Page 355
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਕਾਇਆ ਬ੍ਰਹਮਾ ਮਨੁ ਹੈ ਧੋਤੀ ॥
નામની કૃપાથી વિકારોથી બચેલું મનુષ્ય શરીર જ ઉચ્ચ જાતિનો બ્રાહ્મણ છે પવિત્ર થયેલું મન બ્રાહ્મણની ધોતી છે.
ਗਿਆਨੁ ਜਨੇਊ ਧਿਆਨੁ ਕੁਸਪਾਤੀ ॥
પરમાત્માની સાથે ગાઢ ઓળખાણ યજ્ઞોપવીત છે અને પ્રભુ ચરણોમાં જોડાયેલું ધ્યાન લીલા ઘાસની વીંટી.
ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਜਸੁ ਜਾਚਉ ਨਾਉ ॥
હું તો હે પાંડે! પરમાત્માનું નામ જ દક્ષિણા માંગુ છુ મહિમા જ માંગુ છુ
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਬ੍ਰਹਮਿ ਸਮਾਉ ॥੧॥
તેથી ગુરુની કૃપાથી નામ સ્મરણ કરીને પરમાત્મામાં લીન રહું ॥૧॥
ਪਾਂਡੇ ਐਸਾ ਬ੍ਰਹਮ ਬੀਚਾਰੁ ॥
હે પાંડે! પરમાત્માના નામમાં જ સ્વચ્છતા છે હું તો પરમાત્માના નામ-સ્મરણ રૂપી વેદ વાંચું છું.
ਨਾਮੇ ਸੁਚਿ ਨਾਮੋ ਪੜਉ ਨਾਮੇ ਚਜੁ ਆਚਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પ્રભુના નામમાં જ બધી ધાર્મિક રીત આવી જાય છે. તું પણ આ રીતે પરમાત્માના ગુણોનો વિચાર કર ॥૧॥વિરામ॥
ਬਾਹਰਿ ਜਨੇਊ ਜਿਚਰੁ ਜੋਤਿ ਹੈ ਨਾਲਿ ॥
હે પાંડે! બહારી યજ્ઞોપવીત ત્યાં સુધી જ છે જ્યાં સુધી પ્રકાશ શરીરમાં હાજર છે પછી આ શું કામનું?
ਧੋਤੀ ਟਿਕਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ॥
પ્રભુનું નામ દિલમાં સંભાળ – આ જ ધોતી છે તિલક આ જ છે.
ਐਥੈ ਓਥੈ ਨਿਬਹੀ ਨਾਲਿ ॥
આ નામ જ લોક-પરલોકમાં સાથ નિભાવે છે.
ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਹੋਰਿ ਕਰਮ ਨ ਭਾਲਿ ॥੨॥
હે પાંડે! નામ ભૂલીને ધર્મના નામ પર બીજી જ રીતો ના શોધતો ફર ॥૨॥
ਪੂਜਾ ਪ੍ਰੇਮ ਮਾਇਆ ਪਰਜਾਲਿ ॥
નામમાં જોડાઈને માયાનો મોહ પોતાની અંદરથી સારી રીતે સળગાવી દે – આ જ છે દેવ પૂજા.
ਏਕੋ ਵੇਖਹੁ ਅਵਰੁ ਨ ਭਾਲਿ ॥
દરેક જગ્યાએ એક પરમાત્માને જો હે પાંડે! તેના વગર કોઈ બીજા દેવતાને ના શોધતો રહે.
ਚੀਨ੍ਹ੍ਹੈ ਤਤੁ ਗਗਨ ਦਸ ਦੁਆਰ ॥
જે મનુષ્ય દરેક જગ્યાએ વ્યાપક પરમાત્માને ઓળખી લે છે તેને જાણે દસમા-દ્વારે સમાધિ લગાવેલી છે.
ਹਰਿ ਮੁਖਿ ਪਾਠ ਪੜੈ ਬੀਚਾਰ ॥੩॥
જે મનુષ્ય પ્રભુના નામનો હંમેશા પોતાના મુખમાં રાખે છે ઉચ્ચારે છે તે વેદ વગેરે પુસ્તકોનો વિચાર વાંચી રહ્યો છે ॥૩॥
ਭੋਜਨੁ ਭਾਉ ਭਰਮੁ ਭਉ ਭਾਗੈ ॥
હે પાંડે! પ્રભુ ચરણોથી પ્રીત જોડ આ છે મૂર્તિને ભોગ આની કૃપાથી મનની ભટકણ દૂર થઇ જાય છે ડર ઉતરી જાય છે.
ਪਾਹਰੂਅਰਾ ਛਬਿ ਚੋਰੁ ਨ ਲਾਗੈ ॥
પ્રભુ-રક્ષકના તેજથી પોતાની અંદર પ્રકાશ કર કોઈ કામાદિક ચોર નજીક ભટકતો નથી.
ਤਿਲਕੁ ਲਿਲਾਟਿ ਜਾਣੈ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕੁ ॥
જે મનુષ્ય એક પરમાત્માની સાથે ગાઢ સંધિ નાખે છે તેને જાણે માથા પર તિલક લગાવેલું છે.
ਬੂਝੈ ਬ੍ਰਹਮੁ ਅੰਤਰਿ ਬਿਬੇਕੁ ॥੪॥
જે પોતાની અંદર વસતા પ્રભુને ઓળખે છે તે સારા-ખરાબ કર્મની પરખ શીખી લે છે આ જ છે વાસ્તવિક વિવેક ॥૪॥
ਆਚਾਰੀ ਨਹੀ ਜੀਤਿਆ ਜਾਇ ॥
હે પાંડે! પરમાત્મા નીરી ધાર્મિક રીતોથી વશમાં કરી શકાતા નથી
ਪਾਠ ਪੜੈ ਨਹੀ ਕੀਮਤਿ ਪਾਇ ॥
વેદ વગેરે પુસ્તકો વગેરેના પાઠ વાંચવાથી પણ તેની સમજ પડી શકતી નથી.
ਅਸਟ ਦਸੀ ਚਹੁ ਭੇਦੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥
જે પરમાત્માનો તફાવત અઢાર પુરાણ અને ચારેય વેદોને મળ્યો નથી.
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥੫॥੨੦॥
હે નાનક! સદ્દગુરુએ અમને તે અંદર-બહાર બધી જગ્યાએ દેખાડી દીધો છે ॥૫॥૨૦॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਸੇਵਕੁ ਦਾਸੁ ਭਗਤੁ ਜਨੁ ਸੋਈ ॥
તે જ મનુષ્ય વાસ્તવિક સેવક છે
ਠਾਕੁਰ ਕਾ ਦਾਸੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਈ ॥
ગુરુની સન્મુખ રહેનાર મનુષ્ય જ પરમાત્માનો દાસ બને છે દાસ છે ભક્ત છે
ਜਿਨਿ ਸਿਰਿ ਸਾਜੀ ਤਿਨਿ ਫੁਨਿ ਗੋਈ ॥
તેને હંમેશા આ વિશ્વાસ રહે છે કે જે પ્રભુએ આ સૃષ્ટિ રચેલી છે
ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥੧॥
તે જ આને બીજી વાર નાશ કરે છે તેના જેવું બીજું કોઈ નથી ॥૧॥
ਸਾਚੁ ਨਾਮੁ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા પરમાત્માનું હંમેશા સ્થિર રહેનાર નામ વિચારીને
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੇ ਸਾਚੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની સન્મુખ રહેનાર લોકો હંમેશાં અટલ પ્રભુના દરબારમાં સાચો સ્વીકાર થાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਚਾ ਅਰਜੁ ਸਚੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥
ગુરુની સન્મુખ રહીને કરેલી વિનંતી અને પ્રાર્થના જ વાસ્તવિક પ્રાર્થના છે
ਮਹਲੀ ਖਸਮੁ ਸੁਣੇ ਸਾਬਾਸਿ ॥
મહેલનો માલિક પતિ-પ્રભુ તે પ્રાર્થનાને સાંભળે છે અને આદર દે છે શાબાશ કહે છે
ਸਚੈ ਤਖਤਿ ਬੁਲਾਵੈ ਸੋਇ ॥
પોતાના હંમેશા અટલ સિંહાસન પર બેઠેલ પ્રભુ તે સેવકને બોલાવે છે
ਦੇ ਵਡਿਆਈ ਕਰੇ ਸੁ ਹੋਇ ॥੨॥
અને તે બધું જ કરવામાં સમર્થ પ્રભુ તેને આદર-માન દે છે ॥૨॥
ਤੇਰਾ ਤਾਣੁ ਤੂਹੈ ਦੀਬਾਣੁ ॥
હે પ્રભુ! ગુરુમુખને તારો જ સહારો છે તારો જ આશરો છે.
ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਸਚੁ ਨੀਸਾਣੁ ॥
ગુરુના શબ્દ જ તેની પાસે રહેનાર હંમેશા સદાકાળ રાહદારી છે
ਮੰਨੇ ਹੁਕਮੁ ਸੁ ਪਰਗਟੁ ਜਾਇ ॥
ગુરુમુખી પરમાત્માની રજાને પૂર્ણ રીતે માને છે જગતમાં શોભા કમાવીને જાય છે
ਸਚੁ ਨੀਸਾਣੈ ਠਾਕ ਨ ਪਾਇ ॥੩॥
ગુરુ- શબ્દની સાચી રાહદારીને કારણે તેના જીવનના રસ્તામાં કોઈ વિકાર અવરોધ નાખી શકાતું નથી ॥૩॥
ਪੰਡਿਤ ਪੜਹਿ ਵਖਾਣਹਿ ਵੇਦੁ ॥
પંડિત લોકો વેદ વાંચે છે બીજા-બીજા લોકોને વ્યાખ્યા કરીને સંભળાવે છે
ਅੰਤਰਿ ਵਸਤੁ ਨ ਜਾਣਹਿ ਭੇਦੁ ॥
પરંતુ નિરા વિદ્યાના માનમાં રહીને આ તફાવત જાણતા નથી
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਸੋਝੀ ਬੂਝ ਨ ਹੋਇ ॥
કે પરમાત્માનો નામ-પદાર્થ અંદર જ હાજર છે.
ਸਾਚਾ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਸੋਇ ॥੪॥
હંમેશા-સ્થિર પ્રભુ દરેકની અંદર વ્યાપક છે પરંતુ આ સમજ ગુરુની શરણ પડ્યા વગર આવતી નથી ॥૪॥
ਕਿਆ ਹਉ ਆਖਾ ਆਖਿ ਵਖਾਣੀ ॥
હે પ્રભુ! ગુરુની સન્મુખ રહેવાનું હું શું ઉલ્લેખીત કરું? શું કહીને સંભળાવું?
ਤੂੰ ਆਪੇ ਜਾਣਹਿ ਸਰਬ ਵਿਡਾਣੀ ॥
તું આ તફાવતને પોતે જ જાણે છે.
ਨਾਨਕ ਏਕੋ ਦਰੁ ਦੀਬਾਣੁ ॥
હે નાનક! ગુરુમુખી માટે પ્રભુનો જ એક દરવાજો છે આશરો છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਤਹਾ ਗੁਦਰਾਣੁ ॥੫॥੨੧॥
જ્યાં ગુરુની સન્મુખ રહીને સ્મરણ કરવું તેના જીવનનો સહારો બની રહે છે ॥૫॥૨૧॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਕਾਚੀ ਗਾਗਰਿ ਦੇਹ ਦੁਹੇਲੀ ਉਪਜੈ ਬਿਨਸੈ ਦੁਖੁ ਪਾਈ ॥
નિત્ય વિકારોમાં ખચિત રહેવાને કારણે આ શરીર દુ:ખોનું ઘર બની ગયું છે વિકારોની અસરથી આ નીકળતું નથી અને કાચા ઘડાની જેમ છે જે તરત પાણીમાં ગળી જાય છે ઉત્પન્ન થાય છે આખી ઉમર દુઃખ મેળવે છે અને પછી નાશ થઇ જાય છે
ਇਹੁ ਜਗੁ ਸਾਗਰੁ ਦੁਤਰੁ ਕਿਉ ਤਰੀਐ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਗੁਰ ਪਾਰਿ ਨ ਪਾਈ ॥੧॥
એક તરફ તો કાચા ઘડા જેવું આ શરીર છે બીજી તરફ આ જગત એક એવું સમુદ્ર છે જેનાથી પાર થવું ખૂબ મુશ્કેલ છે આ વિકાર ભરેલ શરીરનો આશરો લઈને આમાંથી તરી શકાતું નથી ગુરુ પરમાત્માનો આશરો લીધા વગર પાર કરી શકાતું નથી ॥૧॥
ਤੁਝ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਤੁਝ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ਹਰੇ ॥
હે પ્રેમાળ હરિ! મારો તારા વગર બીજો કોઈ આશરો નથી તારા વગર મારું કોઈ નથી.
ਸਰਬੀ ਰੰਗੀ ਰੂਪੀ ਤੂੰਹੈ ਤਿਸੁ ਬਖਸੇ ਜਿਸੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તું બધા રંગોમાં બધા રૂપોમાં હાજર છે. હે ભાઈ! જે જીવ પર તે કૃપાની નજર કરે છે તેને બક્ષી લે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਸੁ ਬੁਰੀ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ਨ ਦੇਵੈ ਪਿਰ ਸਿਉ ਮਿਲਣ ਨ ਦੇਇ ਬੁਰੀ ॥
મારો પ્રભુ-પતિ મારા હૃદય-ઘરમાં જ વસે છે પરંતુ આ ખરાબ સાસુ માયા મને હૃદય-ઘરમાં ટકવા જ દેતી નથી મારા મનને હંમેશા બહાર માયાવી પદાર્થની પાછળ ભગાવતી ફરે છે આ ખરાબ સ્વભાવ વાળી મને પતિથી મળવા દેતી નથી.
ਸਖੀ ਸਾਜਨੀ ਕੇ ਹਉ ਚਰਨ ਸਰੇਵਉ ਹਰਿ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਨਦਰਿ ਧਰੀ ॥੨॥
આ ખરાબ મહિલાથી બચવા માટે હું સત્સંગી સહેલીઓની સેવા કરું છું સત્સંગમાં ગુરુ મળે છે ગુરુની કૃપાથી પતિ-પ્રભુ મારા પર કૃપાની નજર કરે છે ॥૨॥