Page 13
ਰਾਗੁ ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
रागु धनासरी महला १ ॥
ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ ਰਵਿ ਚੰਦੁ ਦੀਪਕ ਬਨੇ ਤਾਰਿਕਾ ਮੰਡਲ ਜਨਕ ਮੋਤੀ ॥
संपूर्ण आकाशरूपी ताटात सूर्य आणि चंद्र हे दिव्यांसारखे आहेत, तार्‍यांचा समूह जणू ताटात जडलेल्या मोतीसारखा आहेत.
ਧੂਪੁ ਮਲਆਨਲੋ ਪਵਣੁ ਚਵਰੋ ਕਰੇ ਸਗਲ ਬਨਰਾਇ ਫੂਲੰਤ ਜੋਤੀ ॥੧॥
मलय पर्वतातून येणारा चंदनाचा सुगंध उदबत्तीसारखा आहे, वारा वाहतो आहे, फुलणारी सर्व झाडे आणि फुले प्रकाशाच्या रूपात अकालपुरुषाच्या आरतीसाठी समर्पित आहेत. ॥ १॥
ਕੈਸੀ ਆਰਤੀ ਹੋਇ ॥ ਭਵ ਖੰਡਨਾ ਤੇਰੀ ਆਰਤੀ ॥
जन्म आणि मृत्यूच्या भीतीचा विनाश करणाऱ्या हे परमेश्वरा, निसर्गात तुमची किती अद्भुत आरती (उपासना) केली जात आहे.
ਅਨਹਤਾ ਸਬਦ ਵਾਜੰਤ ਭੇਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
जो एक रसवेद ध्वनीचा नाद होत आहे ते जणू ढोल वाजवला जात आहे असा त्याचा आवाज आहे. ॥१॥ रहाउ॥
ਸਹਸ ਤਵ ਨੈਨ ਨਨ ਨੈਨ ਹਹਿ ਤੋਹਿ ਕਉ ਸਹਸ ਮੂਰਤਿ ਨਨਾ ਏਕ ਤੋੁਹੀ ॥
हे सर्वव्यापी निराकार देवा ! तुला हजारो डोळे आहेत, पण तुझ्या निराकार रूपात तुला डोळे नाहीत, त्याचप्रमाणे तुझ्या हजारो मूर्ती आहेत, पण तुझे एकही रूप नाही कारण तू निराकार आहेस.
ਸਹਸ ਪਦ ਬਿਮਲ ਨਨ ਏਕ ਪਦ ਗੰਧ ਬਿਨੁ ਸਹਸ ਤਵ ਗੰਧ ਇਵ ਚਲਤ ਮੋਹੀ ॥੨॥
तुझ्या सगुण रूपात तुझे हजारो निर्मळ चरणकमल आहेत, पण तुझ्या निर्गुण रूपामुळे तुला एक पायही नाही,तुम्ही ज्ञानेंद्रियांशिवाय (नासिका) देखील आहात आणि तुम्हाला हजारो नासिका आहेत; तुझे हे अद्भूत रूप मला मोहित करते. ॥ २॥
ਸਭ ਮਹਿ ਜੋਤਿ ਜੋਤਿ ਹੈ ਸੋਇ ॥
सृष्टीतील सर्व प्राण्यांमध्ये केवळ त्या प्रकाशाच्या रूपाचा प्रकाश पडतो.
ਤਿਸ ਦੈ ਚਾਨਣਿ ਸਭ ਮਹਿ ਚਾਨਣੁ ਹੋਇ ॥
परमेश्वराच्या प्रकाशरूपी कृपेने प्रत्येकाच्या जीवनात प्रकाश आहे.
ਗੁਰ ਸਾਖੀ ਜੋਤਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥
परंतु हा प्रकाश गुरूंच्या उपदेशामुळेच प्राप्त होऊ शकतो.
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੁ ਆਰਤੀ ਹੋਇ ॥੩॥
म्हणून देवाला जे आवडते ते स्वीकारणे म्हणजे त्याची खरी आरती (उपासना) करणे आहे.
ਹਰਿ ਚਰਣ ਕਵਲ ਮਕਰੰਦ ਲੋਭਿਤ ਮਨੋ ਅਨਦਿਨੋੁ ਮੋਹਿ ਆਹੀ ਪਿਆਸਾ ॥
माझे मन हरीच्या चरणरूपी फुलांच्या रसासाठी आसुसले आहे, मला रोज या रसाची तहान लागली आहे.
ਕ੍ਰਿਪਾ ਜਲੁ ਦੇਹਿ ਨਾਨਕ ਸਾਰਿੰਗ ਕਉ ਹੋਇ ਜਾ ਤੇ ਤੇਰੈ ਨਾਇ ਵਾਸਾ ॥੪॥੩॥
हे निरंकार ! मज नानक चातकाला तुझ्या कृपेचे पाणी दे, म्हणजे माझे मन तुझ्या नामाने शांत होईल. ॥ ४॥ ३॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਮਹਲਾ ੪ ॥
रागु गउड़ी पूरबी महला ४ ॥
ਕਾਮਿ ਕਰੋਧਿ ਨਗਰੁ ਬਹੁ ਭਰਿਆ ਮਿਲਿ ਸਾਧੂ ਖੰਡਲ ਖੰਡਾ ਹੇ ॥
हे मानवी शरीर वासना आणि क्रोध यांसारख्या दुर्गुणांनी पूर्णपणे भरलेले आहे; पण संतांच्या सहवासाने तुम्ही वासना आणि क्रोध क्षीण केला आहे.
ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਤ ਲਿਖੇ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਮਨਿ ਹਰਿ ਲਿਵ ਮੰਡਲ ਮੰਡਾ ਹੇ ॥੧॥
ज्यांना पूर्वलिखित कर्माने गुरूची प्राप्ती होते, त्याचे चंचल मन परमेश्वरात लीन होते. ॥ १॥
ਕਰਿ ਸਾਧੂ ਅੰਜੁਲੀ ਪੁਨੁ ਵਡਾ ਹੇ ॥
हात जोडून संतांची पूजा करणे हे अत्यंत पुण्य कर्म आहे.
ਕਰਿ ਡੰਡਉਤ ਪੁਨੁ ਵਡਾ ਹੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
त्यांना नमन करणे हेही मोठे पुण्य आहे. ॥ १॥ रहाउ॥
ਸਾਕਤ ਹਰਿ ਰਸ ਸਾਦੁ ਨ ਜਾਣਿਆ ਤਿਨ ਅੰਤਰਿ ਹਉਮੈ ਕੰਡਾ ਹੇ ॥
पतित मानवांनी (मायेत रमलेले किंवा परमेश्वराला विसरलेले) अकालपुरुषाचे सुख उपभोगले नाही, कारण त्यांच्या अंत:करणामध्ये अहंकार रूपी काटा होता.
ਜਿਉ ਜਿਉ ਚਲਹਿ ਚੁਭੈ ਦੁਖੁ ਪਾਵਹਿ ਜਮਕਾਲੁ ਸਹਹਿ ਸਿਰਿ ਡੰਡਾ ਹੇ ॥੨॥
अहंभावाने जीवनाच्या वाटेवर चालताना अहंकाराचा काटा त्यांना टोचत राहतो आणि त्रास देत राहतो आणि शेवटच्या क्षणी ते यमाने दिलेला यातना सहन कराव्या लागतात. ॥ २ ॥
ਹਰਿ ਜਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਣੇ ਦੁਖੁ ਜਨਮ ਮਰਣ ਭਵ ਖੰਡਾ ਹੇ ॥
याशिवाय जे मानव प्रापंचिक वैभव किंवा भौतिक गोष्टींचा त्याग करून परमेश्वराचे भक्त बनून त्याच्या नामस्मरणात लीन राहतात, त्यांना पुनर्जन्माच्या चक्रातून मुक्ती मिळते आणि संसाराच्या दु:खापासून मुक्ती मिळते.
ਅਬਿਨਾਸੀ ਪੁਰਖੁ ਪਾਇਆ ਪਰਮੇਸਰੁ ਬਹੁ ਸੋਭ ਖੰਡ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾ ਹੇ ॥੩॥
त्यांना शाश्वत, सर्वव्यापी परमेश्वर मिळतो आणि संपूर्ण सृष्टीत त्यांचा गौरव केला जातो. ॥ ३ ॥
ਹਮ ਗਰੀਬ ਮਸਕੀਨ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ਹਰਿ ਰਾਖੁ ਰਾਖੁ ਵਡ ਵਡਾ ਹੇ ॥
हे परमेश्वरा ! आम्ही निर्धन आणि निराधार तुझ्या अधिपत्याखाली आहोत, तूच परम शक्ती आहेस, म्हणून आम्हाला या विकारांपासून वाचव.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ਟੇਕ ਹੈ ਹਰਿ ਨਾਮੇ ਹੀ ਸੁਖੁ ਮੰਡਾ ਹੇ ॥੪॥੪॥
हे नानक! सृष्टीतील सर्व जीवाला फक्त तुझ्या नामाचाच आश्रय आहे, हरीच्या नामस्मरणानेच आत्मिक सुख प्राप्त होते. ॥ ४॥ ४॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
रागु गउडी पूरबी महला ५ ॥
ਕਰਉ ਬੇਨੰਤੀ ਸੁਣਹੁ ਮੇਰੇ ਮੀਤਾ ਸੰਤ ਟਹਲ ਕੀ ਬੇਲਾ ॥
हे सत्संगी मित्रांनो ! ऐका, मी तुला प्रार्थना करतो की हे आपल्याला मिळालेले हे मानवी शरीर संतांच्या सेवेची एक शुभ संधी आहे.
ਈਹਾ ਖਾਟਿ ਚਲਹੁ ਹਰਿ ਲਾਹਾ ਆਗੈ ਬਸਨੁ ਸੁਹੇਲਾ ॥੧॥
आपण जर संतांची सेवा केली तर या जन्मात परमेश्वराच्या नामस्मरणाचा लाभ मिळेल, त्यामुळे परलोकात राहणे सोपे होईल. ॥ १॥
ਅਉਧ ਘਟੈ ਦਿਨਸੁ ਰੈਣਾਰੇ ॥
हे मना! काळाच्या ओघात हे वय दिवसेंदिवस कमी होत आहे.
ਮਨ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਕਾਜ ਸਵਾਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
म्हणून हे मना! गुरूच्या शिक्षणाचे अनुसरण करून या जीवनाचे उद्दिष्ट पूर्ण करा.
ਇਹੁ ਸੰਸਾਰੁ ਬਿਕਾਰੁ ਸੰਸੇ ਮਹਿ ਤਰਿਓ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ॥
या जगात सर्व जीव वासना, क्रोध इत्यादी दुर्गुण आणि भ्रमात ग्रासलेले आहेत, इथून केवळ तत्ववेत्ता म्हणजेच ब्रह्माचे ज्ञान असलेल्या व्यक्तीलाच मोक्ष प्राप्त होतो.
ਜਿਸਹਿ ਜਗਾਇ ਪੀਆਵੈ ਇਹੁ ਰਸੁ ਅਕਥ ਕਥਾ ਤਿਨਿ ਜਾਨੀ ॥੨॥
दुर्गुणांनी ग्रासलेला मनुष्य, ज्याला स्वतः परमेश्वराने भ्रमाच्या निद्रेतून उठवून नामाचा रस दिला, त्यालाच त्या अव्यक्त परमेश्वराची अलौकिक कथा समजू शकली. ॥२॥
ਜਾ ਕਉ ਆਏ ਸੋਈ ਬਿਹਾਝਹੁ ਹਰਿ ਗੁਰ ਤੇ ਮਨਹਿ ਬਸੇਰਾ ॥
म्हणूनच हे सत्संगींनो! ज्याच्या नावाने आणि रूपाने तू व्यापार करायला आला आहेस तीच अमूल्य वस्तू विकत घे, हरीचा वास या मनात गुरूद्वारेच होतो.
ਨਿਜ ਘਰਿ ਮਹਲੁ ਪਾਵਹੁ ਸੁਖ ਸਹਜੇ ਬਹੁਰਿ ਨ ਹੋਇਗੋ ਫੇਰਾ ॥੩॥
जर तुम्ही गुरूचा आश्रय घेतलात तरच तुम्ही या हृदयाच्या घरात हरीरूपाची स्थापना करू शकाल आणि आध्यात्मिक सुखांचा उपभोग घेऊ शकाल, त्यामुळे या जगात येण्याचे आणि जाण्याचे चक्र संपेल.॥ ३॥
ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਪੁਰਖ ਬਿਧਾਤੇ ਸਰਧਾ ਮਨ ਕੀ ਪੂਰੇ ॥
हे माझे अंत:करण जाणणाऱ्या सर्वव्यापी निर्मात्या! कृपया माझ्या मनाची इच्छा पूर्ण करा.
ਨਾਨਕ ਦਾਸੁ ਇਹੈ ਸੁਖੁ ਮਾਗੈ ਮੋ ਕਉ ਕਰਿ ਸੰਤਨ ਕੀ ਧੂਰੇ ॥੪॥੫॥
गुरुसाहेब म्हणतात की या सेवकाची एवढीच इच्छा आहे की तुम्ही मला संतांच्या चरणाची धूळ बनवा म्हणजेच त्यांनी दाखवलेल्या मार्गाचा अनुयायी बनवा.॥ ५॥