Page 30
ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਦਾ ਧਿਆਇ ਤੂ ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਕੰਕਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે મન! ગુરુના શરણે પડીને તું સર્વવ્યાપક પરમાત્માને યાદ કરતો રહે ।।૧।। વિરામ।।
ਗੁਰਮੁਖਾ ਕੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਬੀਚਾਰਿ ॥
જેઓ ગુરુની સામે રહે છે ગુરુના શબ્દ દ્વારા પરમાત્માના ગુણોના વિચારથી તેઓ હંમેશા મુક્ત રહે છે
ਹਲਤਿ ਪਲਤਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਦੇ ਜਪਿ ਜਪਿ ਰਿਦੈ ਮੁਰਾਰਿ ॥
તે પોતાના હૃદયમાં પરમાત્માનું નામ નું સ્મરણ કરી કરીને વિશ્વમાં ખુશીનો આનંદ માણે છે
ਘਰ ਹੀ ਵਿਚਿ ਮਹਲੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥੨॥
ગુરુના શબ્દ ની કૃપાથી પરમાત્માના નામનું સ્મરણ કરીને તેમણે પોતાના હૃદયમાં પરમાત્માનું ઘર શોધી લીધું હોય છે ।। ૨।।
ਸਤਗੁਰ ਤੇ ਜੋ ਮੁਹ ਫੇਰਹਿ ਮਥੇ ਤਿਨ ਕਾਲੇ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુથી બેમુખ થાય છે, તેમના કપાળ ભ્રષ્ટ થઈ જાય છે. તેઓએ પોતાની અંદર યોગ્ય રહેવું પડશે
ਅਨਦਿਨੁ ਦੁਖ ਕਮਾਵਦੇ ਨਿਤ ਜੋਹੇ ਜਮ ਜਾਲੇ ॥
તેઓ હંમેશા તે જ કાર્યો કરે છે જેનુ ફળ દુઃખદાયક હોય છે. તે હંમેશા યમની જાળમાં રહે છે
ਸੁਪਨੈ ਸੁਖੁ ਨ ਦੇਖਨੀ ਬਹੁ ਚਿੰਤਾ ਪਰਜਾਲੇ ॥੩॥
સપનામાં પણ તેમને ક્યારેય સુખ નથી મળતું. ઘણી ચિંતાઓ તેમને સળગતી રાખે છે ।। ૩।।
ਸਭਨਾ ਕਾ ਦਾਤਾ ਏਕੁ ਹੈ ਆਪੇ ਬਖਸ ਕਰੇਇ ॥
જેના પર તે પ્રસન્ન થાય છે તેને નામ નુ દાન આપે છે. તે પ્રભુ બધા જીવોને દાન આપવા વાળો છે
ਕਹਣਾ ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਵਈ ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੁ ਦੇਇ ॥
પરંતુ કંઇ કહી શકાય નહીં કે કેમ મનુષ્ય નામને ચેતવણી આપતું નથી અને ગુરુ મુખ કેમ યાદ કરે છે?
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਈਐ ਆਪੇ ਜਾਣੈ ਸੋਇ ॥੪॥੯॥੪੨॥
હે નાનક! તેમની કૃપાથી ગુરુના ચરણે પડી ને તેની સાથે મેળાપ થાય છે તે પોતે જ કૃપા કરે છે. તે પોતે જ દરેક જીવના હૃદયનું જાણે છે ।।૪।। ૯।। ૪૨।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૩।।
ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸੇਵੀਐ ਸਚੁ ਵਡਿਆਈ ਦੇਇ ॥
હે ભાઈ! શાશ્વત સ્વામી પ્રભુનું સ્મરણ કરવું જોઈએ જે સ્મરણ કરે છે તેને સનાતન પ્રભુ નું સન્માન મળે છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ਹਉਮੈ ਦੂਰਿ ਕਰੇਇ ॥
ગુરુની કૃપાથી જેના મનમાં પ્રભુ વસે છે, તે પોતાનો અહંકાર દૂર કરે છે
ਇਹੁ ਮਨੁ ਧਾਵਤੁ ਤਾ ਰਹੈ ਜਾ ਆਪੇ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥੧॥
પણ તે કોઈના વશની વાત નથી. માયા એક મહાન મોહિની છે જ્યારે પ્રભુ જાતે કૃપાની નજર કરે છે ત્યારે મન માયા ની પાછળ દોડવાનું બંધ કરે છે ।। ૧।।
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥
હે ભાઈ! ગુરુના આશ્રયમાં રહીને પ્રભુનું નામ યાદ કર
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਸਦ ਮਨਿ ਵਸੈ ਮਹਲੀ ਪਾਵੈ ਥਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે વ્યક્તિના મનમાં હંમેશા નામ નો ખજાનો હોય છે તે પરમાત્મા ના ચરણોમાં સ્થાન મેળવે છે ।।૧।। વિરામ।।
ਮਨਮੁਖ ਮਨੁ ਤਨੁ ਅੰਧੁ ਹੈ ਤਿਸ ਨਉ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥
પોતાના મનની પાછળ ચાલતા માણસનું મન માયાના મોહમાં આંધળું થઈ જાય છે. શરીર પણ અંધ બની જાય છે
ਬਹੁ ਜੋਨੀ ਭਉਦਾ ਫਿਰੈ ਜਿਉ ਸੁੰਞੈਂ ਘਰਿ ਕਾਉ ॥
તેને આધ્યાત્મિક શાંતિ માટે કોઈ સ્થાન મળતું નથી માયાના મોહમાં ફસાઈને તે ઘણી યોનિઓમાં ભટકતો રહે છે ક્યાંય તેને આધ્યાત્મિક શાંતિ મળતી નથી જેમ કોઈ ખાલી મકાનમાં કાગડો જાય છે તેથી તેને ત્યાં કશું મળતું નથી
ਗੁਰਮਤੀ ਘਟਿ ਚਾਨਣਾ ਸਬਦਿ ਮਿਲੈ ਹਰਿ ਨਾਉ ॥੨॥
ગુરુના મન પર ચાલવાથી, હૃદયમાં પ્રકાશ બને છે,ગુરુ-શબ્દમાં જોડાવાથી પરમાત્માનું નામ પ્રાપ્ત થાય છે ।। ૨।।
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਬਿਖਿਆ ਅੰਧੁ ਹੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਗੁਬਾਰ ॥
ત્રિગુણી માયા ના પ્રભાવ હેઠળ વિશ્વ અંધ બની રહ્યું છે, માયાના મોહનો અંધકાર ચારે બાજુ છે
ਲੋਭੀ ਅਨ ਕਉ ਸੇਵਦੇ ਪੜਿ ਵੇਦਾ ਕਰੈ ਪੂਕਾਰ ॥
લોભી પ્રાણીઓ આમ તો વેદો વાંચીને તેમના ઉપદેશો નો ઢંઢેરો પીટે છે, પણ અંદરથી પ્રભુને કાઢીને અન્ય સેવા કરે છે
ਬਿਖਿਆ ਅੰਦਰਿ ਪਚਿ ਮੁਏ ਨਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ ॥੩॥
માયાના મોહમાં ખુવાર થઈને આધ્યાત્મિક મૃત્યુથી મરી જાય છે. માયાના મોહના ઘેરા અંધકારમાં તેમને ન તો આ પાર નું કઈ દેખાય છે ન તો બીજા પારનું ।।૩।।
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਵਿਸਾਰਿਆ ਜਗਤ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ॥
માયાના મોહમાં ફસાયેલા જીવો વિશ્વ-પિતા પાલનહાર પ્રભુ ને ભૂલી ગયા છે
ਬਾਝਹੁ ਗੁਰੂ ਅਚੇਤੁ ਹੈ ਸਭ ਬਧੀ ਜਮਕਾਲਿ ॥
ગુરુના આશ્રય વિના જીવો ગુનેગાર છે. પ્રભુથી જુદા થઈને આખી દુનિયાને આધ્યાત્મિક મૃત્યુએ પોતાના બંધનોમાં જકડી લીધા છે
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮਤਿ ਉਬਰੇ ਸਚਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥੪॥੧੦॥੪੩॥
હે નાનક! ગુરુ ના ઉપદેશો ની કૃપાથી હંમેશા સ્થિર રહેનાર પ્રભુનું નામ હૃદયમાં વસાવીને જીવો આધ્યાત્મિક મૃત્યુના બંધનથી બચી શકે છે ।।૪।। ૧૦।। ૪૩।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૩।।
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਚਉਥਾ ਪਦੁ ਪਾਇ ॥
સંસારમાં ત્રિગુણી માયાનો મોહ પ્રસરી રહ્યો છે. જે મનુષ્ય ગુરુની સામે હોય છે તે આધ્યાત્મિક દરજ્જો પ્રાપ્ત કરે છે જ્યાં માયાના ત્રણે ગુણોને જોર હોતો નથી
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲਾਇਅਨੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥
પરમાત્માએ કૃપા કરીને જે મનુષ્યને પોતાના ચરણોમાં મેળવ્યા છે તેના મનમાં પરમાત્માનુ નામ આવીને વસે છે
ਪੋਤੈ ਜਿਨ ਕੈ ਪੁੰਨੁ ਹੈ ਤਿਨ ਸਤਸੰਗਤਿ ਮੇਲਾਇ ॥੧॥
જેના ભાગ્યમાં દેવતા છે, પરમાત્મા તેમને સન્યાસી સંગતમાં મળે છે ।। ૧।।
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਾਚਿ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની ઇચ્છા લઈને, અડગ પરમાત્મામાં રહો
ਸਾਚੋ ਸਾਚੁ ਕਮਾਵਣਾ ਸਾਚੈ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
માત્ર અડગ પરમાત્માના નામનો જાપ કરવા માટે કમાઓ, હંમેશા અડગ પરમાત્મામાં જોડાયેલા રહો ।।૧।। વિરામ।।
ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ਤਿਨ ਵਿਟਹੁ ਬਲਿ ਜਾਉ ॥
હું એવા ગુરુમુખી પાસે જાઉં છું જેમણે પરમાત્માના નામની કદર સમજી છે
ਆਪੁ ਛੋਡਿ ਚਰਣੀ ਲਗਾ ਚਲਾ ਤਿਨ ਕੈ ਭਾਇ ॥
સ્વાર્થ ત્યાગીને હું તેના ચરણોમાં આત્મ બલિદાન આપું છું, હું તેમના પ્રમાણે ચાલું છું
ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਸਹਜੇ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥
જે માણસ નામ જપાનાર ની શરણ લે છે તે આધ્યાત્મિક સંસ્કારથી પરમાત્માના નામ માં લીન થઈ જાય છે,પરમાત્માનું નામ મેળવે છે ।।૨।।
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਈਐ ਨਾਮੁ ਨ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
ગુરુના આશ્રય વિના પરમાત્મા નો ઓટલો મળતો નથી, પરમાત્માનું નામ મળતું નથી
ਐਸਾ ਸਤਗੁਰੁ ਲੋੜਿ ਲਹੁ ਜਿਦੂ ਪਾਈਐ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥
હે ભાઈ! તું પણ એવા ગુરુને શોધી લે, જેથી તે હંમેશા સ્થિર એવા પરમાત્મા મળી જાય
ਅਸੁਰ ਸੰਘਾਰੈ ਸੁਖਿ ਵਸੈ ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੁ ਹੋਇ ॥੩॥
જે માણસ ગુરુ દ્વારા પરમાત્માની શોધ કરે છે તે દુષ્ટ માણસોને મારી નાખે છે. તે આધ્યાત્મિક આનંદમાં રહે છે. તેને નિશ્ચય થઈ જાય છે કે જે કઈ પરમાત્માને ગમે છે તે જ હોય છે ।। ૩।।
ਜੇਹਾ ਸਤਗੁਰੁ ਕਰਿ ਜਾਣਿਆ ਤੇਹੋ ਜੇਹਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
કોઈપણ માણસ ગુરુના ચરણોમાં શ્રદ્ધા રાખીને જુએ
ਏਹੁ ਸਹਸਾ ਮੂਲੇ ਨਾਹੀ ਭਾਉ ਲਾਏ ਜਨੁ ਕੋਇ ॥
એમાં પણ કોઈ શંકા નથી કારણ કે સતગુરુને જેવા જે કોઈ એ સમજ્યા તેને એવો આધ્યાત્મિક આનંદ પ્રાપ્ત થયો છે
ਨਾਨਕ ਏਕ ਜੋਤਿ ਦੁਇ ਮੂਰਤੀ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੪॥੧੧॥੪੪॥
હે નાનક! જે શીખનો ગુરુના શબ્દ દ્વારા મેળાપ થાય છે, તે શીખ અને ગુરુનો પ્રકાશ એક બને છે, પછી ભલે શરીર બે હોય ।।૪।। ૧૧।। ૪૪।।