Page 23
ਜਿਨਾ ਰਾਸਿ ਨ ਸਚੁ ਹੈ ਕਿਉ ਤਿਨਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
जोसँग सत्य नामको पुन्जी हुन्छ, उनलाई आत्मिक सुख कसरी प्राप्त हुन सक्दछ।
ਖੋਟੈ ਵਣਜਿ ਵਣੰਜਿਐ ਮਨੁ ਤਨੁ ਖੋਟਾ ਹੋਇ ॥
पापका रूपमा हानिकारक पदार्थहरू खरिद गर्दा मन र शरीर पनि दूषित हुन्छन्।
ਫਾਹੀ ਫਾਥੇ ਮਿਰਗ ਜਿਉ ਦੂਖੁ ਘਣੋ ਨਿਤ ਰੋਇ ॥੨॥
यस्तो प्राणीको अवस्था जालमा समातिएको मृग जस्तै हुन्छ, यो गहिरो दुःखले सताएर निरन्तर रोइरहन्छ।।२।।
ਖੋਟੇ ਪੋਤੈ ਨਾ ਪਵਹਿ ਤਿਨ ਹਰਿ ਗੁਰ ਦਰਸੁ ਨ ਹੋਇ ॥
जसरी खोटिएको सिक्का धनमा पर्दैन, उसरी झुटो जीवले भगवान् सँग साक्षात्कार हुँदैन।
ਖੋਟੇ ਜਾਤਿ ਨ ਪਤਿ ਹੈ ਖੋਟਿ ਨ ਸੀਝਸਿ ਕੋਇ ॥
झुटो जीवको न कुनै जाति हुन्छ न उसको कुनै इज्जत हुन्छ, पाप कर्म गर्ने जीवलाई आत्मिक जीवनमा कहिले पनि सफलता प्राप्त हुँदैन।
ਖੋਟੇ ਖੋਟੁ ਕਮਾਵਣਾ ਆਇ ਗਇਆ ਪਤਿ ਖੋਇ ॥੩॥
झुटो मानिसहरूका कामहरू पनि झुटा हुन्छन्, त्यसैले तिनीहरूले पारगमनमा नै आफ्नो प्रतिष्ठा गुमाउँछन्।।३।।
ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਸਮਝਾਈਐ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹ ॥
गुरु नानक जी भन्छन् कि हामीले गुरु उपदेश मार्फत भगवान् को महिमा गर्न मनलाई राजी गर्नुपर्छ।
ਰਾਮ ਨਾਮ ਰੰਗਿ ਰਤਿਆ ਭਾਰੁ ਨ ਭਰਮੁ ਤਿਨਾਹ ॥
प्रभुको प्रेमले भरिएका मानिसहरूमा न त पापको बोझ हुन्छ न त कुनै भ्रम नै।
ਹਰਿ ਜਪਿ ਲਾਹਾ ਅਗਲਾ ਨਿਰਭਉ ਹਰਿ ਮਨ ਮਾਹ ॥੪॥੨੩॥
यस्ता प्राणीहरूले हरिको नामबाट धेरै लाभ पाउँछन्- अनि निडर भगवान् तिनीहरूको मनमा बस्छन्।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੨ ॥
सिरीरागु महला १ घरु २ ॥
ਧਨੁ ਜੋਬਨੁ ਅਰੁ ਫੁਲੜਾ ਨਾਠੀਅੜੇ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥
मानव जीवनमा धन र युवावस्था फुलजस्तै बितेर जाने चार दिनको अतिथि हुन्।
ਪਬਣਿ ਕੇਰੇ ਪਤ ਜਿਉ ਢਲਿ ਢੁਲਿ ਜੁੰਮਣਹਾਰ ॥੧॥
तिनीहरू पद्मिनीको पातजस्तै खस्छन् र सड्नबाट नष्ट हुन्छन्।।।१।।
ਰੰਗੁ ਮਾਣਿ ਲੈ ਪਿਆਰਿਆ ਜਾ ਜੋਬਨੁ ਨਉ ਹੁਲਾ ॥
"हे प्रिय! जबसम्म युवावस्थामा ताजगी छ, नाम-सिम्रानको आनन्द प्राप्त गर्नुहोस्।
ਦਿਨ ਥੋੜੜੇ ਥਕੇ ਭਇਆ ਪੁਰਾਣਾ ਚੋਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
तिम्रो युवावस्थाका दिनहरू काटिएका छन्, किनकि तिम्रो शरीर पुरानो भएको छ।।१।।रहाउ।।
ਸਜਣ ਮੇਰੇ ਰੰਗੁਲੇ ਜਾਇ ਸੁਤੇ ਜੀਰਾਣਿ ॥
मेरा प्रिय साथीहरू पनि श्मशानमा गएका छन् (बुढ्यौलीपछि) र गहिरो निद्रामा परेका छन्। तिनीहरूले मृत्यु प्राप्त गरेका छन्।
ਹੰ ਭੀ ਵੰਞਾ ਡੁਮਣੀ ਰੋਵਾ ਝੀਣੀ ਬਾਣਿ ॥੨॥
म पनि यहाँ भ्रममा जानेछु र सानो स्वरमा रुनेछु।।२।।
ਕੀ ਨ ਸੁਣੇਹੀ ਗੋਰੀਏ ਆਪਣ ਕੰਨੀ ਸੋਇ ॥
हे सुन्दर जीवरूपी नारी! तिमी आफ्नो कानले ध्यानपूर्वक यो कुरा किन सुन्दैनौ कि तिमी पनि परलोकरूपी ससुरालीमा आउनपर्दछ।
ਲਗੀ ਆਵਹਿ ਸਾਹੁਰੈ ਨਿਤ ਨ ਪੇਈਆ ਹੋਇ ॥੩॥
मायारूपी यस लोकमा तिम्रो संधैका लागि वास हुन सक्दैन।।३।।
ਨਾਨਕ ਸੁਤੀ ਪੇਈਐ ਜਾਣੁ ਵਿਰਤੀ ਸੰਨਿ ॥
नानक भन्छन् कि जुन आत्मा दृढतापूर्वक अज्ञानतामा लीन हुन्छ यस संसारमा निद्रामा पर्छ, उसको गुणहरू दिनको उज्यालोमा मात्र प्रभावित हुनेछन्।
ਗੁਣਾ ਗਵਾਈ ਗੰਠੜੀ ਅਵਗਣ ਚਲੀ ਬੰਨਿ ॥੪॥੨੪॥
यस जीवन रूपले स्त्री सतगुणहरूको गुच्छ गुमाइसकेको छ र दुर्गुणहरू जम्मा गर्दै हिँडेको छ। ४।।२४।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ਦੂਜਾ ੨ ॥
सिरीरागु महला १ घरु दूजा २ ॥
ਆਪੇ ਰਸੀਆ ਆਪਿ ਰਸੁ ਆਪੇ ਰਾਵਣਹਾਰੁ ॥
पूर्ण देवत्वको त्यो सर्वोच्च व्यक्तित्व स्वयं रसिया, स्वयं रस-रूप र स्वयं रमण-कर्ता हुन्।
ਆਪੇ ਹੋਵੈ ਚੋਲੜਾ ਆਪੇ ਸੇਜ ਭਤਾਰੁ ॥੧॥
स्वयम् स्त्री रूप बनिरहेको छ, स्वयम् स्त्री रूपलाई व्याप्त गर्दैछ र स्वयम् नै पतिको रूपमा व्याप्त छ।
ਰੰਗਿ ਰਤਾ ਮੇਰਾ ਸਾਹਿਬੁ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
समस्त रूपहरूमा मेरो स्वामी परिपूर्ण भएर रमण गरिरहेका छन्।।१।। रहाउ।।
ਆਪੇ ਮਾਛੀ ਮਛੁਲੀ ਆਪੇ ਪਾਣੀ ਜਾਲੁ ॥
उहा स्वयम् नै मछुवा रूपमा हुनुहुन्छ, स्वयम् नै जाल रूपमा हुनुहुन्छ
ਆਪੇ ਜਾਲ ਮਣਕੜਾ ਆਪੇ ਅੰਦਰਿ ਲਾਲੁ ॥੨॥
स्वयं जालको अगाडि बाँधिएको फलामको मनका हुन् र स्वयं जालमा जोडिएको मासुको टुक्रा (लालु) हुन्; अर्थात्, उहाँ स्वयं भगवान् हुनुहुन्छ।। २।।
ਆਪੇ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਰੰਗੁਲਾ ਸਖੀਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲੁ ॥
सतगुरुजी भन्नुहुन्छ कि हे मित्र! मेरा प्रिय भगवान स्वयम् ले धेरै प्रकारका आनन्दहरू पाउँदै हुनुहुन्छ।
ਨਿਤ ਰਵੈ ਸੋਹਾਗਣੀ ਦੇਖੁ ਹਮਾਰਾ ਹਾਲੁ ॥੩॥
उसले सधैँ आफ्ना पत्नीहरूलाई (प्रभुका प्रेमीहरू) प्रेम गर्छ; हामी द्वैतवादी प्राणीहरूको अवस्था निकै खराब छ।।३।।
ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਨਕੁ ਬੇਨਤੀ ਤੂ ਸਰਵਰੁ ਤੂ ਹੰਸੁ ॥
गुरु नानक भन्छन्ः "हे प्राणी! यही तपाईं प्रार्थना गर्नुहुन्छ, हे सर्वोच्च पिता! तपाईं आफै ताल हुनुहुन्छ, तपाईं यसमा बस्ने हंस पनि हुनुहुन्छ।
ਕਉਲੁ ਤੂ ਹੈ ਕਵੀਆ ਤੂ ਹੈ ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸੁ ॥੪॥੨੫॥
तिमी आफै कमल हौ, कुमुदिनी पनि तिमी हौ, यो सबै देखेर तिमी आफै खुसी हुनेछौ!।।४।।२५।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੩ ॥
सिरीरागु महला १ घरु ३ ॥
ਇਹੁ ਤਨੁ ਧਰਤੀ ਬੀਜੁ ਕਰਮਾ ਕਰੋ ਸਲਿਲ ਆਪਾਉ ਸਾਰਿੰਗਪਾਣੀ ॥
यस तनरूपी भूमिमा असल कर्मको बिउ रोपेर, भगवान् को चिन्तनरूपी पानीले सिँचाइ गर्नुहोस्।
ਮਨੁ ਕਿਰਸਾਣੁ ਹਰਿ ਰਿਦੈ ਜੰਮਾਇ ਲੈ ਇਉ ਪਾਵਸਿ ਪਦੁ ਨਿਰਬਾਣੀ ॥੧॥
मनलाई कृषक बनाएर हृदयमा हरि-प्रभुको खेती गर्नुहोस्, अर्थात्, भगवान् लाई हृदयमा धारण गर्नुहोस्, र यसरी तपाईँले निर्वाणको फसल काट्नुहुनेछ।।१।।
ਕਾਹੇ ਗਰਬਸਿ ਮੂੜੇ ਮਾਇਆ ॥
हे मूर्ख प्राणी! मायामाथि तिमी किन गर्व गर्छौ?
ਪਿਤ ਸੁਤੋ ਸਗਲ ਕਾਲਤ੍ਰ ਮਾਤਾ ਤੇਰੇ ਹੋਹਿ ਨ ਅੰਤਿ ਸਖਾਇਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥
आमा, बुबा, छोरा, पत्नी र सबै आफन्तहरू अन्त्यको समयमा तपाईँका सहयोगी हुने छैनन्।।रहाउ।।
ਬਿਖੈ ਬਿਕਾਰ ਦੁਸਟ ਕਿਰਖਾ ਕਰੇ ਇਨ ਤਜਿ ਆਤਮੈ ਹੋਇ ਧਿਆਈ ॥
जसरी खेतीमा झारपात उब्जन्छ र किसानले त्यसलाई उखाल्छ, त्यसै गरी, हे मानिस! हृदयमा फस्टाउने खेतीबाट विषय-विकाररूपी झार फ्याँक्नुहोस् र यी विषय-विकारहरूलाई त्यागेर मनको एकाग्रताका साथ भगवान्लाई स्मरण गर्नुहोस्।
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਹੋਹਿ ਜਬ ਰਾਖੇ ਕਮਲੁ ਬਿਗਸੈ ਮਧੁ ਆਸ੍ਰਮਾਈ ॥੨॥
जब जप, तप, संयम शरीररूपी भूमिको रक्षक बन्छन्, हृदयमा कमल फुल्छ र त्यहाँबाट ब्रह्मानन्दको मह टिपिन्छ।।२।।
ਬੀਸ ਸਪਤਾਹਰੋ ਬਾਸਰੋ ਸੰਗ੍ਰਹੈ ਤੀਨਿ ਖੋੜਾ ਨਿਤ ਕਾਲੁ ਸਾਰੈ ॥
जब मानिससँग पाँच स्थूल तत्त्वहरू, पाँच सूक्ष्म तत्त्वहरू, पाँच इन्द्रियहरू, कार्यका पाँच अङ्गहरू, पाँच महत्त्वपूर्ण अङ्गहरू, र मन र बुद्धिको निवासहरू हुन्छन्, तिन चरणहरूमा समय सम्झनुहोस्-बाल्यकाल, युवावस्था र बुढ्यौली।
ਦਸ ਅਠਾਰਮੈ ਅਪਰੰਪਰੋ ਚੀਨੈ ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਇਵ ਏਕੁ ਤਾਰੈ ॥੩॥੨੬॥
हे नानक, दस दिशामा र सबै वनस्पतिमा सर्वशक्तिमान भगवानलाई चिन्नाले! यस्ता अद्वितीय भगवान्ले उसलाई भवसागर पार गराउनुहुनेछ।।३।।२६।।