Page 1124
ਚਲਤ ਕਤ ਟੇਢੇ ਟੇਢੇ ਟੇਢੇ ॥
તે ત્રાસો શા માટે ચાલે છે?
ਅਸਤਿ ਚਰਮ ਬਿਸਟਾ ਕੇ ਮੂੰਦੇ ਦੁਰਗੰਧ ਹੀ ਕੇ ਬੇਢੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે તો હાડકાં, ચામડા અને ઝેરની બંધાયેલ દુર્ગંધમાં લપટાયેલ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰਾਮ ਨ ਜਪਹੁ ਕਵਨ ਭ੍ਰਮ ਭੂਲੇ ਤੁਮ ਤੇ ਕਾਲੁ ਨ ਦੂਰੇ ॥
હે ભાઈ! રામનું જાપ કરી રહ્યો નથી, ક્યાં ભ્રમમાં ભુલાયેલ છે, તારાથી મૃત્યુ દૂર નથી.
ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਕਰਿ ਇਹੁ ਤਨੁ ਰਾਖਹੁ ਰਹੈ ਅਵਸਥਾ ਪੂਰੇ ॥੨॥
અનેક પ્રયત્ન કરી આ શરીરને તું બચાવીને રાખે છે, પરંતુ આયુષ્ય પૂર્ણ થવા પર આ અહીં રહી જાય છે ॥૨॥
ਆਪਨ ਕੀਆ ਕਛੂ ਨ ਹੋਵੈ ਕਿਆ ਕੋ ਕਰੈ ਪਰਾਨੀ ॥
નિઃસંકોચ પ્રાણી કંઈ પણ કરી લે, પરંતુ આપમેળે કરવાથી કંઈ થતું નથી.
ਜਾ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਏਕੋ ਨਾਮੁ ਬਖਾਨੀ ॥੩॥
જયારે પ્રભુની મરજી હોય છે તો સદ્દગુરુથી મેળાપ થઈ જાય છે અને પછી તે હરિનામનું વખાણ કરે છે ॥૩॥
ਬਲੂਆ ਕੇ ਘਰੂਆ ਮਹਿ ਬਸਤੇ ਫੁਲਵਤ ਦੇਹ ਅਇਆਨੇ ॥
રેતીના ઘરમાં વસી રહેલા મૂર્ખ જીવ બેકારમાં જ શરીરનો અહંકાર કરે છે.
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਜਿਹ ਰਾਮੁ ਨ ਚੇਤਿਓ ਬੂਡੇ ਬਹੁਤੁ ਸਿਆਨੇ ॥੪॥੪॥
કબીર કહે છે કે જેને ક્યારેય રામનું સ્મરણ કર્યું નથી, આવા ઘણા બુદ્ધિમાન પણ ડૂબી ચુક્યા છે ॥૪॥૪॥
ਟੇਢੀ ਪਾਗ ਟੇਢੇ ਚਲੇ ਲਾਗੇ ਬੀਰੇ ਖਾਨ ॥
કોઈ મનુષ્ય ત્રાસી પાઘડી બાંધીને ત્રાસ રસ્તે ચાલે છે અને પણ બીડા ખાય છે.
ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਸਿਉ ਕਾਜੁ ਨ ਕਛੂਐ ਮੇਰੋ ਕਾਮੁ ਦੀਵਾਨ ॥੧॥
તેનો આ જ વિચાર છે કે પ્રેમ-ભક્તિથી કંઈ પણ સંબંધ નથી પરંતુ અમારું કામ ફક્ત લોકો પર શાસન કરવાનું છે ॥૧॥
ਰਾਮੁ ਬਿਸਾਰਿਓ ਹੈ ਅਭਿਮਾਨਿ ॥
આવા અભિમાની પુરુષોએ પ્રભુને ભુલાવી દીધો છે અને
ਕਨਿਕ ਕਾਮਨੀ ਮਹਾ ਸੁੰਦਰੀ ਪੇਖਿ ਪੇਖਿ ਸਚੁ ਮਾਨਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સુવર્ણ ધન-સંપત્તિ, દારૂ તેમજ સુંદર સ્ત્રીઓને જોઈ-જોઈને તેને સત્ય માની લીધું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਲਾਲਚ ਝੂਠ ਬਿਕਾਰ ਮਹਾ ਮਦ ਇਹ ਬਿਧਿ ਅਉਧ ਬਿਹਾਨਿ ॥
લાલચ, અસત્ય તેમજ વિકારોના નશામાં આનું પૂર્ણ જીવન વીતી જાય છે.
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਅੰਤ ਕੀ ਬੇਰ ਆਇ ਲਾਗੋ ਕਾਲੁ ਨਿਦਾਨਿ ॥੨॥੫॥
કબીર કહે છે કે અંતે મૃત્યુ તેને પોતાનો શિકાર બનાવી લે છે ॥૨॥૫॥
ਚਾਰਿ ਦਿਨ ਅਪਨੀ ਨਉਬਤਿ ਚਲੇ ਬਜਾਇ ॥
મનુષ્ય ચાર દિવસ પોતાની નગારું વગાડીને ચાલ્યો જાય છે અને
ਇਤਨਕੁ ਖਟੀਆ ਗਠੀਆ ਮਟੀਆ ਸੰਗਿ ਨ ਕਛੁ ਲੈ ਜਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અનેક પ્રકારથી કમાયેલું ધન-સંપત્તિ તેમજ મિલકત કાંઈ પણ સાથે જતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਦਿਹਰੀ ਬੈਠੀ ਮਿਹਰੀ ਰੋਵੈ ਦੁਆਰੈ ਲਉ ਸੰਗਿ ਮਾਇ ॥
ઉંબરા પર બેસેલી પત્ની રોવે છે અને દરવાજા પર માતા પણ આંસુ વહાવે છે.
ਮਰਹਟ ਲਗਿ ਸਭੁ ਲੋਗੁ ਕੁਟੰਬੁ ਮਿਲਿ ਹੰਸੁ ਇਕੇਲਾ ਜਾਇ ॥੧॥
કુટુંબના સભ્યો તેમજ બીજા સંબંધી સ્મશાન સુધી આવે છે પરંતુ આત્મારૂપી હંસ એકલો જ જાય છે ॥૧॥
ਵੈ ਸੁਤ ਵੈ ਬਿਤ ਵੈ ਪੁਰ ਪਾਟਨ ਬਹੁਰਿ ਨ ਦੇਖੈ ਆਇ ॥
તે પુત્ર, ધન-સંપત્તિ, નગર-ગલીઓ ફરી જોવા મળતા નથી.
ਕਹਤੁ ਕਬੀਰੁ ਰਾਮੁ ਕੀ ਨ ਸਿਮਰਹੁ ਜਨਮੁ ਅਕਾਰਥੁ ਜਾਇ ॥੨॥੬॥
કબીર જનમાનસને ચેતાવતો કહે છે, પછી ભલે રામનું સ્મરણ શા માટે કરતો નથી, કારણ કે જીવન તો નિરર્થક જઈ રહ્યું છે ॥૨॥૬॥
ਰਾਗੁ ਕੇਦਾਰਾ ਬਾਣੀ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀਉ ਕੀ
રાગ કેદારા વાણી રવિદાસ જી ની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਖਟੁ ਕਰਮ ਕੁਲ ਸੰਜੁਗਤੁ ਹੈ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਹਿਰਦੈ ਨਾਹਿ ॥
જો કોઈ છ કર્મ ભજન, યાજન, અભ્યાસ, અધ્યાપન, દાન દેવું અથવા લેવું કરનાર છે, ઉચ્ચ કુળથી સંબંધ રાખે છે, જો હૃદયમાં હરિ-ભક્તિ નથી,
ਚਰਨਾਰਬਿੰਦ ਨ ਕਥਾ ਭਾਵੈ ਸੁਪਚ ਤੁਲਿ ਸਮਾਨਿ ॥੧॥
પ્રભુ-ચરણોની કથા તેને સારી લાગતી નથી તો તે ચાંડાળ સમાન છે ॥૧॥
ਰੇ ਚਿਤ ਚੇਤਿ ਚੇਤ ਅਚੇਤ ॥
હે મન! શા માટે અચેત બનેલ છે, હોશમાં આવ.
ਕਾਹੇ ਨ ਬਾਲਮੀਕਹਿ ਦੇਖ ॥
વાલ્મિકી તરફ શા માટે જોઈ રહ્યો નથી,
ਕਿਸੁ ਜਾਤਿ ਤੇ ਕਿਹ ਪਦਹਿ ਅਮਰਿਓ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਬਿਸੇਖ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કઈ જાતિથી હતો અને કઈ રીતે રામ ભક્તિના ફળસ્વરૂપ વિશેષતા અમર પદ મેળવી ગયો ॥૧॥વિરામ॥
ਸੁਆਨ ਸਤ੍ਰੁ ਅਜਾਤੁ ਸਭ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ੍ਨ ਲਾਵੈ ਹੇਤੁ ॥
તે કૂતરાઓને મારનાર હતો, બધાથી હિંસક હતો, તેને પરમાત્મા કૃષ્ણથી પ્રેમ લગાવી લીધો,
ਲੋਗੁ ਬਪੁਰਾ ਕਿਆ ਸਰਾਹੈ ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਪ੍ਰਵੇਸ ॥੨॥
લોકો ભલે તે બિચારાના શું વખાણ કરશે, તેની કીર્તિ તો ત્રણેય લોકમાં ફેલાઈ ગઈ ॥૨॥
ਅਜਾਮਲੁ ਪਿੰਗੁਲਾ ਲੁਭਤੁ ਕੁੰਚਰੁ ਗਏ ਹਰਿ ਕੈ ਪਾਸਿ ॥
વેશ્યાગામી અજામિલ, પિંગલા, શિકારી તેમજ કુંચર બધા બંધનોથી છૂટીને પ્રભુમાં જોડાઈ ગયા.
ਐਸੇ ਦੁਰਮਤਿ ਨਿਸਤਰੇ ਤੂ ਕਿਉ ਨ ਤਰਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ॥੩॥੧॥
રવિદાસ જનમાનસને ઉપદેશ કરે છે કે જ્યારે આવી દુર્બુદ્ધિવાળા સંસારથી મુક્તિ મેળવી લીધી, પછી પ્રભુ-સ્મરણ કરી તું શા માટે પાર થઈશ નહીં ॥૩॥૧॥