Page 894
ਸੁੰਨ ਸਮਾਧਿ ਗੁਫਾ ਤਹ ਆਸਨੁ ॥
જે ગુફામાં તેનું આસન છે ત્યાં તેને શુન્ય સમાધિ લગાવેલી છે
ਕੇਵਲ ਬ੍ਰਹਮ ਪੂਰਨ ਤਹ ਬਾਸਨੁ ॥
ત્યાં માત્ર સંપૂર્ણ બ્રહ્માનો જ નિવાસ છે
ਭਗਤ ਸੰਗਿ ਪ੍ਰਭੁ ਗੋਸਟਿ ਕਰਤ ॥
પ્રભુ ત્યાં પોતાના ભક્તો સાથે સભા કરે છે
ਤਹ ਹਰਖ ਨ ਸੋਗ ਨ ਜਨਮ ਨ ਮਰਤ ॥੩॥
ત્યાં ન કોઈ હર્ષ છે, ન કોઈ શોક છે અને ન તો જન્મ-મરણનું બંધન છે ॥૩॥
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਦਿਵਾਇਆ ॥
પ્રભુએ કૃપા કરીને જેને પોતે અપાવ્યું છે
ਸਾਧਸੰਗਿ ਤਿਨਿ ਹਰਿ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ॥
તેને જ સાધુઓની સંગતિમાં હરિ-ધન પ્રાપ્ત કર્યું છે
ਦਇਆਲ ਪੁਰਖ ਨਾਨਕ ਅਰਦਾਸਿ ॥
હે દયાળુ પરમપુરુષ! નાનકની તારાથી પ્રાર્થના છે કે
ਹਰਿ ਮੇਰੀ ਵਰਤਣਿ ਹਰਿ ਮੇਰੀ ਰਾਸਿ ॥੪॥੨੪॥੩੫॥
હરિ-નામ જ મારુ જીવન ઉપયોગ તેમજ જીવન રાશિ છે ॥૪॥૨૪॥૩૬॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਮਹਿਮਾ ਨ ਜਾਨਹਿ ਬੇਦ ॥
તેની મહિમા વેદ પણ જાણતા નથી
ਬ੍ਰਹਮੇ ਨਹੀ ਜਾਨਹਿ ਭੇਦ ॥
બ્રહ્મા પણ તેનો તફાવત જાણતા નથી
ਅਵਤਾਰ ਨ ਜਾਨਹਿ ਅੰਤੁ ॥
મોટા-મોટા અવતાર પણ તેનો અંત જાણતા નથી
ਪਰਮੇਸਰੁ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਬੇਅੰਤੁ ॥੧॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા અનંત છે ॥૧॥
ਅਪਨੀ ਗਤਿ ਆਪਿ ਜਾਨੈ ॥
તે પોતાની ગતિ પોતે જ જાણે છે
ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਅਵਰ ਵਖਾਨੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સાંભળી-સાંભળીને અન્ય લોકો તેના વખાણ કરે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੰਕਰਾ ਨਹੀ ਜਾਨਹਿ ਭੇਵ ॥
શિવશંકર તેનો તફાવત જાણતા નથી
ਖੋਜਤ ਹਾਰੇ ਦੇਵ ॥
શોધતા-શોધતા મોટા-મોટા દેવતા પણ હારી ગયા
ਦੇਵੀਆ ਨਹੀ ਜਾਨੈ ਮਰਮ ॥
દેવીઓ પણ તેનું રહસ્ય જાણતી નથી
ਸਭ ਊਪਰਿ ਅਲਖ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ॥੨॥
હે ભાઈ! કારણ કે બધાથી ઉપર અદૃષ્ટ પરબ્રહ્મ છે ॥૨॥
ਅਪਨੈ ਰੰਗਿ ਕਰਤਾ ਕੇਲ ॥
તે પોતાના રંગમાં પોતે જ લીલા કરે છે
ਆਪਿ ਬਿਛੋਰੈ ਆਪੇ ਮੇਲ ॥
તે પોતે જ કોઈને વિરહ આપે છે અને કોઈને મેળવી દે છે
ਇਕਿ ਭਰਮੇ ਇਕਿ ਭਗਤੀ ਲਾਏ ॥
તેની મરજીથી ઘણા જીવ ભટકતા રહે છે અને કોઈને તેણે ભક્તિમાં લગાવ્યા છે
ਅਪਣਾ ਕੀਆ ਆਪਿ ਜਣਾਏ ॥੩॥
તે પોતાની જગત-લીલાને પોતે જ જાણે છે ॥૩॥
ਸੰਤਨ ਕੀ ਸੁਣਿ ਸਾਚੀ ਸਾਖੀ ॥
હે ભાઈ! સંતોની સાચી શિક્ષા સાંભળો
ਸੋ ਬੋਲਹਿ ਜੋ ਪੇਖਹਿ ਆਖੀ ॥
તે તે જ બોલે છે જે પોતાની આંખોથી જોવે છે
ਨਹੀ ਲੇਪੁ ਤਿਸੁ ਪੁੰਨਿ ਨ ਪਾਪਿ ॥
તેને પાપ-પુણ્યનો કોઈ લેપ લાગતો નથી
ਨਾਨਕ ਕਾ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪੇ ਆਪਿ ॥੪॥੨੫॥੩੬॥
નાનકના પ્રભુ સ્વયંભૂ છે ॥૪॥૨૫॥૩૬॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਕਿਛਹੂ ਕਾਜੁ ਨ ਕੀਓ ਜਾਨਿ ॥
હે પ્રભુ! મેં સમજી-વિચારીને કોઈ શુભ કાર્ય કર્યું નથી
ਸੁਰਤਿ ਮਤਿ ਨਾਹੀ ਕਿਛੁ ਗਿਆਨਿ ॥
મારી પાસે અનુભવ, બુદ્ધિ તેમજ કોઈ જ્ઞાન પણ નથી
ਜਾਪ ਤਾਪ ਸੀਲ ਨਹੀ ਧਰਮ ॥
અને તો બીજું કોઈ જાપ, કોઈ તપસ્યા, કોઈ સીલ તેમજ ધર્મ પણ નથી
ਕਿਛੂ ਨ ਜਾਨਉ ਕੈਸਾ ਕਰਮ ॥੧॥
હું કંઈ પણ જાણતો નથી કે કેવા કર્મ કરવા યોગ્ય છે ॥૧॥
ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪ੍ਰਭ ਮੇਰੇ ॥
હે ઠાકુરજી! હે મારા પ્રિયતમ પ્રભુ!
ਤੁਝ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ਭੂਲਹ ਚੂਕਹ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારા વગર મારો બીજો કોઈ આધાર નથી ભલે ભૂલ-ચૂક કરતો રહું છું તો પણ તારો જ અંશ છું ॥૧॥વિરામ॥
ਰਿਧਿ ਨ ਬੁਧਿ ਨ ਸਿਧਿ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ॥
હે પ્રભુ! ન તો મારી પાસે રિદ્ધિ-સિદ્ધિ છે અને ન તો જ્ઞાનનો પ્રકાશ છે
ਬਿਖੈ ਬਿਆਧਿ ਕੇ ਗਾਵ ਮਹਿ ਬਾਸੁ ॥
મારો નિવાસ તો વિષય-વિકાર તેમજ વ્યાધિઓના ગામમાં છે
ਕਰਣਹਾਰ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਏਕ ॥
હે પ્રભુ! એક તું જ બધું કરવામાં સમર્થ છે
ਨਾਮ ਤੇਰੇ ਕੀ ਮਨ ਮਹਿ ਟੇਕ ॥੨॥
મારા મનમાં તારા નામનો જ સહારો છે ॥૨॥
ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਜੀਵਉ ਮਨਿ ਇਹੁ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥
હે પ્રભુ! મનમાં આ સુખ છે અને આ સાંભળી-સાંભળીને જીવી રહ્યો છું
ਪਾਪ ਖੰਡਨ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੋ ਨਾਮੁ ॥
તારું નામ બધા પાપોને નાશ કરનાર છે
ਤੂ ਅਗਨਤੁ ਜੀਅ ਕਾ ਦਾਤਾ ॥
તું અસંખ્ય જીવોનો દાતા છે
ਜਿਸਹਿ ਜਣਾਵਹਿ ਤਿਨਿ ਤੂ ਜਾਤਾ ॥੩॥
જેને તું જ્ઞાન આપે છે તે તારી મહિમાને સમજી જાય છે ॥૩॥
ਜੋ ਉਪਾਇਓ ਤਿਸੁ ਤੇਰੀ ਆਸ ॥
જેને પણ તે ઉત્પન્ન કર્યા છે તેને તારી આશા છે
ਸਗਲ ਅਰਾਧਹਿ ਪ੍ਰਭ ਗੁਣਤਾਸ ॥
બધા જીવ ગુણોના ભંડાર પરમાત્માની જ આરાધના કરે છે
ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਤੇਰੈ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥ ਬੇਅੰਤ ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ਮਿਹਰਵਾਣੁ ॥੪॥੨੬॥੩੭॥
હે પ્રભુ! દાસ નાનક તારા પર બલિહાર જાય છે, મારો માલિક અનંત અને બધા પર મહેરબાન છે ॥૪॥૨૬॥૩૭॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਰਾਖਨਹਾਰ ਦਇਆਲ ॥
હે ભાઈ! દયાળુ પરમાત્મા બધાના રક્ષક છે
ਕੋਟਿ ਭਵ ਖੰਡੇ ਨਿਮਖ ਖਿਆਲ ॥
એક ક્ષણ માટે પણ તેનું ચિંતન કરવાથી કરોડો જન્મોના બંધન નાશ થઈ જાય છે
ਸਗਲ ਅਰਾਧਹਿ ਜੰਤ ॥ ਮਿਲੀਐ ਪ੍ਰਭ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਮੰਤ ॥੧॥
બધા જીવ તેની જ આરાધના કરે છે જેને ગુરુ-મંત્ર મળી જાય છે તે પ્રભુને મેળવી લે છે ॥૧॥
ਜੀਅਨ ਕੋ ਦਾਤਾ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ॥
મારા પ્રભુ બધા જીવોના દાતા છે
ਪੂਰਨ ਪਰਮੇਸੁਰ ਸੁਆਮੀ ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਾਤਾ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે સંપૂર્ણ પરમાત્મા બધાના સ્વામી દરેક હૃદયમાં વસેલા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤਾ ਕੀ ਗਹੀ ਮਨ ਓਟ ॥
હે મન! મારા મને તેનો જ આશરો જ લીધો છે
ਬੰਧਨ ਤੇ ਹੋਈ ਛੋਟ ॥
જેનાથી બધા બંધનોથી છુટકારો થઈ ગયો છે
ਹਿਰਦੈ ਜਪਿ ਪਰਮਾਨੰਦ ॥
તે પરમાનંદને હૃદયમાં જપવાથી
ਮਨ ਮਾਹਿ ਭਏ ਅਨੰਦ ॥੨॥
મનમાં આનંદ ઉત્પન્ન થઈ ગયો છે ॥૨॥
ਤਾਰਣ ਤਰਣ ਹਰਿ ਸਰਣ ॥
પરમાત્માની શરણ સંસાર-સમુદ્રથી પાર કરાવનાર જહાજ છે
ਜੀਵਨ ਰੂਪ ਹਰਿ ਚਰਣ ॥
તેના ચરણોમાં જીવન દાન મળે છે