નથી || ૪ ||
ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਮਹਾ ਰਸੁ ਮੀਠਾ ॥
ગુરુનો ઉપદેશ મધુર મહારસ છે,
ਐਸਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਅੰਤਰਿ ਡੀਠਾ ॥
આ અમૃત ને મનમાં જોઈ લીધું છે
ਜਿਨਿ ਚਾਖਿਆ ਪੂਰਾ ਪਦੁ ਹੋਇ ॥
જેણે તેનો સ્વાદ ચાખ્યો છે તેને જ સંપૂર્ણ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી છે.
ਨਾਨਕ ਧ੍ਰਾਪਿਓ ਤਨਿ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੫॥੧੪॥
હે નાનક! તે સંતુષ્ટ છે અને તેનું શરીર સુખ પ્રાપ્ત થયું છે. || ૫ || || ૧૪ ||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧ ||
ਅੰਤਰਿ ਦੇਖਿ ਸਬਦਿ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ਅਵਰੁ ਨ ਰਾਂਗਨਹਾਰਾ ॥
હૃદયમાં પ્રભુનું નામ ને જોઈને મન પ્રસન્ન થઈ ગયું છે, મનમાં એવી શ્રદ્ધા છે કે એ આપનાર સિવાય બીજું કોઈ પ્રેમ અને ભક્તિના રંગમાં રંગવાવાળું નથી.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਜੀਆ ਦੇਖਿ ਸਮਾਲੇ ਤਿਸ ਹੀ ਕੀ ਸਰਕਾਰਾ ॥੧॥
તે શાશ્વત જીવોને ટકાવી રાખે છે, તેની પાસે જ સર્વવ્યાપકતા છે. || ૧ ||
ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਰਾਂਗਿ ਘਣੌ ਅਤਿ ਰੂੜੌ ॥
મારા પ્રભુના પ્રેમનો રંગ ઘણો ઊંડો છે, તે ખૂબ જ સુંદર છે.
ਦੀਨ ਦਇਆਲੁ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮਨਮੋਹਨੁ ਅਤਿ ਰਸ ਲਾਲ ਸਗੂੜੌ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે દિન-દુખિયા માટે હંમેશા દયાળુ છે, મનને મોહિત કરવાવાળો પ્રિયતમ છે, તેમનો પ્રેમ ખૂબ જ ઊંડો છે. || ૧ || || વિરામ ||
ਊਪਰਿ ਕੂਪੁ ਗਗਨ ਪਨਿਹਾਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਣਹਾਰਾ ॥
ઉપર આકાશમાં એક કૂવો (દસમો દ્વાર) છે , બુદ્ધિ પાણી ભરવાવાળી છે અને એ કૂવાનું નામ મન છે.
ਜਿਸ ਕੀ ਰਚਨਾ ਸੋ ਬਿਧਿ ਜਾਣੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਿਆਨੁ ਵੀਚਾਰਾ ॥੨॥
ગુરુના જ્ઞાન દ્વારા ચિંતન કરીને મેં જાણ્યું છે કે જે રચાયેલ છે તે પદ્ધતિ જાણે છે. || ૨ ||