Page 474
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਆਪੇ ਹੀ ਕਰਣਾ ਕੀਓ ਕਲ ਆਪੇ ਹੀ ਤੈ ਧਾਰੀਐ ॥
ହେ ପରମାତ୍ମା! ତୁ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସୃଷ୍ଟି ରଚୟିତା ଅଟନ୍ତି ଆଉ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସତ୍ତାକୁ ଧାରଣ କରିଛି।
ਦੇਖਹਿ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਧਰਿ ਕਚੀ ਪਕੀ ਸਾਰੀਐ ॥
ତୁ ନିଜ ରଚନା ଏବଂ କଚ୍ଚା-ପକ୍କା ଗୋଟି(ଭଲ-ମନ୍ଦ ଜୀବ)ଙ୍କୁ ଧରିତ୍ରୀ ଉପରେ ଦେଖିଥାଉ।
ਜੋ ਆਇਆ ਸੋ ਚਲਸੀ ਸਭੁ ਕੋਈ ਆਈ ਵਾਰੀਐ ॥
ଯେଉଁ ଜୀବ ମଧ୍ୟ ଏହି ଦୁନିଆକୁ ଆସିଛି, ସେ ଚାଲିଯିବ, ନିଜ ପାଳି ଆସିଲେ ସବୁ ଜାଣି ହୁଏ।
ਜਿਸ ਕੇ ਜੀਅ ਪਰਾਣ ਹਹਿ ਕਿਉ ਸਾਹਿਬੁ ਮਨਹੁ ਵਿਸਾਰੀਐ ॥
ନିଜ ମନରୁ ଆମେ ସେହି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ କାହିଁକି ବିସ୍ମୃତ କରିବା, ଯିଏ ଆମକୁ ଜୀବନ ଏବଂ ପ୍ରାଣ ଦେଇଛନ୍ତି?
ਆਪਣ ਹਥੀ ਆਪਣਾ ਆਪੇ ਹੀ ਕਾਜੁ ਸਵਾਰੀਐ ॥੨੦॥
ଆସ, ନିଜ ହାତରେ ଆମେ ସ୍ଵୟଂ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବା ଅର୍ଥାତ ଶୁଭ କର୍ମ ଦ୍ଵାରା ଭଗବାନଙ୍କୁ ପ୍ରସନ୍ନ କରି ନିଜ ଜୀବନର କାର୍ଯ୍ୟ ସଫଳ କରିବା ॥20॥
ਸਲੋਕੁ ਮਹਲਾ ੨ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 2 ॥
ਏਹ ਕਿਨੇਹੀ ਆਸਕੀ ਦੂਜੈ ਲਗੈ ਜਾਇ ॥
ତାହା କିପରି ପ୍ରେମ ଅଟେ, ଯାହା ଭଗବାନଙ୍କୁ ଛାଡି ଦୈତ୍ୟଭାବରେ ଲାଗିଥାଏ।
ਨਾਨਕ ਆਸਕੁ ਕਾਂਢੀਐ ਸਦ ਹੀ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥
ହେ ନାନକ! ସଚ୍ଚା ପ୍ରେମ ତାହାକୁ କୁହାଯାଏ, ଯିଏ ସଦା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପ୍ରେମରେ ରହିଥାଏ।
ਚੰਗੈ ਚੰਗਾ ਕਰਿ ਮੰਨੇ ਮੰਦੈ ਮੰਦਾ ਹੋਇ ॥
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ କରିଥିବା ଶୁଭକର୍ମର ଫଳ ସୁଖକୁ ଭଲ ମାନିଥାଏ ଆଉ ନିଜେ କରିଥିବା ମନ୍ଦ କର୍ମର ଦୁଃଖକୁ ମନ୍ଦ ମାନିଥାଏ,
ਆਸਕੁ ਏਹੁ ਨ ਆਖੀਐ ਜਿ ਲੇਖੈ ਵਰਤੈ ਸੋਇ ॥੧॥
ତାହାକୁ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରେମ କୁହା ଯାଇ ପାରେ ନାହିଁ, ସେ ଭଲ ଆଉ ମନ୍ଦର ପ୍ରେମରେ ପଡି ପ୍ରେମର ହିସାବ କିତାବ କରିଥାଏ, ପ୍ରଭୁ ଯାହା କିଛି କରିଥାନ୍ତି, ଏପରି ଜୀବ ସେଥିରେ ସହମତ ରହେ ନାହିଁ॥1॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਸਲਾਮੁ ਜਬਾਬੁ ਦੋਵੈ ਕਰੇ ਮੁੰਢਹੁ ਘੁਥਾ ਜਾਇ ॥
ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ହୁକୁମକୁ କେବେ ପ୍ରଣାମ କରିଥାଏ ଆଉ କେବେ ତାହାକୁ ସଂଶୟ କରିଥାଏ, ସେ ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ କୁମାର୍ଗଗାମୀ ହୋଇଯାଏ।
ਨਾਨਕ ਦੋਵੈ ਕੂੜੀਆ ਥਾਇ ਨ ਕਾਈ ਪਾਇ ॥੨॥
ହେ ନାନକ! ତାହାର ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ମିଥ୍ୟା ଅଟେ ଆଉ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦରବାରରେ ତାହାକୁ କୌଣସି ସ୍ଥାନ ମିଳେନାହିଁ॥2॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ਸੋ ਸਾਹਿਬੁ ਸਦਾ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲੀਐ ॥
ଯାହାଙ୍କ ସେବା କରିଲେ ସୁଖ ମିଳିଥାଏ, ସର୍ବଦା ସେହି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ।
ਜਿਤੁ ਕੀਤਾ ਪਾਈਐ ਆਪਣਾ ਸਾ ਘਾਲ ਬੁਰੀ ਕਿਉ ਘਾਲੀਐ ॥
ଯେତେବେଳେ ନିଜେ କରିଥିବା କର୍ମକୁ ନିଜେ ହିଁ ଭୋଗିବାକୁ ପଡିବ, ତାହାହେଲେ ଆମେ ମନ୍ଦ କର୍ମ କାହିଁକି କରିବା?
ਮੰਦਾ ਮੂਲਿ ਨ ਕੀਚਈ ਦੇ ਲੰਮੀ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲੀਐ ॥
ମନ୍ଦ କର୍ମ କଦାପି କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ଦୂର-ଦୃଷ୍ଟି ଦ୍ଵାରା ଫଳାଫଳର ଧ୍ୟାନ ରଖିବା ଉଚିତ।
ਜਿਉ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲਿ ਨ ਹਾਰੀਐ ਤੇਵੇਹਾ ਪਾਸਾ ਢਾਲੀਐ ॥
ଆମେ କର୍ମର ଏପରି ଖେଳ ଖେଳିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ଯାହାର ଫଳସ୍ଵରୂପ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଆମେ ଲଜ୍ଜିତ ହେବାକୁ ପଡିଥାଏ, ଅର୍ଥାତ ଶୁଭକର୍ମ ହିଁ କରିବା ଉଚିତ।
ਕਿਛੁ ਲਾਹੇ ਉਪਰਿ ਘਾਲੀਐ ॥੨੧॥
ମନୁଷ୍ୟ ଜନ୍ମରେ ଏପରି ସେବା ଭକ୍ତି କର, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ଲାଭ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ॥21॥
ਸਲੋਕੁ ਮਹਲਾ ੨ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 2 ॥
ਚਾਕਰੁ ਲਗੈ ਚਾਕਰੀ ਨਾਲੇ ਗਾਰਬੁ ਵਾਦੁ ॥
ଯଦି କୌଣସି ସେବକ ନିଜ ମାଳିକର ସେବା କରିଥାଏ ଆଉ ଅଭିମାନ ଓ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ,
ਗਲਾ ਕਰੇ ਘਣੇਰੀਆ ਖਸਮ ਨ ਪਾਏ ਸਾਦੁ ॥
ଯଦି ସେ ଅଧିକ କଥା କହିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ସେ ନିଜ ମାଲିକଙ୍କ ପ୍ରସନ୍ନତାର ପାତ୍ର ହୁଏନାହିଁ।
ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਸੇਵਾ ਕਰੇ ਤਾ ਕਿਛੁ ਪਾਏ ਮਾਨੁ ॥
କିନ୍ତୁ, ଯଦି ସେ ନିଜ ଅହଂକାର ଦୂର କରି ସେବା କରିଥାଏ, ତାହାହେଲେ କିଛି ମାନ-ସମ୍ମାନ ପ୍ରାପ୍ତ କରିନିଏ।
ਨਾਨਕ ਜਿਸ ਨੋ ਲਗਾ ਤਿਸੁ ਮਿਲੈ ਲਗਾ ਸੋ ਪਰਵਾਨੁ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ନିଜର ସେହି ମାଲିକଙ୍କ ସହିତ ମିଶିଯାଏ, ଯାହାଙ୍କ ସେବାରେ ଲାଗିଥାଏ, ତାହାର ଲଗ୍ନ ସ୍ଵୀକୃତ ହୋଇଥାଏ॥1॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਜੋ ਜੀਇ ਹੋਇ ਸੁ ਉਗਵੈ ਮੁਹ ਕਾ ਕਹਿਆ ਵਾਉ ॥
ଯେଉଁ ସଂକଲ୍ପ ହୃଦୟରେ ହୋଇଥାଏ, ତାହା କର୍ମ ରୂପରେ ପ୍ରକଟ ହୋଇଯାଏ, ମୁହଁରେ କହିଥିବା କଥା ପବନ ଭଳି ମହତ୍ତ୍ଵହୀନ ହୋଇଥାଏ।
ਬੀਜੇ ਬਿਖੁ ਮੰਗੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੇਖਹੁ ਏਹੁ ਨਿਆਉ ॥੨॥
ମନୁଷ୍ୟ ବିଷ ବୁଣିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ଅମୃତ ମାଗିଥାଏ, ଦେଖ, ଏହା କିପରି ନ୍ୟାୟ ଅଟେ॥2॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਨਾਲਿ ਇਆਣੇ ਦੋਸਤੀ ਕਦੇ ਨ ਆਵੈ ਰਾਸਿ ॥
ମୂର୍ଖ ସାଥିରେ ମିତ୍ରତା କଦାପି ଠିକ ନୁହେଁ।
ਜੇਹਾ ਜਾਣੈ ਤੇਹੋ ਵਰਤੈ ਵੇਖਹੁ ਕੋ ਨਿਰਜਾਸਿ ॥
ସେ ଯେପରି ଜାଣିଥାଏ, ସେପରି ହିଁ ସେ କରିଥାଏ, ଏହାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କେହି କରି ଦେଖୁ।
ਵਸਤੂ ਅੰਦਰਿ ਵਸਤੁ ਸਮਾਵੈ ਦੂਜੀ ਹੋਵੈ ਪਾਸਿ ॥
କୌଣସି ବସ୍ତୁରେ ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁ ସେତେବେଳେ ମିଶିଥାଏ, ଯଦି ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ବସ୍ତୁକୁ କାଢି ନିଆଯାଏ।
ਸਾਹਿਬ ਸੇਤੀ ਹੁਕਮੁ ਨ ਚਲੈ ਕਹੀ ਬਣੈ ਅਰਦਾਸਿ ॥
ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ହୁକୁମ କରିବା ସଫଳ ହୁଏନାହିଁ, ଏଣୁ ତାହାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ବିନମ୍ର ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବା ଉଚିତ।
ਕੂੜਿ ਕਮਾਣੈ ਕੂੜੋ ਹੋਵੈ ਨਾਨਕ ਸਿਫਤਿ ਵਿਗਾਸਿ ॥੩॥
ହେ ନାନକ! ଛଳ କପଟରେ ଅର୍ଜ୍ଜନ କରିଲେ ଛଳ କପଟ ହିଁ ହାସିଲ ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଯଶୋଗାନ କରି ପ୍ରାଣୀ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇଯାଏ॥3॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਨਾਲਿ ਇਆਣੇ ਦੋਸਤੀ ਵਡਾਰੂ ਸਿਉ ਨੇਹੁ ॥
ଅଜ୍ଞାନ ବ୍ୟକ୍ତି ସାଥିରେ ମିତ୍ରତା ଏବଂ ବଡ ମଣିଷ ସାଥିରେ ପ୍ରେମ
ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਿ ਲੀਕ ਜਿਉ ਤਿਸ ਦਾ ਥਾਉ ਨ ਥੇਹੁ ॥੪॥
ପାଣିରେ ଗାର ଭଳି ତାହାର କିଛି ଅସ୍ତିତ୍ଵ ରହେ ନାହିଁ॥4॥
ਮਹਲਾ ੨ ॥
ମହଲା 2 ॥
ਹੋਇ ਇਆਣਾ ਕਰੇ ਕੰਮੁ ਆਣਿ ਨ ਸਕੈ ਰਾਸਿ ॥
ଯଦି ଏକ ଆବୁଝା ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ସେ ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିପାରେ ନାହିଁ।
ਜੇ ਇਕ ਅਧ ਚੰਗੀ ਕਰੇ ਦੂਜੀ ਭੀ ਵੇਰਾਸਿ ॥੫॥
ଏପରି କି ସେ ଏକ ଭଲ କାମ କରି ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ କାମକୁ ବିଗାଡି ଦେଇଥାଏ॥5॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਚਾਕਰੁ ਲਗੈ ਚਾਕਰੀ ਜੇ ਚਲੈ ਖਸਮੈ ਭਾਇ ॥
ଯେଉଁ ସେବକ ନିଜ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ଚାଲିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ଭାବ, ସେ ନିଜ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ନୌକରି କରୁଛନ୍ତି,
ਹੁਰਮਤਿ ਤਿਸ ਨੋ ਅਗਲੀ ਓਹੁ ਵਜਹੁ ਭਿ ਦੂਣਾ ਖਾਇ ॥
ଏଠି ଦ୍ଵାରା ତାହାକୁ ବଡ ମାନ-ସମ୍ମାନ ମିଳିଥାଏ, ଆଉ ବେତନ ମଧ୍ୟ ସ୍ଵାମୀ ଠାରୁ ଦୁଇଗୁଣ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ।
ਖਸਮੈ ਕਰੇ ਬਰਾਬਰੀ ਫਿਰਿ ਗੈਰਤਿ ਅੰਦਰਿ ਪਾਇ ॥
ଯଦି ସେ ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ସମକକ୍ଷ ମାଗିଥାଏ, ତାହାହେଲେ ସେ ମନରେ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଥାଏ।
ਵਜਹੁ ਗਵਾਏ ਅਗਲਾ ਮੁਹੇ ਮੁਹਿ ਪਾਣਾ ਖਾਇ ॥
ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ ନିଜ ପ୍ରଥମ ଅର୍ଜ୍ଜନ ମଧ୍ୟ ସେ ହରାଇ ଥାଏ ଆଉ ସର୍ବଦା ଜୋତା ମାଡ ଖାଇଥାଏ।
ਜਿਸ ਦਾ ਦਿਤਾ ਖਾਵਣਾ ਤਿਸੁ ਕਹੀਐ ਸਾਬਾਸਿ ॥
ଆମେ ଯାହାର ଦାନ ଖାଉଛନ୍ତି, ତାହାଙ୍କୁ ଆମେ କୋଟି କୋଟି ପ୍ରଣାମ କରିବା ଉଚିତ।
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਨ ਚਲਈ ਨਾਲਿ ਖਸਮ ਚਲੈ ਅਰਦਾਸਿ ॥੨੨॥
ହେ ନାନକ! ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ହୁକୁମ ସଫଳ ହୁଏନାହିଁ, ଏଣୁ ତାହାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ବିନମ୍ର ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବା ଉଚିତ॥22॥
ਸਲੋਕੁ ਮਹਲਾ ੨ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 2 ॥
ਏਹ ਕਿਨੇਹੀ ਦਾਤਿ ਆਪਸ ਤੇ ਜੋ ਪਾਈਐ ॥
ଏହା କିପରି ଦାନ, ଯାହା ଆମେ ସ୍ଵୟଂ ମାଗି ପ୍ରାପ୍ତ କରୁ?