Page 644
ਧੰਧਾ ਕਰਤਿਆ ਨਿਹਫਲੁ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ਸੁਖਦਾਤਾ ਮਨਿ ਨ ਵਸਾਇਆ ॥
ସାଂସାରିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ମନୁଷ୍ୟ ନିଜ ଜୀବନ ବ୍ୟର୍ଥରେ ହରାଇ ଥାଏ ଆଉ ସୁଖର ଦାତା ଭଗବାନଙ୍କୁ ନିଜ ମନରେ ସ୍ଥାପନ କରେ ନାହିଁ।
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਤਿਨਾ ਕਉ ਮਿਲਿਆ ਜਿਨ ਕਉ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿ ਪਾਇਆ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନାମ ତାହାକୁ ହିଁ ମିଳିଥାଏ, ଯାହାର ଭାଗ୍ୟରେ ଏହିପରି ଜନ୍ମର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ଲେଖା ହୋଇଥାଏ॥1॥
ਮਃ ੩ ॥
ମହଲା 3 ॥
ਘਰ ਹੀ ਮਹਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਭਰਪੂਰੁ ਹੈ ਮਨਮੁਖਾ ਸਾਦੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥
ମନ ରୂପୀ ଘରେ ହିଁ ଅମୃତ ଭରପୁର ଅଛି, କିନ୍ତୁ ମନମୁଖୀ ଏହାର ଆନନ୍ଦକୁ ଜାଣେ ନାହିଁ।
ਜਿਉ ਕਸਤੂਰੀ ਮਿਰਗੁ ਨ ਜਾਣੈ ਭ੍ਰਮਦਾ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ॥
ଯେପରି ଏକ ମୃଗ ନାଭିରେ କସ୍ତୁରୀ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ତାହାକୁ ଜାଣେ ନାହିଁ ଏବଂ ଦ୍ଵିଧାରେ ପଡି ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਤਜਿ ਬਿਖੁ ਸੰਗ੍ਰਹੈ ਕਰਤੈ ਆਪਿ ਖੁਆਇਆ ॥
ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ନାମାମରୁତକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ମୋହ-ମାୟା ରୂପୀ ବିଷ ସଞ୍ଚୟ କରିଥାଏ ଆଉ ସ୍ଵୟଂକୁ ନଷ୍ଟ କରିଥାଏ,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲੇ ਸੋਝੀ ਪਈ ਤਿਨਾ ਅੰਦਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥
କେହି ବିରଳ ଗୁରୁମୁଖୀକୁ ହିଁ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ ଆଉ ସେ ନିଜର ଅନ୍ତର୍ମନରେ ହିଁ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିଥାଏ।
ਤਨੁ ਮਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇਆ ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਸਾਦੁ ਆਇਆ ॥
ତାପରେ ତାହାର ତନ ଓ ମନ ଶୀତଳ ହୋଇଯାଏ ଆଉ ଯାହାର ଜିହ୍ଵାକୁ ହରିନାମର ସ୍ଵାଦ ଆସିଥାଏ।
ਸਬਦੇ ਹੀ ਨਾਉ ਊਪਜੈ ਸਬਦੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਆ ॥
ଗୁରୁ-ଶବ୍ଦ ଦ୍ଵାରା ହିଁ ହୃଦୟରେ ନାମ ଜାତ ହୋଇଥାଏ ଆଉ ଏହା ସତ୍ୟ ସହିତ ମିଳନ କରାଇ ଥାଏ।
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਸਭੁ ਜਗੁ ਬਉਰਾਨਾ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥
ଶବ୍ଦ ବିନା ଏହି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତ ପାଗଳ ହୋଇ ଯାଇଛି ଆଉ ସେ ନିଜ ଜନ୍ମ ବ୍ୟର୍ଥରେ ହରାଇ ଦେଇଛି।
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਏਕੋ ਸਬਦੁ ਹੈ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਇਆ ॥੨॥
ହେ ନାନକ! ଏକ ଶବ୍ଦ ହିଁ ଅମୃତ ଅଟେ, ଯାହାର ଉପଲବ୍ଧି ଗୁରୁଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରୁ ହୋଇଥାଏ ॥2॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਸੋ ਹਰਿ ਪੁਰਖੁ ਅਗੰਮੁ ਹੈ ਕਹੁ ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਪਾਈਐ ॥
ସେହି ପରମପୁରୁଷ ପ୍ରଭୁ ଅଗମ୍ୟ ଅଟନ୍ତି, କୁହ, କେଉଁ ଉପାୟରେ ତାହାଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରାଯାଇ ପାରେ?
ਤਿਸੁ ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖ ਅਦ੍ਰਿਸਟੁ ਕਹੁ ਜਨ ਕਿਉ ਧਿਆਈਐ ॥
ତାହାଙ୍କ ନା କୌଣସି ରୂପ ଅଛି, ନା କୌଣସି ଚିହ୍ନ ଅଛି ଆଉ ସେ ଅଦୃଶ୍ୟ ଅଟନ୍ତି।
ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਹਰਿ ਅਗਮੁ ਕਿਆ ਕਹਿ ਗੁਣ ਗਾਈਐ ॥
ହେ ଭକ୍ତଜନ! କୁହ, ତାହାଙ୍କ ଧ୍ୟାନ-ମନନ କିପରି କରାଯାଏ? ସେହି ପ୍ରଭୁ ନିରାକାର, ମାୟାତୀତ ଏବଂ ଅପହଞ୍ଚ ଅଟନ୍ତି।
ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਬੁਝਾਏ ਆਪਿ ਸੁ ਹਰਿ ਮਾਰਗਿ ਪਾਈਐ ॥
ତାପରେ କଣ କହି ତାହାଙ୍କ ଗୁଣଗାନ କରିବା? ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ସ୍ଵୟଂ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିଥାଏ, ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ତାହାଙ୍କ ମାର୍ଗରେ ଚାଲିଥାଏ।
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਵੇਖਾਲਿਆ ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਪਾਈਐ ॥੪॥
ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୁରୁ ଆମକୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଆଉ ଗୁରୁଙ୍କ ସେବା କରିବା ଦ୍ଵାରା ହିଁ ତାହାଙ୍କ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ॥4॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 3 ॥
ਜਿਉ ਤਨੁ ਕੋਲੂ ਪੀੜੀਐ ਰਤੁ ਨ ਭੋਰੀ ਡੇਹਿ ॥
ରାଶି ଭଳି ମୋର ମନକୁ କେଲୁଆରେ ପେଡା ଯାଉ ଆଉ ଏଥିରେ କିଛି ମଧ୍ୟ ରକ୍ତ ମଧ୍ୟ ନ ରହୁ,
ਜੀਉ ਵੰਞੈ ਚਉ ਖੰਨੀਐ ਸਚੇ ਸੰਦੜੈ ਨੇਹਿ ॥
ମୋତେ ଚାରି ଟୁକୁଡା କରି ଦିଆଯାଉ, କିନ୍ତୁ ସଚ୍ଚା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଠାରେ ମୋର ଯେଉଁ ପ୍ରେମ ଅଛି,
ਨਾਨਕ ਮੇਲੁ ਨ ਚੁਕਈ ਰਾਤੀ ਅਤੈ ਡੇਹ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ଏହି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସହିତ ମିଳନ ରାତି-ଦିନ କେବେ ମଧ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେବ ନାହିଁ॥1॥
ਮਃ ੩ ॥
ମହଲା 3 ॥
ਸਜਣੁ ਮੈਡਾ ਰੰਗੁਲਾ ਰੰਗੁ ਲਾਏ ਮਨੁ ਲੇਇ ॥
ମୋର ସଜ୍ଜନ ପ୍ରଭୁ ବଡ ରଙ୍ଗିଲା ଅଟନ୍ତି।
ਜਿਉ ਮਾਜੀਠੈ ਕਪੜੇ ਰੰਗੇ ਭੀ ਪਾਹੇਹਿ ॥
ସେ ନିଜ ପ୍ରେମ ପ୍ରଦାନ କରି ମନକୁ ଏହିପରି ମୋହି ନିଏ ଯେପରି କପଡା ସାଥିରେ ରଙ୍ଗ ଦିଆଯାଏ,
ਨਾਨਕ ਰੰਗੁ ਨ ਉਤਰੈ ਬਿਆ ਨ ਲਗੈ ਕੇਹ ॥੨॥
ହେ ନାନକ! ଏହି ରଙ୍ଗ ପୁଣି କେବେ ବାହାରେ ନାହିଁ ତଥା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ରଙ୍ଗ ମନକୁ ଲାଗେ ନାହିଁ॥2॥
ਪਉੜੀ ॥
ପଉଡି ॥
ਹਰਿ ਆਪਿ ਵਰਤੈ ਆਪਿ ਹਰਿ ਆਪਿ ਬੁਲਾਇਦਾ ॥
ପରମେଶ୍ଵର ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସବୁ ଜୀବଙ୍କ ଠାରେ ବ୍ୟାପକ ଅଛନ୍ତି ଆଉ ସେ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ଜୀବକୁ ବୋଲାଇ ଥାଆନ୍ତି।
ਹਰਿ ਆਪੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਵਾਰਿ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਲਾਇਦਾ ॥
ସେ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସୃଷ୍ଟି ରଚନା କରି ଜୀବକୁ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇ ଥାଏ।
ਇਕਨਾ ਭਗਤੀ ਲਾਇ ਇਕਿ ਆਪਿ ਖੁਆਇਦਾ ॥
ସେ କାହାକୁ ନିଜ ଭକ୍ତିରେ ଲଗାଇ ଥାଆନ୍ତି ଆଉ କାହାକୁ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ କୁପଥ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି।
ਇਕਨਾ ਮਾਰਗਿ ਪਾਇ ਇਕਿ ਉਝੜਿ ਪਾਇਦਾ ॥
ସେ କାହାକୁ ସତମାର୍ଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି ଆଉ କାହାକୁ ଧକ୍କା ଦେଇଥାନ୍ତି।
ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗੁਣ ਗਾਇਦਾ ॥੫॥
ନାନକ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନାମର ଧ୍ୟାନ କରିଥାନ୍ତି ଆଉ ଗୁରୁଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟରେ ତାହାଙ୍କ ହିଁ ଗୁଣଗାନ କରିଥାନ୍ତି॥5॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
ଶ୍ଳୋକ ମହଲା 3 ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸਫਲੁ ਹੈ ਜੇ ਕੋ ਕਰੇ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
ସଦଗୁରୁଙ୍କ ସେବା ସେତେବେଳେ ଫଳଦାୟକ ହୋଇଥାଏ, ଯଦି କେହି ଏହାକୁ ମନ ଲଗାଇ କରିଥାଏ।
ਮਨਿ ਚਿੰਦਿਆ ਫਲੁ ਪਾਵਣਾ ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਜਾਇ ॥
ଏହିପରି ମନୋବାଞ୍ଚିତ ଫଳ ମିଳିଯାଏ ଆଉ ଅନ୍ତର୍ମନରୁ ଅହଙ୍କାରର ନାଶ ହୋଇଯାଏ।
ਬੰਧਨ ਤੋੜੈ ਮੁਕਤਿ ਹੋਇ ਸਚੇ ਰਹੈ ਸਮਾਇ ॥
ଏପରି ପୁରୁଷ ନିଜ ବନ୍ଧନକୁ କାଟି ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ ଆଉ ସତ୍ୟରେ ରହିଥାଏ।
ਇਸੁ ਜਗ ਮਹਿ ਨਾਮੁ ਅਲਭੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥
ଏହି ଦୁନିଆରେ ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ ବଡ ଦୁର୍ଲଭ ଅଟେ ଆଉ ଗୁରୁମୁଖୀ ବନି ହିଁ ଏହି ମନରେ ଆସି ସ୍ଥିର ହୋଇଯାଏ।
ਨਾਨਕ ਜੋ ਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ ਆਪਣਾ ਹਉ ਤਿਨ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥੧॥
ହେ ନାନକ! ଯିଏ ନିଜ ଗୁରୁଙ୍କ ସେବା କରିଥାଏ, ମୁଁ ତାହାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ ଯାଉଛି॥1॥
ਮਃ ੩ ॥
ମହଲା 3 ॥
ਮਨਮੁਖ ਮੰਨੁ ਅਜਿਤੁ ਹੈ ਦੂਜੈ ਲਗੈ ਜਾਇ ॥
ମନମୁଖୀ ବ୍ୟକ୍ତିର ମନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରୁ ବାହାର ଅଟେ, କାରଣ ସେ ଦୈତ୍ୟଭାବରେ ହିଁ ଲିପ୍ତ ରହିଥାଏ।
ਤਿਸ ਨੋ ਸੁਖੁ ਸੁਪਨੈ ਨਹੀ ਦੁਖੇ ਦੁਖਿ ਵਿਹਾਇ ॥
ତାହାକୁ ସ୍ଵପ୍ନରେ ମଧ୍ୟ ସୁଖ ଉପଲବ୍ଧି ହୁଏନାହିଁ ଆଉ ସେ ନିଜ ଜୀବନ ଅତି କଷ୍ଟରେ ଅତିବାହିତ କରିଥାଏ।
ਘਰਿ ਘਰਿ ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਥਕੇ ਸਿਧ ਸਮਾਧਿ ਲਗਾਇ ॥
ପଣ୍ଡିତ ଘରକୁ ଘର ଯାଇ ଧର୍ମ-ଗ୍ରନ୍ଥର ପାଠ ପଢି ଆଉ ସିଦ୍ଧ ପୁରୁଷ ସମାଧି ଲଗାଇ ଥକି ଯାଇଛନ୍ତି।
ਇਹੁ ਮਨੁ ਵਸਿ ਨ ਆਵਈ ਥਕੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥
ଲୋକମାନେ ଅନେକ କର୍ମ କରି ଥକି ଯାଇଛନ୍ତି, ପରନ୍ତୁ ତାହାର ଏହି ମନ ବଶରେ ରହେ ନାହିଁ।
ਭੇਖਧਾਰੀ ਭੇਖ ਕਰਿ ਥਕੇ ਅਠਿਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਇ ॥
ଅଧିକ ବେଶ ଧାରଣ କରି ବହୁତ ସାରା ବେଶଧାରୀ ଅଠଷଠି ତୀର୍ଥରେ ସ୍ନାନ କରି ଥକି ଯାଇଛନ୍ତି।