Page 823
ਐਸੋ ਹਰਿ ਰਸੁ ਬਰਨਿ ਨ ਸਾਕਉ ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਮੇਰੀ ਉਲਟਿ ਧਰੀ ॥੧॥
હરિ-રસ એટલો મીઠો છે કે હું તેનું વર્ણન કરી શકતો નથી. સંપૂર્ણ ગુરુએ મારી પરણમુખી વૃત્તિને અન્તર્મુખી કરી દીધી છે ॥૧॥
ਪੇਖਿਓ ਮੋਹਨੁ ਸਭ ਕੈ ਸੰਗੇ ਊਨ ਨ ਕਾਹੂ ਸਗਲ ਭਰੀ ॥
તે મોહનને બધા જીવોની સાથે વસતો જોયો છે, કોઈ પણ સ્થાન તેનાથી ખાલી નથી તથા આખી સૃષ્ટિ જ તેનાથી પુષ્કળ છે.
ਪੂਰਨ ਪੂਰਿ ਰਹਿਓ ਕਿਰਪਾ ਨਿਧਿ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਮੇਰੀ ਪੂਰੀ ਪਰੀ ॥੨॥੭॥੯੩॥
હે નાનક! તે કૃપાનિધિ સર્વવ્યાપક છે અને મારી કામના પૂર્ણ થઈ ગઈ છે ॥૨॥૭॥૯૩॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલુ મહેલ ૫॥
ਮਨ ਕਿਆ ਕਹਤਾ ਹਉ ਕਿਆ ਕਹਤਾ ॥
હે મન! તું શું કહે છે અને હું શું કહું છું?
ਜਾਨ ਪ੍ਰਬੀਨ ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰਭ ਮੇਰੇ ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਕਿਆ ਕਹਤਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ઠાકોર પ્રભુ! તું મનની વાતને જાણનાર તેમજ પ્રવીણ છે, તારી સમક્ષ હું શું કહી શકું છું ॥૧॥વિરામ॥
ਅਨਬੋਲੇ ਕਉ ਤੁਹੀ ਪਛਾਨਹਿ ਜੋ ਜੀਅਨ ਮਹਿ ਹੋਤਾ ॥
જે મનમાં હોય છે, તું તેને વગર બોલ્યે જ ઓળખી લે છે.
ਰੇ ਮਨ ਕਾਇ ਕਹਾ ਲਉ ਡਹਕਹਿ ਜਉ ਪੇਖਤ ਹੀ ਸੰਗਿ ਸੁਨਤਾ ॥੧॥
હે મન! તું શા માટે અને ક્યાં સુધી બીજાથી છળ કરતો રહીશ, જ્યારે કે તારી સાથે વસતો પ્રભુ બધું જ જોવે તેમજ સાંભળે છે ॥૧॥
ਐਸੋ ਜਾਨਿ ਭਏ ਮਨਿ ਆਨਦ ਆਨ ਨ ਬੀਓ ਕਰਤਾ ॥
આ જાણીને મારા મનમાં ખૂબ આનંદ ઉત્પન્ન થઈ ગયો છે કે પરમાત્મા સિવાય બીજું કોઈ પણ રચયીતા નથી.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਭਏ ਦਇਆਰਾ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਨ ਕਬਹੂ ਲਹਤਾ ॥੨॥੮॥੯੪॥
હે નાનક! ગુરુ મારા પર દયાલુ થઈ ગયો છે અને હરિનો રંગ મનથી ક્યારેય ઉતરતો નથી ॥૨॥૮॥૯૪॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਨਿੰਦਕੁ ਐਸੇ ਹੀ ਝਰਿ ਪਰੀਐ ॥
નિંદક આમ નાશ થઈ જાય છે,
ਇਹ ਨੀਸਾਨੀ ਸੁਨਹੁ ਤੁਮ ਭਾਈ ਜਿਉ ਕਾਲਰ ਭੀਤਿ ਗਿਰੀਐ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ભાઈ! જેમ કાચી માટીની બનેલી દિવાલ પડી જાય છે, તું આ નિશાની સંભાળ ॥૧॥વિરામ॥
ਜਉ ਦੇਖੈ ਛਿਦ੍ਰੁ ਤਉ ਨਿੰਦਕੁ ਉਮਾਹੈ ਭਲੋ ਦੇਖਿ ਦੁਖ ਭਰੀਐ ॥
જયારે કોઈ મનુષ્યનો અવગુણ જોવે છે તો નિંદક ખુબ ખુશ થાય છે પરંતુ તેના શુભ ગુણ જોઈને તે દુઃખથી ભરાઈ જાય છે.
ਆਠ ਪਹਰ ਚਿਤਵੈ ਨਹੀ ਪਹੁਚੈ ਬੁਰਾ ਚਿਤਵਤ ਚਿਤਵਤ ਮਰੀਐ ॥੧॥
તે આઠેય પ્રહર બીજાનું ખરાબ વિચારતો રહે છે પરંતુ ખરાબ કરવામાં સફળ થતો નથી. તે બીજાનું ખરાબ કરવામાં વિચારતો-વિચારતો જ જીવન છોડી જાય છે ॥૧॥
ਨਿੰਦਕੁ ਪ੍ਰਭੂ ਭੁਲਾਇਆ ਕਾਲੁ ਨੇਰੈ ਆਇਆ ਹਰਿ ਜਨ ਸਿਉ ਬਾਦੁ ਉਠਰੀਐ ॥
વાસ્તવમાં પ્રભુએ જ નિંદકને ભુલાવેલ છે અને તેનું મૃત્યુ નજીક આવી ગયું છે. તેથી તે ભક્તજનોથી ઝઘડો ઉત્પન્ન કરી લે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾ ਰਾਖਾ ਆਪਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੁਆਮੀ ਕਿਆ ਮਾਨਸ ਬਪੁਰੇ ਕਰੀਐ ॥੨॥੯॥੯੫॥
સ્વામી પ્રભુ પોતે નાનકનો રખેવાળ બની ગયો છે, પછી બિચારો મનુષ્ય ભલે શું બગાડી શકે છે ॥૨॥૯॥૯૫॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਐਸੇ ਕਾਹੇ ਭੂਲਿ ਪਰੇ ॥
ખબર નહિ મનુષ્ય શા માટે ભુલાયેલ છે?
ਕਰਹਿ ਕਰਾਵਹਿ ਮੂਕਰਿ ਪਾਵਹਿ ਪੇਖਤ ਸੁਨਤ ਸਦਾ ਸੰਗਿ ਹਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પોતે પાપ-કર્મ કરતો તેમજ કરાવતો છે, પરંતુ આ વાતથી ના પાડે છે. પરંતુ પ્રભુ હંમેશા સાથ રહેતો બધું જ જોતો-સાંભળતો રહે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਾਚ ਬਿਹਾਝਨ ਕੰਚਨ ਛਾਡਨ ਬੈਰੀ ਸੰਗਿ ਹੇਤੁ ਸਾਜਨ ਤਿਆਗਿ ਖਰੇ ॥
તે નામરૂપી કંચનને છોડીને માયારૂપી કાંચનો સોદો કરે છે અને પોતાના દુશ્મનો - કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ તેમજ અહંકારથી પ્રેમ કરે છે અને પોતાના સજ્જનો - સત્ય, સંતોષ, દયા, ધર્મ, પુણ્ય ત્યાગી દે છે.
ਹੋਵਨੁ ਕਉਰਾ ਅਨਹੋਵਨੁ ਮੀਠਾ ਬਿਖਿਆ ਮਹਿ ਲਪਟਾਇ ਜਰੇ ॥੧॥
તેને અવિનાશી પ્રભુ કડવો લાગે છે અને નાશવંત સંસાર મીઠું લાગે છે. તે માયારૂપી ઝેરથી લપટાઇને સળગી જાય છે ॥૧॥
ਅੰਧ ਕੂਪ ਮਹਿ ਪਰਿਓ ਪਰਾਨੀ ਭਰਮ ਗੁਬਾਰ ਮੋਹ ਬੰਧਿ ਪਰੇ ॥
આવા પ્રાણીઓ આંધળા કુવામાં પડેલ છે અને ભ્રમના અંધારા તેમજ મોહના બંધનોમાં ફસાયેલ છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਹੋਤ ਦਇਆਰਾ ਗੁਰੁ ਭੇਟੈ ਕਾਢੈ ਬਾਹ ਫਰੇ ॥੨॥੧੦॥੯੬॥
હે નાનક! જયારે પ્રભુ દયાળુ થઈ જાય છે તો તે મનુષ્યને ગુરુથી મળાવીને હાથ પકડીને તેને આંધળા કુવામાંથી બહાર કાઢી દે છે
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਮਨ ਤਨ ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਾ ॥
મન, શરીર તેમજ જીભથી સ્મરણ કરીને પરમાત્માને ઓળખી લીધો છે.
ਭਏ ਅਨੰਦਾ ਮਿਟੇ ਅੰਦੇਸੇ ਸਰਬ ਸੂਖ ਮੋ ਕਉ ਗੁਰਿ ਦੀਨ੍ਹ੍ਹਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારી બધી શંકા મટી ગઈ છે અને ખૂબ આનંદ થઈ ગયો છે. ગુરુએ મને સર્વસુખ આપ્યું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਇਆਨਪ ਤੇ ਸਭ ਭਈ ਸਿਆਨਪ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਦਾਨਾ ਬੀਨਾ ॥
મારો પ્રભુ ખૂબ ચતુર છે, સર્વજ્ઞાતા છે. મારા મનમાં અણસમજ જગ્યાએ પૂર્ણ સમજ ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે.
ਹਾਥ ਦੇਇ ਰਾਖੈ ਅਪਨੇ ਕਉ ਕਾਹੂ ਨ ਕਰਤੇ ਕਛੁ ਖੀਨਾ ॥੧॥
પ્રભુ હાથ આપીને સેવકની રક્ષા કરે છે અને કોઈ પણ તેનું નુકસાન કરી શકાતું નથી ॥૧॥
ਬਲਿ ਜਾਵਉ ਦਰਸਨ ਸਾਧੂ ਕੈ ਜਿਹ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਲੀਨਾ ॥
હું સાધુના દર્શન પર બલિહાર જાવ છું, જેની કૃપાથી હરિ-નામ પ્રાપ્ત કર્યું છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਠਾਕੁਰ ਭਾਰੋਸੈ ਕਹੂ ਨ ਮਾਨਿਓ ਮਨਿ ਛੀਨਾ ॥੨॥੧੧॥੯੭॥
હે નાનક! મેં પોતાના ઠાકોર પર વિશ્વાસ રાખીને કોઈ બીજાને મનમાં એક ક્ષણ માટે પણ માન્યો નથી ॥૨॥૧૧॥૯૭॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਮੇਰੀ ਰਾਖਿ ਲਈ ॥
ગુરુએ મારી લાજ રાખી લીધી છે,
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਰਿਦੇ ਮਹਿ ਦੀਨੋ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੀ ਮੈਲੁ ਗਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને અમૃત નામ મારા હ્રદયમાં વસાવી દીધું છે, જેનાથી જન્મ-જન્માંતરની ગંદકી દૂર થઈ ગઈ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨਿਵਰੇ ਦੂਤ ਦੁਸਟ ਬੈਰਾਈ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਕਾ ਜਪਿਆ ਜਾਪੁ ॥
જ્યારે સંપૂર્ણ ગુરુનો જાપ જપ્યો તો મારી દુષ્ટ વાસના, ક્રોધ, લોભ, મોહ અને અહંકાર દૂર થઈ ગયી છે