Page 330
ਜਬ ਨ ਹੋਇ ਰਾਮ ਨਾਮ ਅਧਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଯଦି ରାମଙ୍କ ନାମର ଆଧାର ନ ହୁଏ ॥1॥ରୁହ॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਖੋਜਉ ਅਸਮਾਨ ॥
ହେ କବୀର! ମୁଁ ଆକାଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସନ୍ଧାନ କରିଅଛି
ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਨ ਦੇਖਉ ਆਨ ॥੨॥੩੪॥
କିନ୍ତୁ, ମୋତେ ରାମ ତୁଲ୍ୟ ଅନ୍ୟ କେହି ଦେଖା ଯାଇ ନାହାନ୍ତି ॥2॥34॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ଗଉଡି କବୀର ଜୀ ॥
ਜਿਹ ਸਿਰਿ ਰਚਿ ਰਚਿ ਬਾਧਤ ਪਾਗ ॥
ଯେଉଁ ମସ୍ତକରେ ମନୁଷ୍ୟ ଭଲ ଭାବରେ ପଗଡି ବାନ୍ଧିଅଛି,
ਸੋ ਸਿਰੁ ਚੁੰਚ ਸਵਾਰਹਿ ਕਾਗ ॥੧॥
(ମରଣୋପରାନ୍ତ) ସେହି ମସ୍ତକକୁ କାଉ ନିଜ ଥଣ୍ଟରେ ଖୁମ୍ପିଥାଏ ॥1॥
ਇਸੁ ਤਨ ਧਨ ਕੋ ਕਿਆ ਗਰਬਈਆ ॥
ଏହି ଶରୀର ଏବଂ ଧନ ଉପରେ କଣ ଅହଂକାର କରାଯାଇ ପାରେ?
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਕਾਹੇ ਨ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ੍ਹੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
(ହେ ପ୍ରାଣୀ!) ତୁ ରାମଙ୍କ ନାମକୁ କାହିଁକି ସ୍ମରଣ କରୁ ନାହଁ? ॥1॥ରୁହ॥
ਕਹਤ ਕਬੀਰ ਸੁਨਹੁ ਮਨ ਮੇਰੇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି- ହେ ମୋର ମନ! ଶୁଣ,
ਇਹੀ ਹਵਾਲ ਹੋਹਿਗੇ ਤੇਰੇ ॥੨॥੩੫॥
ଯେବେ ମୃତ୍ୟୁ ଆସିବ , ସେତେବେଳେ ତୋର ଏହି ଅବସ୍ଥା ହେବ ॥2॥35॥
ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਕੇ ਪਦੇ ਪੈਤੀਸ ॥
ଗଉଡି ଗୁଆରେରୀ ପଦ ପଞ୍ଚତିରିଶ ॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਅਸਟਪਦੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕੀ
ରାଗ ଗଉଡି ଗୁଆରେରୀ ଅଷ୍ଟପଦୀ କବୀର ଜୀ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ଇଶ୍ଵର ଏକ ଅଟନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କୁ ସଦଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ପାଇ ହୁଏ।
ਸੁਖੁ ਮਾਂਗਤ ਦੁਖੁ ਆਗੈ ਆਵੈ ॥ ਸੋ ਸੁਖੁ ਹਮਹੁ ਨ ਮਾਂਗਿਆ ਭਾਵੈ ॥੧॥
ମନୁଷ୍ୟ ସୁଖ ମାଗିଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ତାହାକୁ ଦୁଃଖ ମିଳିଥାଏ, “ (ଏଥିପାଇଁ) ମୋତେ ସେହି ସୁଖର କାମନା ଭଲ ଲାଗେ ନାହିଁ, ଯେଉଁ ସୁଖ ଦ୍ଵାରା ଦୁଃଖ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ॥1॥
ਬਿਖਿਆ ਅਜਹੁ ਸੁਰਤਿ ਸੁਖ ਆਸਾ ॥
ମନୁଷ୍ୟର ବୃତ୍ତି ମାୟାର ବିକାରରେ ଲାଗିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ସେ ସୁଖର ଅଭିଳାଷ କରିଥାଏ।
ਕੈਸੇ ਹੋਈ ਹੈ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਨਿਵਾਸਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ତାହାହେଲେ ପୁଣି କିପରି ରାଜା ରାମଙ୍କ ଠାରେ ନିବାସ ପାଇବେ ॥1॥ରୁହ॥
ਇਸੁ ਸੁਖ ਤੇ ਸਿਵ ਬ੍ਰਹਮ ਡਰਾਨਾ ॥
ଏହି ମାୟାର ସୁଖ ଦ୍ଵାରା ଶିବ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମା ଭଳି ଦେବତା ମଧ୍ୟ ଭୟଭୀତ ଅଟନ୍ତି।
ਸੋ ਸੁਖੁ ਹਮਹੁ ਸਾਚੁ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥੨॥
ଏହି ସୁଖକୁ ମୁଁ ସତ୍ୟ ଭାବିଥାଏ ॥2॥
ਸਨਕਾਦਿਕ ਨਾਰਦ ਮੁਨਿ ਸੇਖਾ ॥
ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଚାରି ପୁତ୍ର ସନକାଦିକ, ନାରଦ ମୁନି ଏବଂ ଶେଷନାଗ-“
ਤਿਨ ਭੀ ਤਨ ਮਹਿ ਮਨੁ ਨਹੀ ਪੇਖਾ ॥੩॥
ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ଆତ୍ମାକୁ ନିଜ ଶରୀରରେ ଦେଖି ନାହାନ୍ତି ॥3॥
ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਕੋਈ ਖੋਜਹੁ ਭਾਈ ॥
ହେ ଭାଇ! କେହି ଏହି ଆତ୍ମାର ସନ୍ଧାନ କର ଯେ
ਤਨ ਛੂਟੇ ਮਨੁ ਕਹਾ ਸਮਾਈ ॥੪॥
ଶରୀରରେ ବିଚ୍ଛେଦ ହୋଇ ଆତ୍ମା କେଉଁଠିକୁ ଚାଲିଯାଏ ॥4॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜੈਦੇਉ ਨਾਮਾਂ ॥
ଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ଜୟଦେବ, ନାମଦେବ ଭଳି ଭକ୍ତ ମଧ୍ୟ
ਭਗਤਿ ਕੈ ਪ੍ਰੇਮਿ ਇਨ ਹੀ ਹੈ ਜਾਨਾਂ ॥੫॥
ଏହି ରହସ୍ୟକୁ ପ୍ରଭୁ-ଭକ୍ତିର ପୂଜା ଭାବ ॥5॥
ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਨਹੀ ਆਵਨ ਜਾਨਾ ॥
ତାହାର ଆତ୍ମା ଜନ୍ମ-ମରଣର ଚକ୍ରରେ ପଡେ ନାହିଁ,
ਜਿਸ ਕਾ ਭਰਮੁ ਗਇਆ ਤਿਨਿ ਸਾਚੁ ਪਛਾਨਾ ॥੬॥
ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ଭ୍ରମ ଦୂର ହୋଇଯାଇଛି, ଆଉ ସେ ସତ୍ୟକୁ ଜାଣି ଦେଇଛି ॥6॥
ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖਿਆ ਕਾਈ ॥
ବାସ୍ତବରେ ଏହି ଆତ୍ମାର କୌଣସି ସ୍ୱରୂପ ଅଥବା ଚକ୍ର ଚିହ୍ନ ନଥାଏ।
ਹੁਕਮੇ ਹੋਇਆ ਹੁਕਮੁ ਬੂਝਿ ਸਮਾਈ ॥੭॥
ପ୍ରଭୁଙ୍କ ହୁକୁମ ଦ୍ଵାରା ହିଁ ଏହାର ରଚନା କରାଯାଇଛି ଆଉ ତାହାଙ୍କ ହୁକୁମ ଭାବି ଏହା ସେଥିରେ ଲୀନ ହୋଇଛି ॥7॥
ਇਸ ਮਨ ਕਾ ਕੋਈ ਜਾਨੈ ਭੇਉ ॥
କଣ କେହି ମନୁଷ୍ୟ ଏହି ଆତ୍ମାର ରହସ୍ୟକୁ ଜାଣିଅଛି?
ਇਹ ਮਨਿ ਲੀਣ ਭਏ ਸੁਖਦੇਉ ॥੮॥
ଏଣୁ, ଏହି ଆତ୍ମା ସୁଖଦାତା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଠାରେ ଲୀନ ହୋଇଥାଏ ॥8॥
ਜੀਉ ਏਕੁ ਅਰੁ ਸਗਲ ਸਰੀਰਾ ॥
ଆତ୍ମା ଏକ ଅଟେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ସମସ୍ତ ଶରୀରରେ ଥାଏ।
ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਰਵਿ ਰਹੇ ਕਬੀਰਾ ॥੯॥੧॥੩੬॥
ଏହି ଆତ୍ମା (ଅର୍ଥାତ ପ୍ରଭୁ)ଙ୍କ ହିଁ ଚିନ୍ତନ କବୀର କରୁଛନ୍ତି ॥6॥1॥36॥
ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ॥
ଗୌଡୀୟ ଗୁଆରେରୀ॥
ਅਹਿਨਿਸਿ ਏਕ ਨਾਮ ਜੋ ਜਾਗੇ ॥ ਕੇਤਕ ਸਿਧ ਭਏ ਲਿਵ ਲਾਗੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ସେହି ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଯିଏ କେବଳ ନାମ-ସ୍ମରଣରେ ହିଁ ଦିନ ରାତି ଜାଗ୍ରତ ରହୁଥିଲେ, ବହୁତ ସାରା ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସାଥିରେ ବୃତ୍ତି ଲଗାଇ ସିଦ୍ଧ ହୋଇଛନ୍ତି ॥1॥ରୁହ॥
ਸਾਧਕ ਸਿਧ ਸਗਲ ਮੁਨਿ ਹਾਰੇ ॥
ସାଧକ, ସିଦ୍ଧ ଏବଂ ମୁନିମାନେ ହାରି ଯାଇଛନ୍ତି।
ਏਕ ਨਾਮ ਕਲਿਪ ਤਰ ਤਾਰੇ ॥੧॥
କେବଳ ଏକ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ନାମ ହିଁ କଳ୍ପବୃକ୍ଷ ଅଟେ ଯାହା ଜୀବଙ୍କୁ ଭବସାଗରରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଦେଇଥାଏ ॥1॥
ਜੋ ਹਰਿ ਹਰੇ ਸੁ ਹੋਹਿ ਨ ਆਨਾ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି- ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ହରିଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ, ଦୁନିଆରେ ତାହାର ଜନ୍ମ ମରଣର ଚକ୍ର ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଏ।
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਪਛਾਨਾ ॥੨॥੩੭॥
ସେ କେବଳ ରାମଙ୍କ ନାମ ହିଁ ଜାଣିଥାଏ ॥2॥37॥
ਗਉੜੀ ਭੀ ਸੋਰਠਿ ਭੀ ॥
ଗଉଡି ଏବଂ ସୋରଠି॥
ਰੇ ਜੀਅ ਨਿਲਜ ਲਾਜ ਤੋੁਹਿ ਨਾਹੀ ॥
ହେ ନିର୍ଲଜ୍ଜ ଜୀବ! ତୋତେ କଣ ଲଜ୍ଜା ଲାଗୁ ନାହିଁ?
ਹਰਿ ਤਜਿ ਕਤ ਕਾਹੂ ਕੇ ਜਾਂਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଈଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଛାଡି ତୁ କେଉଁଠିକୁ ଆଉ କାହା ପାଖକୁ ଯିବୁ? ॥1॥ରୁହ॥
ਜਾ ਕੋ ਠਾਕੁਰੁ ਊਚਾ ਹੋਈ ॥
ଯାହାର ମାଲିକ ସର୍ବୋପରି ହୋଇଥାନ୍ତି,”
ਸੋ ਜਨੁ ਪਰ ਘਰ ਜਾਤ ਨ ਸੋਹੀ ॥੧॥
ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ପର ଘରକୁ ଗଲେ ଶୋଭା ପାଏ ନାହିଁ ॥1॥
ਸੋ ਸਾਹਿਬੁ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥
ସେହି ପ୍ରଭୁ ପରମେଶ୍ଵର ସବୁ ଜାଗାରେ ଅଛନ୍ତି।
ਸਦਾ ਸੰਗਿ ਨਾਹੀ ਹਰਿ ਦੂਰਿ ॥੨॥
ସେ ସଦା ଆମର ସାଥିରେ ଅଛନ୍ତି ଆଉ କେବେ ମଧ୍ୟ ଦୂରରେ ନାହାନ୍ତି ॥2॥
ਕਵਲਾ ਚਰਨ ਸਰਨ ਹੈ ਜਾ ਕੇ ॥
ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମଧ୍ୟ ଯାହାର ଚରଣର ଶରଣ ନେଇଥାନ୍ତି,
ਕਹੁ ਜਨ ਕਾ ਨਾਹੀ ਘਰ ਤਾ ਕੇ ॥੩॥
ହେ ଭାଇ! କୁହ, ସେହି ଶ୍ରୀହରିଙ୍କ ଘରେ କେଉଁ ବସ୍ତୁର ଅଭାବ ଅଛି?
ਸਭੁ ਕੋਊ ਕਹੈ ਜਾਸੁ ਕੀ ਬਾਤਾ ॥
ଯେଉଁ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଯଶର କଥା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରାଣୀ କରୁଅଛନ୍ତି,
ਸੋ ਸੰਮ੍ਰਥੁ ਨਿਜ ਪਤਿ ਹੈ ਦਾਤਾ ॥੪॥
ସେହି ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ, ସ୍ଵୟଂ ସ୍ଵାମୀ ଆଉ ଦାତା ଅଟନ୍ତି ॥4॥
ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ਪੂਰਨ ਜਗ ਸੋਈ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି- ଏହି ଦୁନିଆରେ କେବଳ ସେହି ମନୁଷ୍ୟ ଗୁଣବାନ ଅଟେ,
ਜਾ ਕੇ ਹਿਰਦੈ ਅਵਰੁ ਨ ਹੋਈ ॥੫॥੩੮॥
ଯାହାର ହୃଦୟରେ ଈଶ୍ଵର ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ୟ କେହି ବାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ ॥5॥38॥