Page 1342
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਅਸਟਪਦੀਆ ਮਹਲਾ ੧ ਬਿਭਾਸ
પ્રભાતી અષ્ટપદી મહેલ ૧ બિભાસ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદગુરૂની કૃપાથી મળે છે
ਦੁਬਿਧਾ ਬਉਰੀ ਮਨੁ ਬਉਰਾਇਆ ॥
પાગલ દ્વિધાએ આ મનને પણ પાગલ બનાવી દીધું છે.
ਝੂਠੈ ਲਾਲਚਿ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥
ખોટા લોભમાં ફસાઈને અમૂલ્ય જીવન ગુમાવ્યું છે.
ਲਪਟਿ ਰਹੀ ਫੁਨਿ ਬੰਧੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥
તે જીવતંત્રને એવી રીતે આવરી લે છે કે તેને ફરીથી રોકી શકાતું નથી.
ਸਤਿਗੁਰਿ ਰਾਖੇ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ॥੧॥
સાચા ગુરુ જ પ્રભુના નામનો જાપ કરાવીને એનાથી બચાવે છે || ૧ ||
ਨਾ ਮਨੁ ਮਰੈ ਨ ਮਾਇਆ ਮਰੈ ॥
ન તો મનની ઈચ્છાઓ નાશ પામે છે કે ન તો માયાના મોહનો અંત આવે છે.
ਜਿਨਿ ਕਿਛੁ ਕੀਆ ਸੋਈ ਜਾਣੈ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ਭਉ ਸਾਗਰੁ ਤਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેણે કંઈ પ્રાપ્ત કર્યું છે, તે જ જાણે છે; શબ્દના ચિંતન દ્વારા તે ભયંકર સંસાર-સાગરથી પર ઉતારી જાય છે || ૧ || વિરામ ||
ਮਾਇਆ ਸੰਚਿ ਰਾਜੇ ਅਹੰਕਾਰੀ ॥
માયા સંગ્રહ કરીને રાજા અહંકારી બની જાય છે,
ਮਾਇਆ ਸਾਥਿ ਨ ਚਲੈ ਪਿਆਰੀ ॥
પણ પ્યારી માયા એનો સાથ નથી આપતી
ਮਾਇਆ ਮਮਤਾ ਹੈ ਬਹੁ ਰੰਗੀ ॥
માયા - મમતા અનેક રંગ બતાવે છે,
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਕੋ ਸਾਥਿ ਨ ਸੰਗੀ ॥੨॥
પણ પરમાત્મા ના નામ વગર કોઈ સાથ નથી આપતું || ૨ ||
ਜਿਉ ਮਨੁ ਦੇਖਹਿ ਪਰ ਮਨੁ ਤੈਸਾ ॥
મન જે પ્રકારે, કોઈ ને જુએ છે, એને એવું જ બીજું મન મળે છે
ਜੈਸੀ ਮਨਸਾ ਤੈਸੀ ਦਸਾ ॥
જેવી ઈચ્છા હોય છે, એવી જ દશા થાય છે
ਜੈਸਾ ਕਰਮੁ ਤੈਸੀ ਲਿਵ ਲਾਵੈ ॥
તે જેવા કર્મ કરે છે, એવી જ લગની લાગી જાય છે
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਛਿ ਸਹਜ ਘਰੁ ਪਾਵੈ ॥੩॥
ગુરુના ઉપદેશનો પાલન કરવાથી સહજાવસ્થા પ્રાપ્ત થાય છે || ૩ ||
ਰਾਗਿ ਨਾਦਿ ਮਨੁ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
રાગ-સંગીતમાં લીન થયેલું મન દ્વૈતમાં લીન છે.
ਅੰਤਰਿ ਕਪਟੁ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ॥
મનમાં છળ - કપટના કારણે મનુષ્ય ખુબ જ દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે
ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਸੋਝੀ ਪਾਇ ॥
જયારે સદ્દગુરુ થી મિલાપ થાય છે તો જ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે,
ਸਚੈ ਨਾਮਿ ਰਹੈ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੪॥
પછી વ્યક્તિ પરમાત્માના નામનું ધ્યાન ચાલુ રાખે છે. || ૪ ||
ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸਚੁ ਕਮਾਵੈ ॥
તે ગુરુના સાચા ઉપદેશ થી સત્કર્મ કરે છે અને
ਸਚੀ ਬਾਣੀ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ॥
શુદ્ધ વાણી દ્વારા પરમાત્માના ગુણ વ્યક્ત કરે છે.
ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ਅਮਰ ਪਦੁ ਪਾਵੈ ॥
તે પોતાના સાચા ઘરમાં રહીને અમર પદ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਤਾ ਦਰਿ ਸਾਚੈ ਸੋਭਾ ਪਾਵੈ ॥੫॥
આ રીતે પ્રભુના દ્વાર પાર શોભા પ્રાપ્ત થાય છે || ૫ ||
ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਬਿਨੁ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥
ગુરુની સેવા વિના ભક્તિ નથી.
ਅਨੇਕ ਜਤਨ ਕਰੈ ਜੇ ਕੋਈ ॥
અલબત્ત, કોઈ સખત પ્રયાસ કરે છે.
ਹਉਮੈ ਮੇਰਾ ਸਬਦੇ ਖੋਈ ॥
જ્યારે ગુરુના શબ્દોમાંથી અહંકાર દૂર થાય છે તો,
ਨਿਰਮਲ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਸੋਈ ॥੬॥
મનમાં નિર્મલ નામ વાસી જાય છે || ૬ ||
ਇਸੁ ਜਗ ਮਹਿ ਸਬਦੁ ਕਰਣੀ ਹੈ ਸਾਰੁ ॥
આ દુનિયામાં બ્રહ્મ-શબ્દ જ શ્રેષ્ઠ પ્રાપ્તિ છે
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਹੋਰੁ ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ ॥
પ્રભુ શબ્દ વિના બધું જ મોહ તેમજ અંધકાર છે અને
ਸਬਦੇ ਨਾਮੁ ਰਖੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
શબ્દ થી જ નામ હૃદયમાં ધારણ થાય છે
ਸਬਦੇ ਗਤਿ ਮਤਿ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥੭॥
શબ્દનું એટલું મહત્વ છે કે એનાથી મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે || ૭ ||
ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਕਰਿ ਦੇਖਣਹਾਰੋ ॥
પ્રભુ સિવાય બીજું અન્ય કોઈ નથી, જે રચના કરીને પોષણ કરવાવાળો છે
ਸਾਚਾ ਆਪਿ ਅਨੂਪੁ ਅਪਾਰੋ ॥
તે સત્ય સ્વરૂપ, અનુપમ અને અપાર છે.
ਰਾਮ ਨਾਮ ਊਤਮ ਗਤਿ ਹੋਈ ॥
ગુરુ નાનક ઉપદેશ આપે છે - રામ નામના સ્મરણથી જ ઉત્તમ ગતિ હોય છે,
ਨਾਨਕ ਖੋਜਿ ਲਹੈ ਜਨੁ ਕੋਈ ॥੮॥੧॥
કોઈ પણ જિજ્ઞાસુ શોધીને મેળવી લે છે || ૮ || ૧ ||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૧
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਸਗਲ ਜਗੁ ਛਾਇਆ ॥
પુરા સંસારમાં માયા નો મોહ ફેલાયેલ છે.
ਕਾਮਣਿ ਦੇਖਿ ਕਾਮਿ ਲੋਭਾਇਆ ॥
સુંદર યુવતી ને જોઈને કામવાસના ઇચ્છુક એના પર મોહિત થઈ જાય છે.
ਸੁਤ ਕੰਚਨ ਸਿਉ ਹੇਤੁ ਵਧਾਇਆ ॥
જીવ પોતાના પુત્ર તેમજ ધન - દોલતથી મોહિત છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਅਪਨਾ ਇਕੁ ਰਾਮੁ ਪਰਾਇਆ ॥੧॥
બધી વસ્તુઓને તે પોતાની જ માને છે, પણ એક પરમેશ્વર જ તેના માટે પારકા થયેલો છે ||૧||
ਐਸਾ ਜਾਪੁ ਜਪਉ ਜਪਮਾਲੀ ॥
માળા લઈને એવો જાપ કરો કે
ਦੁਖ ਸੁਖ ਪਰਹਰਿ ਭਗਤਿ ਨਿਰਾਲੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સુખ-દુઃખ ભૂલીને ભક્તિમાં લીન થઇ જાઓ || ૧ || વિરામ||
ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥
હે ગુણોંના ખજાના ! તારું રહસ્ય કોઈ જાણી શકતું નથી,
ਸਾਚ ਸਬਦਿ ਤੁਝ ਮਾਹਿ ਸਮਾਇਆ ॥
સાચા શબ્દ દ્વારા જ જીવ તારામાં લીન હોય છે.
ਆਵਾ ਗਉਣੁ ਤੁਧੁ ਆਪਿ ਰਚਾਇਆ ॥
જન્મ-મરણ તે જાતે જ બનાવ્યું છે.
ਸੇਈ ਭਗਤ ਜਿਨ ਸਚਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥੨॥
એજ પરમ ભક્ત છે, જેને પરમાત્મામાં મન લગાવ્યું છે || ૨ ||
ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਨਰਹਰਿ ਨਿਰਬਾਣੀ ॥
ઈશ્વરના જ્ઞાન ધ્યાન ને
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਭੇਟੇ ਕੋਇ ਨ ਜਾਣੀ ॥
સદ્દગુરુના સાક્ષાત્કાર વગર કોઈ જાણી શકતું નથી.
ਸਗਲ ਸਰੋਵਰ ਜੋਤਿ ਸਮਾਣੀ ॥
બધાના અંતરમનમાં એનો જ પ્રકાશ ફેલાયેલ છે,
ਆਨਦ ਰੂਪ ਵਿਟਹੁ ਕੁਰਬਾਣੀ ॥੩॥
હું એ આનંદરૂપી પ્રભુ પર કુરબાન છું. || ૩ ||
ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਗੁਰਮਤੀ ਪਾਏ ॥
ગુરુની શિક્ષાથી જ ભાવ-ભક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે અને
ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਸਬਦਿ ਜਲਾਏ ॥
શબ્દથી મનનો અહંકાર બળી જાય છે.