Page 794
ਕਿਆ ਤੂ ਸੋਇਆ ਜਾਗੁ ਇਆਨਾ ॥
ହେ ବିଚରା ମନୁଷ୍ୟ! ତୁ କାହିଁକି ଅଜ୍ଞାନତାର ନିଦ୍ରାରେ ଶୟନ କରିଛୁ, ଜାଗ୍ରତ ହୁଅ।
ਤੈ ਜੀਵਨੁ ਜਗਿ ਸਚੁ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ତୁ ଜଗତର ଜୀବନକୁ ସତ୍ୟ ଭାବି ନେଇଛୁ॥1॥ରୁହ॥
ਜਿਨਿ ਜੀਉ ਦੀਆ ਸੁ ਰਿਜਕੁ ਅੰਬਰਾਵੈ ॥
ଯେଉଁ ପରମାତ୍ମା ଜୀବନ ଦେଇଛନ୍ତି, ସେ ଆଧାର ଦେଇ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି।
ਸਭ ਘਟ ਭੀਤਰਿ ਹਾਟੁ ਚਲਾਵੈ ॥
ସବୁ ଶରୀରରେ ସେ ନିଜ ଦୋକାନ ଚଲାଇ ଥାଆନ୍ତି।
ਕਰਿ ਬੰਦਿਗੀ ਛਾਡਿ ਮੈ ਮੇਰਾ ॥
ହେ ମନୁଷ୍ୟ! ନିଜ ଅହଂତ୍ଵ ଏବଂ ମମତ୍ଵ ତ୍ୟାଗ କରି ଭଗବାନଙ୍କ ଭକ୍ତି କର।
ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਰਿ ਸਵੇਰਾ ॥੨॥
ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ତୋର ଜୀବନର ପ୍ରାତଃ ସମୟ ଅଟେ, ନିଜ ହୃଦୟରେ ନାମ-ସ୍ମରଣ କର॥2॥
ਜਨਮੁ ਸਿਰਾਨੋ ਪੰਥੁ ਨ ਸਵਾਰਾ ॥
ତୋର ସାରା ଜୀବନ ବିତି ଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତୁ ପରଲୋକର ମାର୍ଗ ପାଇ ନାହୁଁ।
ਸਾਂਝ ਪਰੀ ਦਹ ਦਿਸ ਅੰਧਿਆਰਾ ॥
ସନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇ ଯାଇଛି ଅର୍ଥାତ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ପ୍ରବେଶ ହୋଇ ଯାଇଛି ଏବଂ ଦଶଦିଗରେ ଅଜ୍ଞାନତା ରୂପୀ ଅନ୍ଧକାର ହୋଇ ଯାଇଛି।
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਨਿਦਾਨਿ ਦਿਵਾਨੇ ॥
ରବିଦାସ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ଅଜ୍ଞାନ ଓ ବିଚରା ଜୀବ!
ਚੇਤਸਿ ਨਾਹੀ ਦੁਨੀਆ ਫਨ ਖਾਨੇ ॥੩॥੨॥
ଏବେ ମଧ୍ୟ ପରମାତ୍ମାଙ୍କୁ କାହିଁକି ସ୍ମରଣ କରୁ ନାହଁ? ଏହି ଦୁନିଆ ଜୀବର ନଶ୍ଵର ଘର ଅଟେ॥3॥2॥
ਸੂਹੀ ॥
ସୁହୀ॥
ਊਚੇ ਮੰਦਰ ਸਾਲ ਰਸੋਈ ॥
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖରେ ଉଚ୍ଚ ମହଲ ଏବଂ ସୁନ୍ଦର ରୋଷେଇ ଘର ଅଛି,
ਏਕ ਘਰੀ ਫੁਨਿ ਰਹਨੁ ਨ ਹੋਈ ॥੧॥
ମରଣ ପରେ ସେଥିରେ ରହିବା ପାଇଁ ଏକ କ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ମିଳେନାହିଁ॥1॥
ਇਹੁ ਤਨੁ ਐਸਾ ਜੈਸੇ ਘਾਸ ਕੀ ਟਾਟੀ ॥
ଏହି ଶରୀର ଏପରି ଅଟେ, ଯେପରି ଚାଳ ଘର ହୋଇଥାଏ।
ਜਲਿ ਗਇਓ ਘਾਸੁ ਰਲਿ ਗਇਓ ਮਾਟੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ସାରା ଚାଳ ଜଳି ମାଟିରେ ମିଳିଯାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਭਾਈ ਬੰਧ ਕੁਟੰਬ ਸਹੇਰਾ ॥ ਓਇ ਭੀ ਲਾਗੇ ਕਾਢੁ ਸਵੇਰਾ ॥੨॥
ଯେଉଁ ବ୍ଯକ୍ତିର ଜୀବନ ଲୀଳା ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଇ ଥାଏ, ତାହାର ପରିବାର ଓ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସେହି ପାର୍ଥିବ ଶରୀରକୁ ଶୀଘ୍ର କାଢିବାକୁ କହିଥାନ୍ତି॥2॥
ਘਰ ਕੀ ਨਾਰਿ ਉਰਹਿ ਤਨ ਲਾਗੀ ॥
ତାହାର ଧର୍ମପତ୍ନୀ ଯିଏ ତାହାର ହୃଦୟ ସହିତ ଲାଗି ରହିଥିଲା,
ਉਹ ਤਉ ਭੂਤੁ ਭੂਤੁ ਕਰਿ ਭਾਗੀ ॥੩॥
ସେ ମଧ୍ୟ 'ଭୁତ-ଭୁତ' କହି ଚାଲି ଯାଇଥାଏ॥3॥
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਸਭੈ ਜਗੁ ਲੂਟਿਆ ॥
ରବିଦାସ କହନ୍ତି ଯେ ବିକାର ରୂପୀ ଚୋର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତକୁ ଲୁଟି ନେଇଛି,
ਹਮ ਤਉ ਏਕ ਰਾਮੁ ਕਹਿ ਛੂਟਿਆ ॥੪॥੩॥
ପରନ୍ତୁ ଆମେ ଏକ ରାମଙ୍କ ନାମ-ସ୍ମରଣ କରି ସେଥିରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଛୁ॥4॥3॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ଇଶ୍ଵର ଏକ ଅଟନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ସଦଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରାଯାଇ ପାରେ।
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਬਾਣੀ ਸੇਖ ਫਰੀਦ ਜੀ ਕੀ ॥
ରାଗ ସୁହୀ ବାଣୀ ଶେଖ ଫରିଦ ଜୀଙ୍କ॥
ਤਪਿ ਤਪਿ ਲੁਹਿ ਲੁਹਿ ਹਾਥ ਮਰੋਰਉ ॥
ବିରହର ଅଗ୍ନିରେ ଜଳି ମୁଁ ହାତ ମଗଡି ଥାଏ ଏବଂ
ਬਾਵਲਿ ਹੋਈ ਸੋ ਸਹੁ ਲੋਰਉ ॥
ବାଉଳି ହୋଇ ପ୍ରଭୁ-ମିଳନର ଅଭିଲାଷ କରିଥାଏ।
ਤੈ ਸਹਿ ਮਨ ਮਹਿ ਕੀਆ ਰੋਸੁ ॥
ହେ ପ୍ରଭୁ! ତୁ ନିଜ ମନରେ ମୋ' ଉପରେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହୋଇଛୁ।
ਮੁਝੁ ਅਵਗਨ ਸਹ ਨਾਹੀ ਦੋਸੁ ॥੧॥
ତୋର କୌଣସି ଦୋଷ ନାହିଁ, ବରଂ ମୋ' ପାଖରେ ଅନେକ ଅବଗୁଣ ଅଛି॥1॥
ਤੈ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਮੈ ਸਾਰ ਨ ਜਾਨੀ ॥
ତୁ ମୋର ମାଲିକ ଅଟୁ, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ତୋର ମହତ୍ତ୍ଵ ଜାଣି ନାହିଁ।
ਜੋਬਨੁ ਖੋਇ ਪਾਛੈ ਪਛੁਤਾਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ମୁଁ ନିଜ ଯୌବନ ହରାଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ପଶ୍ଚାତାପ କରୁଛି॥1॥ରୁହ॥
ਕਾਲੀ ਕੋਇਲ ਤੂ ਕਿਤ ਗੁਨ ਕਾਲੀ ॥
ହେ କଳା କୋଇଲି! ତୁ କେଉଁ କାରଣରୁ କଳା ହୋଇ ଯାଇଛୁ?
ਅਪਨੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਕੇ ਹਉ ਬਿਰਹੈ ਜਾਲੀ ॥
କୋଇଲି କହିଥାଏ ଯେ ମୋତେ ମୋର ପ୍ରିୟତମଙ୍କ ବିରହ ଜଳାଇ ଦେଇଛି।
ਪਿਰਹਿ ਬਿਹੂਨ ਕਤਹਿ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥
ନିଜ ପ୍ରିୟତମଙ୍କ ଠାରୁ ବିଛେଦ ହୋଇ ସେ କିପରି ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତ କରି ପାରିବ?
ਜਾ ਹੋਇ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ਤਾ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਏ ॥੨॥
ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଭୁ କୃପାଳୁ ହୋଇଥାନ୍ତି, ସେ ଜୀବ-ସ୍ତ୍ରୀକୁ ସ୍ଵୟଂ ନିଜ ସାଥିରେ ମିଳାଇ ନିଅନ୍ତି॥2॥
ਵਿਧਣ ਖੂਹੀ ਮੁੰਧ ਇਕੇਲੀ ॥
ମୁଁ, ଜୀବ-ସ୍ତ୍ରୀ, ଏକାକୀ ଏହି ଭୟାନକ ସଂସାର ରୂପୀ କୂଅରେ ପଡି ଯାଇଛି।
ਨਾ ਕੋ ਸਾਥੀ ਨਾ ਕੋ ਬੇਲੀ ॥
ଏଠାରେ ନା ମୋର କେହି ସାଥି ଅଛନ୍ତି ଆଉ ନା କେହି ବନ୍ଧୁ ଅଛନ୍ତି।
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਸਾਧਸੰਗਿ ਮੇਲੀ ॥
ପ୍ରଭୁ କୃପା କରି ମୋତେ ସାଧୁ-ସଙ୍ଗତିରେ ମିଳାଇ ଦେଇଛନ୍ତି।
ਜਾ ਫਿਰਿ ਦੇਖਾ ਤਾ ਮੇਰਾ ਅਲਹੁ ਬੇਲੀ ॥੩॥
ଯେଉଁଠି ମୁଁ ଦେଖିଛି, ପ୍ରଭୁ ହିଁ ବନ୍ଧୁ ବନି ମୋ' ସମ୍ମୁଖରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଛନ୍ତି॥3॥
ਵਾਟ ਹਮਾਰੀ ਖਰੀ ਉਡੀਣੀ ॥
ଆମର ଭକ୍ତି ମାର୍ଗ ବଡ କଠିନ ଅଟେ।
ਖੰਨਿਅਹੁ ਤਿਖੀ ਬਹੁਤੁ ਪਿਈਣੀ ॥
ଏହା କୃପାଣ ଧାର ଠାରୁ ତୀକ୍ଷଣ ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ।
ਉਸੁ ਊਪਰਿ ਹੈ ਮਾਰਗੁ ਮੇਰਾ ॥
ସେହି ଉପରେ ମୋର ମାର୍ଗ ଅଛି।
ਸੇਖ ਫਰੀਦਾ ਪੰਥੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਰਿ ਸਵੇਰਾ ॥੪॥੧॥
ହେ ଶେଖ ଫରିଦ! ନିଜ ଜୀବନର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ହିଁ ନିଜ ପଥ ସଫଳ କରାଅ॥4॥1॥
ਸੂਹੀ ਲਲਿਤ ॥
ସୁହୀ ଲଲିତ॥
ਬੇੜਾ ਬੰਧਿ ਨ ਸਕਿਓ ਬੰਧਨ ਕੀ ਵੇਲਾ ॥
ଯେତେବେଳେ ଜୀବନ ରୂପୀ ବେଡା ବାନ୍ଧିବାର ସମୟ ଥିଲା, ସେତେବେଳେ ତୁ ବାନ୍ଧି ପାରିଲୁ ନାହିଁ, ଅର୍ଥାତ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଭୁ-ସ୍ମରଣର ସମୟ ଥିଲା (ଜୀବନ ଥିଲା) ତୁ ସ୍ମରଣ କରିଲୁ ନାହିଁ।
ਭਰਿ ਸਰਵਰੁ ਜਬ ਊਛਲੈ ਤਬ ਤਰਣੁ ਦੁਹੇਲਾ ॥੧॥
ବର୍ତ୍ତମାନ, ଯେତେବେଳେ ସମୁଦ୍ର ଉଛୁଳି ଯାଇ ଲହଡି ମାରୁଛି, ସେଥିରେ ପାର ହେବା କଠିନ ହୋଇ ଯାଇଛି, ଅର୍ଥାତ ଏବେ, ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ବିକାର ସମୁଦ୍ରରେ ଭରି ଯାଇଛି ଆଉ ଏହାକୁ କାବୁ ପାଇବା କଠିନ ହୋଇ ଯାଇଛି॥1॥
ਹਥੁ ਨ ਲਾਇ ਕਸੁੰਭੜੈ ਜਲਿ ਜਾਸੀ ਢੋਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ହେ ପ୍ରିୟବର! କୁସୁମ ଫୁଲର ରଙ୍ଗ ଭଳି ମାୟା ରୂପୀ ଅଗ୍ନିକୁ ନିଜ ହାତରେ ନିଅ ନାହିଁ, ତୋର ହାତ ଜଳିଯିବ॥1॥ରୁହ॥
ਇਕ ਆਪੀਨ੍ਹ੍ਹੈ ਪਤਲੀ ਸਹ ਕੇਰੇ ਬੋਲਾ ॥
ହେ ଜୀବ-ସ୍ତ୍ରୀ! ମାୟାର ମୁକାବିଲାରେ ତୁ ନିଜେ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇ ଯାଇଛୁ, ମାଲିକ ତୋ' ଉପରେ କ୍ରୋଧାନ୍ଵିତ ହେବେ।
ਦੁਧਾ ਥਣੀ ਨ ਆਵਈ ਫਿਰਿ ਹੋਇ ਨ ਮੇਲਾ ॥੨॥
ସ୍ତନରୁ ବାହାରିବା ଦୁଧ ଯେପରି ସ୍ତନକୁ ଫେରି ଯାଏ ନାହିଁ, ସେପରି ହିଁ ତୋର ଯୌବନ ପୁନର୍ବାର ଆସିବ ନାହିଁ ଆଉ ପତି-ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସହିତ ତୋର ମିଳନ ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ॥2॥
ਕਹੈ ਫਰੀਦੁ ਸਹੇਲੀਹੋ ਸਹੁ ਅਲਾਏਸੀ ॥
ଫରିଦ ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ସାଥି! ଯେତେବେଳେ ମାଲିକ-ପ୍ରଭୁ ବୋଲାଇବେ, ଏହି ଶରୀର ମାଟିରେ ମିଶିଯିବ ଆଉ
ਹੰਸੁ ਚਲਸੀ ਡੁੰਮਣਾ ਅਹਿ ਤਨੁ ਢੇਰੀ ਥੀਸੀ ॥੩॥੨॥
ଜୀବାତ୍ମା ରୂପୀ ହଂସ ଉଦାସ ହୋଇ ଏଠାରୁ ଚାଲିଯିବ॥3॥2॥