Page 28
ਇਹੁ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਇ ਕੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
यो मानव-जन्मरुपी पदार्थ पाएर जुन प्राणीले एकाग्रचितित भएर प्रभु-नामको स्मरण गर्दैन।
ਪਗਿ ਖਿਸਿਐ ਰਹਣਾ ਨਹੀ ਆਗੈ ਠਉਰੁ ਨ ਪਾਇ ॥
सासरुपी खुट्टा चिप्लिएको कारण ऊ यस संसारमा पनि रहँदैन, र उसले परकालमा स्थान पाउँदैन।
ਓਹ ਵੇਲਾ ਹਥਿ ਨ ਆਵਈ ਅੰਤਿ ਗਇਆ ਪਛੁਤਾਇ ॥
त्यसपछि उसले मानव जन्मको समय गुमाउँछ र अन्ततः यस संसारको प्रायश्चितबाट टाढा जान्छ।
ਜਿਸੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਸੋ ਉਬਰੈ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੪॥
जसमाथि भगवान् को कृपा हुन्छ, तिनीहरू भगवान् मा लीन भएर आवागमनको चक्रबाट बाँच्दछन्।॥ ४॥
ਦੇਖਾ ਦੇਖੀ ਸਭ ਕਰੇ ਮਨਮੁਖਿ ਬੂਝ ਨ ਪਾਇ ||
एकअर्कालाई हेरेर त सबैले नाम-जप गर्न थाल्छन्, तर स्वेच्छाचारीले यो बुझ्दैनन्।
ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਿਰਦਾ ਸੁਧੁ ਹੈ ਸੇਵ ਪਈ ਤਿਨ ਥਾਇ ॥
जुन गुरुमुख जीवहरूको हृदय पवित्र हुन्छ, उनीहरूको उपासना सफल हुँदछ।
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ ਹਰਿ ਨਿਤ ਪੜਹਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਸਮਾਇ ॥
यस्ता प्राणीहरूले कीर्तनका माध्यमबाट हरिको महिमा गर्छन् र धर्मशास्त्रमा हरिको सद्गुणहरू पढ्छन् र हरिको सद्गुणहरू गाउँदा तिनीहरू उहाँमा समाहित हुन्छन्।
ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਕੀ ਬਾਣੀ ਸਦਾ ਸਚੁ ਹੈ ਜਿ ਨਾਮਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੫॥੪॥੩੭॥
नानक देव जी भन्छन् कि प्रभुको नाममा लीन जीवहरूको बोली सधैँ सत्य हुन्छ॥५॥ ४॥ ३७ ॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
सिरीरागु महला ३ ॥
ਜਿਨੀ ਇਕ ਮਨਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਗੁਰਮਤੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥
जसले पनि गुरुको उपदेशद्वारा एकाग्र मनले प्रभुको नामको स्मरण गरेको छ।
ਤਿਨ ਕੇ ਮੁਖ ਸਦ ਉਜਲੇ ਤਿਤੁ ਸਚੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥
यस सत्य स्वरूप परमात्माको दरबारमा उनको अनुहार संधा उज्यालो हुन्छ, अर्थात् ऊ प्रभुको दरबारमा सम्मानित हुँदछ।
ਓਇ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਹਿ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਚੈ ਨਾਮਿ ਪਿਆਰਿ ॥੧॥
उसले नै गुरुमुख जीव सत्य नामसँग प्रेम गरेर सदैव ब्राह्मणरूपी अमृत पान गर्दछ।।१।।
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਦਾ ਪਤਿ ਹੋਇ ॥
हे भाइ! गुरुमुख जीवहरूलाई सधैँ सम्मान गरिन्छ।
ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਦਾ ਧਿਆਈਐ ਮਲੁ ਹਉਮੈ ਕਢੈ ਧੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
सधैँ हरि प्रभु-सिम्रानको नाम जप गर्दै, उसले हृदयबाट अहंकारको मैल धोइदिन्छ।।१।।रहाउ।।
ਮਨਮੁਖ ਨਾਮੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਪਤਿ ਜਾਇ ॥
स्वैच्छिक प्राणीहरूलाई नाम-सिम्रानको बारेमा थाहा हुँदैन र नाम-सिम्रानबिना सम्मान गुमाउँछ।
ਸਬਦੈ ਸਾਦੁ ਨ ਆਇਓ ਲਾਗੇ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
यस्ता प्राणीहरूले द्वैत-भावमा संलग्न भएकाले गुरु-शिक्षाको सार अनुभव गर्दैनन्।
ਵਿਸਟਾ ਕੇ ਕੀੜੇ ਪਵਹਿ ਵਿਚਿ ਵਿਸਟਾ ਸੇ ਵਿਸਟਾ ਮਾਹਿ ਸਮਾਇ ॥੨॥
जसरी मलमूत्रका किराहरू मलमूत्रमा रहन्छन्, र त्यसमा मर्छन् (त्यसै गरी, स्वतन्त्र-उत्साहित जीव पनि व्यक्तिपरक विकारहरूको मैलमा लिप्त हुन्छ र अन्ततः नरकको मैलमा जान्छ।)।।३।।
ਤਿਨ ਕਾ ਜਨਮੁ ਸਫਲੁ ਹੈ ਜੋ ਚਲਹਿ ਸਤਗੁਰ ਭਾਇ ॥
ती प्राणीहरूको जन्म सफल हुन्छ जसले सतगुरुको विचारलाई पछ्याउँछन्।
ਕੁਲੁ ਉਧਾਰਹਿ ਆਪਣਾ ਧੰਨੁ ਜਣੇਦੀ ਮਾਇ ॥
तिनीहरूले आफूलाई मात्र मुक्त गर्दैनन्, उनीहरूले आफ्ना धेरै परिवारहरूलाई पनि मुक्त गर्छन्; धन्य आमा हुन् जसले त्यस्ता प्राणीहरूलाई जन्म दिन्छिन्।
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ਜਿਸ ਨਉ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ ॥੩॥
त्यसैले हे! परम पिता, भगवानको नाम सिम्रान हो, तर सिम्रान नामले भगवानले अनुग्रह गर्ने जीवलाई पनि त्यस्तै गर्न सक्छ।।३।।
ਜਿਨੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥
गुरुमुख प्राणीहरू जसले अहंकार त्यागेका छन् र नाम-सिम्रान गरेका छन्।
ਓਇ ਅੰਦਰਹੁ ਬਾਹਰਹੁ ਨਿਰਮਲੇ ਸਚੇ ਸਚਿ ਸਮਾਇ ॥
तिनीहरू आन्तरिक र बाह्य रूपमा (आन्तरिक र आन्तरिक रूपमा) शुद्ध छन् र निश्चित रूपमा त्यो साँचो भगवानमा अविभाज्य बनिरहेका छन्।
ਨਾਨਕ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ਹਹਿ ਜਿਨ ਗੁਰਮਤੀ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ॥੪॥੫॥੩੮॥
नानक देव जी भन्छन् कि गुरुको शिक्षाको माध्यमबाट भगवानको नामको ध्यान गर्ने गुरुमुख प्राणीहरूको संसारमा आउनु स्वीकार गरिन्छ॥ ४॥ ५॥ ३८॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
सिरीरागु महला ३ ॥
ਹਰਿ ਭਗਤਾ ਹਰਿ ਧਨੁ ਰਾਸਿ ਹੈ ਗੁਰ ਪੂਛਿ ਕਰਹਿ ਵਾਪਾਰੁ ॥
हरि भक्तहरूको हरिको नामको रूपमा पूँजी हुन्छ र गुरुलाई सोधेर नामको व्यापार गर्छन्।
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਨਿ ਸਦਾ ਸਦਾ ਵਖਰੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥
उसले संधै परमात्माको नाम स्मरण गर्दछ अनि ऊ हरिनामरूपी व्याप्रको आश्रय मा नै रहन्छ।
ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਹਰਿ ਭਗਤਾ ਅਤੁਟੁ ਭੰਡਾਰੁ ॥੧॥
पूर्ण गुरुले उनलाई परमात्माको नाममा दृढ गराएका छन्, यसकारण अक्षय भण्डार नाम नै हो।।१।।
ਭਾਈ ਰੇ ਇਸੁ ਮਨ ਕਉ ਸਮਝਾਇ ॥
हे भाइ! यो चन्चल मानलाई सम्झाऊ।
ਏ ਮਨ ਆਲਸੁ ਕਿਆ ਕਰਹਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
यसले आलस्य किन गर्छ, गुरुद्वारा यस मनलाई नाम-स्मरणम लीन गर।।१।।रहाऊ।।
ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਹਰਿ ਕਾ ਪਿਆਰੁ ਹੈ ਜੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਰੇ ਬੀਚਾਰੁ ॥
यदि कुनै जीवले हरि भक्ति के हो भनेर गुरु उपदेशद्वारा चिन्तन गर्दछ भने, उत्तर हुन्छ कि- हरि भक्ति परमेश्वरको प्रेम हो।
ਪਾਖੰਡਿ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ਦੁਬਿਧਾ ਬੋਲੁ ਖੁਆਰੁ ॥
छल- कपटले भक्ति निम्त्याउन सक्दैन; छलपूर्ण प्रतिज्ञाहरू द्विधापूर्ण हुन्छन्, अर्थात्, द्वैतभावले भरिएका हुन्छन्, जो जीवलाई अपमान गर्ने हुन्छन्।
ਸੋ ਜਨੁ ਰਲਾਇਆ ਨਾ ਰਲੈ ਜਿਸੁ ਅੰਤਰਿ ਬਿਬੇਕ ਬੀਚਾਰੁ ॥੨॥
जसको भित्री आत्मामा ज्ञान-विवेक हुन्छ, गुरुमुख जीव कसैको मिलनबाट प्राप्त॥ ॥ २॥
ਸੋ ਸੇਵਕੁ ਹਰਿ ਆਖੀਐ ਜੋ ਹਰਿ ਰਾਖੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
त्यही प्राणीलाई परमेश्वरको सेवक भनिन्छ, जो प्रायः परमात्मालाई हृदयमा राख्दछ।
ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਉਪੇ ਆਗੈ ਧਰੇ ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਮਾਰਿ ॥
यसबाहेक, भित्री आत्मबाट अहंकार त्यागेर, कसैले आफ्नो मन र शरीरलाई त्यस भगवानलाई समर्पण गर्दछ।
ਧਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ ਜਿ ਕਦੇ ਨ ਆਵੈ ਹਾਰਿ ॥੩॥
त्यो गुरुमुखलाई परम पूज्य र परम भगवानको ढोकामा स्वीकार गरिन्छ, जसले प्रतिकूलताको सामना गर्दा कहिल्यै हार स्वीकार गर्दैनन्॥३॥
ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਤਾ ਪਾਈਐ ਵਿਣੁ ਕਰਮੈ ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ ॥
परमात्मा केवल उहाँको कृपाबाट प्राप्त गर्न सकिन्छ यदि यो एक जीवित अस्तित्वलाई दिइयो भने, अन्यथा यो उहाँको कृपाबिना प्राप्त गर्न सकिँदैन।