Page 83
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે ।।
ਸਿਰੀਰਾਗ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੪ ਸਲੋਕਾ ਨਾਲਿ ॥
શ્રી રાગ નો વાર મહેલ ૪ શ્લોક નાળ।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩।।
ਰਾਗਾ ਵਿਚਿ ਸ੍ਰੀਰਾਗੁ ਹੈ ਜੇ ਸਚਿ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥
બધા રાગોમાંથી શ્રી રાગ ત્યારે જ શ્રેષ્ઠ છે, જો એનાથી જીવ હંમેશા સ્થિર નામમાં લગન જોડે,
ਸਦਾ ਹਰਿ ਸਚੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਨਿਹਚਲ ਮਤਿ ਅਪਾਰੁ ॥
હરિ હંમેશા મનમાં વસે અને અપાર પ્રભુને યાદ કરનારી બુદ્ધિ અચળ થઇ જાય
ਰਤਨੁ ਅਮੋਲਕੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥
આનું પરિણામ એ આવે છે કે ગુરુવાણીની વિચાર રૂપી અનમોલ રત્ન પ્રાપ્ત થાય છે
ਜਿਹਵਾ ਸਚੀ ਮਨੁ ਸਚਾ ਸਚਾ ਸਰੀਰ ਅਕਾਰੁ ॥
જીભ સાચી, મન સાચું અને મનુષ્ય જન્મ પણ સફળ થઇ જાય છે
ਨਾਨਕ ਸਚੈ ਸਤਿਗੁਰਿ ਸੇਵਿਐ ਸਦਾ ਸਚੁ ਵਾਪਾਰੁ ॥੧॥
પરંતુ, હે નાનક! આ સાચો વ્યાપાર ત્યારે જ કરી શકાય છે જો હંમેશા સ્થિર પ્રભુનું રૂપ ગુરુના હુકમમાં ચાલે ।।૧।।
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩।।
ਹੋਰੁ ਬਿਰਹਾ ਸਭ ਧਾਤੁ ਹੈ ਜਬ ਲਗੁ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਹੋਇ ॥
જ્યાં સુધી માલિકની સાથે પ્રેમ ઉત્પન્ન થતો નથી અને પ્રેમ બધી માયાનો પ્રેમ છે,
ਇਹੁ ਮਨੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਵੇਖਣੁ ਸੁਨਣੁ ਨ ਹੋਇ ॥
અને માયામાં મોહાયેલું આ મન પ્રભુને જોઈ અને સાંભળી શકતું નથી
ਸਹ ਦੇਖੇ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਊਪਜੈ ਅੰਧਾ ਕਿਆ ਕਰੇਇ ॥
આંધળું મન કરે પણ શું? પ્રભુ પતિને જોયા વગર પ્રેમ પેદા થઈ શકતો નથી
ਨਾਨਕ ਜਿਨਿ ਅਖੀ ਲੀਤੀਆ ਸੋਈ ਸਚਾ ਦੇਇ ॥੨॥
હે નાનક! માયા માં ફસાવીને જે પ્રભુએ આંધળો કર્યો છે, તે જ હંમેશા સ્થિર પ્રભુ ફરીથી આંખો આપે છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ।।
ਹਰਿ ਇਕੋ ਕਰਤਾ ਇਕੁ ਇਕੋ ਦੀਬਾਣੁ ਹਰਿ ॥
હે ભાઈ! એક જ પ્રભુ સૌનો કરણહાર તેમજ આશરો છે,
ਹਰਿ ਇਕਸੈ ਦਾ ਹੈ ਅਮਰੁ ਇਕੋ ਹਰਿ ਚਿਤਿ ਧਰਿ ॥
એક પ્રભુનો હુકમ ચાલી રહ્યો છે, તેથી તેને હૃદયમાં સંભાળ.
ਹਰਿ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਕੋਈ ਨਾਹਿ ਡਰੁ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਦੂਰਿ ਕਰਿ ॥
તે પરમાત્માનું કોઈ શરીર નથી, આ કારણે કોઈ બીજાનો ડર તેમજ ભ્રમ દૂર કરી દે.
ਹਰਿ ਤਿਸੈ ਨੋ ਸਾਲਾਹਿ ਜਿ ਤੁਧੁ ਰਖੈ ਬਾਹਰਿ ਘਰਿ ॥
હે જીવ! તે જ હરીની સ્તુતિ કર જે તારી બધી જગ્યાએ રક્ષા કરે છે
ਹਰਿ ਜਿਸ ਨੋ ਹੋਇ ਦਇਆਲੁ ਸੋ ਹਰਿ ਜਪਿ ਭਉ ਬਿਖਮੁ ਤਰਿ ॥੧॥
જેના પર પરમાત્મા દયાળુ હોય છે, તે જીવ તેને સ્મરણ કરીને મુશ્કેલ સંસારના ડરથી પાર થાય છે ।।૧।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧।।
ਦਾਤੀ ਸਾਹਿਬ ਸੰਦੀਆ ਕਿਆ ਚਲੈ ਤਿਸੁ ਨਾਲਿ ॥
બધા દાન માલિકના છે, તેની પાસે કોઈ જોર ચાલી શકતું નથી
ਇਕ ਜਾਗੰਦੇ ਨਾ ਲਹੰਨਿ ਇਕਨਾ ਸੁਤਿਆ ਦੇਇ ਉਠਾਲਿ ॥੧॥
ઘણા જાગતા જીવોને પણ નથી મળ્યું, અને ઘણા સૂતેલાને પણ જગાડીને દાન આપી દે છે ।। ૧।।
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧।।
ਸਿਦਕੁ ਸਬੂਰੀ ਸਾਦਿਕਾ ਸਬਰੁ ਤੋਸਾ ਮਲਾਇਕਾਂ ॥
ભરોસાવાળા પાસે ભરોસો અને શુક્રની અને ગુરુમુખો પાસે ધીરજ, સંતોષની રાશિ હોય છે
ਦੀਦਾਰੁ ਪੂਰੇ ਪਾਇਸਾ ਥਾਉ ਨਾਹੀ ਖਾਇਕਾ ॥੨॥
આ કરવાથી તે સંપૂર્ણ પ્રભુના દર્શન કરી લે છે. પરંતુ, હંમેશા વાતો કરનારને જગ્યા પણ નથી મળતી ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ।।
ਸਭ ਆਪੇ ਤੁਧੁ ਉਪਾਇ ਕੈ ਆਪਿ ਕਾਰੈ ਲਾਈ ॥
હે હરિ! તે પોતે જ આખી સૃષ્ટિ રચીને સ્વયં જ કામ-ધંધામાં લગાવી દીધા છે
ਤੂੰ ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸਦਾ ਆਪਣੀ ਵਡਿਆਈ ॥
પોતાની આ પ્રતિભા જોઇને પણ તું સ્વયં જ ખુશ થઈ રહ્યો છે.
ਹਰਿ ਤੁਧਹੁ ਬਾਹਰਿ ਕਿਛੁ ਨਾਹੀ ਤੂੰ ਸਚਾ ਸਾਈ ॥
તું હંમેશા કાયમ રહેનાર પ્રભુ છે, તારાથી પરે કંઈ પણ નથી
ਤੂੰ ਆਪੇ ਆਪਿ ਵਰਤਦਾ ਸਭਨੀ ਹੀ ਥਾਈ ॥
બધી જગ્યાએ તું પોતે વ્યાપી રહ્યો છે
ਹਰਿ ਤਿਸੈ ਧਿਆਵਹੁ ਸੰਤ ਜਨਹੁ ਜੋ ਲਏ ਛਡਾਈ ॥੨॥
હે ગુરુમુખો! તે પ્રભુનું સ્મરણ કર જે વિકારોથી છોડાવી લે છે ।। ૨।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧।।
ਫਕੜ ਜਾਤੀ ਫਕੜੁ ਨਾਉ ॥
જાતિના અહંકારનું નામ મહાનતાનો અહંકાર વ્યર્થ છે.
ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਇਕਾ ਛਾਉ ॥
વાસ્તવમાં બધા જીવોની એક જ સરળતા હોય છે.
ਆਪਹੁ ਜੇ ਕੋ ਭਲਾ ਕਹਾਏ ॥
જાતિ કે મહાનતાના આશરે જો કોઈ જીવ પોતાને સારો કહેવડાવે તો તે સારો બની જતો નથી.
ਨਾਨਕ ਤਾ ਪਰੁ ਜਾਪੈ ਜਾ ਪਤਿ ਲੇਖੈ ਪਾਏ ॥੧॥
હે નાનક! જીવ તો જ સારો જાણવામાં આવે છે, જો લેખમાં આદર પ્રાપ્ત કરે ।।૧।।
ਮਃ ੨ ॥
મહેલ ૨।।
ਜਿਸੁ ਪਿਆਰੇ ਸਿਉ ਨੇਹੁ ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਮਰਿ ਚਲੀਐ ॥
જે વ્હાલાની સાથે પ્રેમ હોય, જાતિ વગેરેનો અહંકાર છોડીને તેની સાથે રહેવું જોઈએ
ਧ੍ਰਿਗੁ ਜੀਵਣੁ ਸੰਸਾਰਿ ਤਾ ਕੈ ਪਾਛੈ ਜੀਵਣਾ ॥੨॥
સંસારમાં તેનાથી બેમુખ થઈને જીવવું – આ જીવનને ધિક્કાર છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ।।
ਤੁਧੁ ਆਪੇ ਧਰਤੀ ਸਾਜੀਐ ਚੰਦੁ ਸੂਰਜੁ ਦੁਇ ਦੀਵੇ ॥
હે પરમાત્મા! તે સ્વયં જ ધરતી રચી છે અને તેના માટે ચંદ્રમા તેમજ સુરજ જાણે બે દીવા બનાવ્યા છે
ਦਸ ਚਾਰਿ ਹਟ ਤੁਧੁ ਸਾਜਿਆ ਵਾਪਾਰੁ ਕਰੀਵੇ ॥
જીવોના સાચા વ્યાપાર કરવા માટે ચૌદ લોક જાણે દુકાનો બનાવી આપી છે
ਇਕਨਾ ਨੋ ਹਰਿ ਲਾਭੁ ਦੇਇ ਜੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਥੀਵੇ ॥
જે જીવ ગુરુની સાથે થઈ ગયા છે અને જેને આધ્યાત્મિક જીવન આપનારું નામ જળ પીધું છે
ਤਿਨ ਜਮਕਾਲੁ ਨ ਵਿਆਪਈ ਜਿਨ ਸਚੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵੇ ॥
તેને હરિ લાભ પ્રદાન કરે છે અને યમકાળ તેના પર પ્રભાવ નાખી શકતો નથી
ਓਇ ਆਪਿ ਛੁਟੇ ਪਰਵਾਰ ਸਿਉ ਤਿਨ ਪਿਛੈ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਛੁਟੀਵੇ ॥੩॥
તે યમકાળથી બચી જાય છે અને તેના પદચિહ્નો પર ચાલીને આખું સંસાર બચી જાય છે ।।૩।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧।।
ਕੁਦਰਤਿ ਕਰਿ ਕੈ ਵਸਿਆ ਸੋਇ ॥
સૃષ્ટિ પેદા કરનાર પ્રભુ પોતે જ આમાં વસી રહ્યો છે