Page 928
ਸੁੰਦਰੁ ਸੁਘੜੁ ਸੁਜਾਣੁ ਬੇਤਾ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਅਮੁਲਿਆ ॥
તે ગોવિંદનાં ગુણ કીમતી છે, તે ખુબ સુંદર, ચતુર, બુદ્ધિમાન તેમજ સર્વજ્ઞાતા છે.
ਵਡਭਾਗਿ ਪਾਇਆ ਦੁਖੁ ਗਵਾਇਆ ਭਈ ਪੂਰਨ ਆਸ ਜੀਉ ॥
અતિભાગ્યથી તેને પ્રાપ્ત કર્યો છે, દુઃખ દૂર થઈ ગયું છે અને દરેક આશા પૂર્ણ થઈ ગઈ છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਰਣਿ ਤੇਰੀ ਮਿਟੀ ਜਮ ਕੀ ਤ੍ਰਾਸ ਜੀਉ ॥੨॥
હે સ્વામી! નાનક વિનંતી કરે છે કે તારી શરણમાં આવીને મારી યમની ઇજા મટી ગઈ છે ॥૨॥
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક॥
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਬਿਨੁ ਭ੍ਰਮਿ ਮੁਈ ਕਰਤੀ ਕਰਮ ਅਨੇਕ ॥
સાધુ-સંગતિ વગર ભ્રમમાં ફસાઈને અનેક કર્મ કરતી જીવ-સ્ત્રીએ આખું જીવન બરબાદ કરી દીધું.
ਕੋਮਲ ਬੰਧਨ ਬਾਧੀਆ ਨਾਨਕ ਕਰਮਹਿ ਲੇਖ ॥੧॥
હે નાનક! પૂર્વના કર્મોના કર્મ-લેખ પ્રમાણે માયાએ તેને પોતાના મોહના કોમળ બંધનમાં બાંધી લીધા છે ॥૧॥
ਜੋ ਭਾਣੇ ਸੇ ਮੇਲਿਆ ਵਿਛੋੜੇ ਭੀ ਆਪਿ ॥
જ્યારે પરમાત્માને મંજુર હોય છે, તે પોતાની સાથે મળાવી લે છે અને પોતે જ અલગ પણ કરી દે છે.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤੀ ਜਾ ਕਾ ਵਡ ਪਰਤਾਪੁ ॥੨॥
હે નાનક! તે પ્રભુની શરણમાં આવ, જેનો આખી દુનિયામાં ખુબ પ્રતાપ છે ॥૨॥
ਛੰਤੁ ॥
છંદ ॥
ਗ੍ਰੀਖਮ ਰੁਤਿ ਅਤਿ ਗਾਖੜੀ ਜੇਠ ਅਖਾੜੈ ਘਾਮ ਜੀਉ ॥
ગ્રીષ્મ ઋતુ ખૂબ સખત હોય છે અને જ્યેષ્ઠ-આષાઢનાં મહિનામાં ખૂબ ગરમી પડે છે.
ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਛੋਹੁ ਦੁਹਾਗਣੀ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ ਕਰੀ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
દુહાગણ જીવ-સ્ત્રીને પ્રેમનો અલગ થયેલા દુઃખી કરે છે, ત્યારથી રામરૂપી પતિ તેના પર દ્રષ્ટિ કરતો નથી.
ਨਹ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਆਵੈ ਮਰਤ ਹਾਵੈ ਮਹਾ ਗਾਰਬਿ ਮੁਠੀਆ ॥
તેને પતિ-પ્રભુ નજર આવતો નથી અને તે નિસાસો ભરીને વિલાપ કરે છે. તેના ખુબ ઘમંડે તેનું જીવન બરબાદ કરી દીધું છે.
ਜਲ ਬਾਝੁ ਮਛੁਲੀ ਤੜਫੜਾਵੈ ਸੰਗਿ ਮਾਇਆ ਰੁਠੀਆ ॥
તે પાણી વગર માછલીની જેમ તડપે છે અને માયાની સાથે મોહને કારણે તેનો પતિ તેનાથી રિસાયેલ છે.
ਕਰਿ ਪਾਪ ਜੋਨੀ ਭੈ ਭੀਤ ਹੋਈ ਦੇਇ ਸਾਸਨ ਜਾਮ ਜੀਉ ॥
તે પાપ કરીને યોનિઓમાં ભયભીત હોય છે અને યમ તેને પીડિત કરે છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਓਟ ਤੇਰੀ ਰਾਖੁ ਪੂਰਨ ਕਾਮ ਜੀਉ ॥੩॥
હે પ્રભુ! નાનક વિનંતી કરે છે કે મેં તારો સહારો લીધો છે, મારી રક્ષા કર અને બધી કામનાઓ પૂર્ણ કર ॥૩॥
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક॥
ਸਰਧਾ ਲਾਗੀ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰੀਤਮੈ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਰਹਣੁ ਨ ਜਾਇ ॥
મારી પ્રિયતમ પ્રભુથી શ્રદ્ધા લાગી ગઈ છે અને તલ માત્ર સમય માટે પણ તેનાથી રહેવાતું નથી.
ਮਨ ਤਨ ਅੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹੇ ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ॥੧॥
હે નાનક! તે સરળ-સ્વભાવ જ મારા મન-શરીરમાં વસેલો છે ॥૧॥
ਕਰੁ ਗਹਿ ਲੀਨੀ ਸਾਜਨਹਿ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਮੀਤ ॥
મારો જન્મ-જન્માંતરનો મિત્ર સાજન-પ્રભુએ મને હાથથી પકડી લીધો છે.
ਚਰਨਹ ਦਾਸੀ ਕਰਿ ਲਈ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਹਿਤ ਚੀਤ ॥੨॥
હે નાનક! પ્રભુએ શુભચિંતક બનીને મને પોતાના ચરણોની દાસી બનાવી લીધી છે ॥૨॥
ਛੰਤੁ ॥
છંદ ॥
ਰੁਤਿ ਬਰਸੁ ਸੁਹੇਲੀਆ ਸਾਵਣ ਭਾਦਵੇ ਆਨੰਦ ਜੀਉ ॥
વરસાદ ઋતુ ખુબ સુખદાયક છે અને વરસાદ - ભાદરવા મહિનામાં આનંદ બની રહે છે.
ਘਣ ਉਨਵਿ ਵੁਠੇ ਜਲ ਥਲ ਪੂਰਿਆ ਮਕਰੰਦ ਜੀਉ ॥
મેઘ ઘૂમી-ઘુમીને વરસાદ કરી રહ્યો છે અને તેને સરોવરો તેમજ જમીનને સુગંધિત જળથી ભરી દીધા છે.
ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਸਰਬ ਠਾਈ ਹਰਿ ਨਾਮ ਨਵ ਨਿਧਿ ਗ੍ਰਿਹ ਭਰੇ ॥
પ્રભુ બધા સ્થાનોમાં જળની જેમ વ્યાપ્ત છે અને નવ નિધિ દેનાર હરિ-નામથી હૃદય-ઘર ભરાઈ ગયા છે.
ਸਿਮਰਿ ਸੁਆਮੀ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਕੁਲ ਸਮੂਹਾ ਸਭਿ ਤਰੇ ॥
અંતર્યામી સ્વામીનું સ્મરણ કરવાથી બધા કુળનો ઉદ્ધાર થઈ જાય છે.
ਪ੍ਰਿਅ ਰੰਗਿ ਜਾਗੇ ਨਹ ਛਿਦ੍ਰ ਲਾਗੇ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ਸਦ ਬਖਸਿੰਦੁ ਜੀਉ ॥
જે પ્રિયતમના પ્રેમમાં જાગૃત રહે છે, તેને કોઈ પાપ પ્રભાવિત કરતું નથી, કારણ કે કૃપાળુ પરમેશ્વર હંમેશા ક્ષમાવાન છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਕੰਤੁ ਪਾਇਆ ਸਦਾ ਮਨਿ ਭਾਵੰਦੁ ਜੀਉ ॥੪॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે તેને પતિ-પ્રભુને પ્રાપ્ત કરી લીધો છે, જે હંમેશા જ તેના મનને ગમે છે ॥૪॥
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક॥
ਆਸ ਪਿਆਸੀ ਮੈ ਫਿਰਉ ਕਬ ਪੇਖਉ ਗੋਪਾਲ ॥
હું તેની આશા તેમજ તીવ્ર લાલચમાં ભટકી રહી છું કે ક્યારે પરમાત્માના મને દર્શન થશે.
ਹੈ ਕੋਈ ਸਾਜਨੁ ਸੰਤ ਜਨੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਮੇਲਣਹਾਰ ॥੧॥
નાનક કહે છે કે શું કોઈ સાજન સંત છે, જે પ્રભુથી મળાવનાર હોય ॥૧॥
ਬਿਨੁ ਮਿਲਬੇ ਸਾਂਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ਤਿਲੁ ਪਲੁ ਰਹਣੁ ਨ ਜਾਇ ॥
પ્રભુ-મિલન વગર મનમાં શાંતિ ઉત્પન્ન થતી નથી અને તલ માત્ર સમય માટે પણ રહેવાતું નથી.
ਹਰਿ ਸਾਧਹ ਸਰਣਾਗਤੀ ਨਾਨਕ ਆਸ ਪੁਜਾਇ ॥੨॥
હે નાનક! સાધુની શરણમાં આવવાથી જ આશા પૂર્ણ થાય છે ॥૨॥
ਛੰਤੁ ॥
છંદ ॥
ਰੁਤਿ ਸਰਦ ਅਡੰਬਰੋ ਅਸੂ ਕਤਕੇ ਹਰਿ ਪਿਆਸ ਜੀਉ ॥
આસો તેમજ કારતક મહિનામાં જ્યારે શરદ ઋતુનું આગમન થાય છે તો મનમાં હરિ-મિલનની લાલચ ઉત્પન્ન થયા છે.
ਖੋਜੰਤੀ ਦਰਸਨੁ ਫਿਰਤ ਕਬ ਮਿਲੀਐ ਗੁਣਤਾਸ ਜੀਉ ॥
તેના દર્શન કરવા માટે શોધમાં ભટકી રહી છું કે જ્યારે ગુણોનો ભંડાર પરમાત્મા મળશે.
ਬਿਨੁ ਕੰਤ ਪਿਆਰੇ ਨਹ ਸੂਖ ਸਾਰੇ ਹਾਰ ਕੰਙਣ ਧ੍ਰਿਗੁ ਬਨਾ ॥
પ્રિય-પ્રભુ વગર બધા સુખ ફિક્કા છે અને હાર-બંગડી બધું ધિક્કાર યોગ્ય છે.
ਸੁੰਦਰਿ ਸੁਜਾਣਿ ਚਤੁਰਿ ਬੇਤੀ ਸਾਸ ਬਿਨੁ ਜੈਸੇ ਤਨਾ ॥
સુંદર, બુદ્ધિમાન તેમજ ચતુર પ્રભુ બધું જ જાણે છે અને તેના વગર આમ થઈ ગઈ છું જેમ શ્વાસ વગર મૃતક શરીર થાય છે.
ਈਤ ਉਤ ਦਹ ਦਿਸ ਅਲੋਕਨ ਮਨਿ ਮਿਲਨ ਕੀ ਪ੍ਰਭ ਪਿਆਸ ਜੀਉ ॥
મારા મનમાં પ્રભુ-મેળાપની જ લાલચ છે ત્યાં દસે દિશામાં જોતી રહું છું.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਧਾਰਿ ਕਿਰਪਾ ਮੇਲਹੁ ਪ੍ਰਭ ਗੁਣਤਾਸ ਜੀਉ ॥੫॥
હે ગુણોના ભંડાર પરમેશ્વર! નાનક વિનંતી કરે છે કે પોતાની સાથે મળાવી લે ॥૫॥
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક॥
ਜਲਣਿ ਬੁਝੀ ਸੀਤਲ ਭਏ ਮਨਿ ਤਨਿ ਉਪਜੀ ਸਾਂਤਿ ॥
મન-શરીરમાં શાંતિ ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે, બધી જલન ઠરી ગઈ છે અને હૃદય શીતળ થઈ ગયું છે.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਪੂਰਨ ਮਿਲੇ ਦੁਤੀਆ ਬਿਨਸੀ ਭ੍ਰਾਂਤਿ ॥੧॥
હે નાનક! પૂર્ણ પ્રભુ મળી ગયો છે, જેનાથી દ્વૈતભાવ તેમજ ગેરસમજ નાશ થઈ ગયા છે ॥૧॥