Page 809
ਪਾਵਉ ਧੂਰਿ ਤੇਰੇ ਦਾਸ ਕੀ ਨਾਨਕ ਕੁਰਬਾਣੀ ॥੪॥੩॥੩੩॥
હે પ્રભુ! નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે જો તારા દાસની ચરણ-ધૂળ મળી જાય તો તેના પર જ બલિહાર થાવ ॥૪॥૩॥૩૩॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਰਾਖਹੁ ਅਪਨੀ ਸਰਣਿ ਪ੍ਰਭ ਮੋਹਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੇ ॥
હે પ્રભુ! કૃપા કરીને મને પોતાની શરણમાં રાખ.
ਸੇਵਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਨਊ ਨੀਚੁ ਮੂਰਖਾਰੇ ॥੧॥
હું તો નીચ તેમજ મૂર્ખ છું અને તારી સેવા કરવી કાંઈ પણ જાણતો નથી ॥૧॥
ਮਾਨੁ ਕਰਉ ਤੁਧੁ ਊਪਰੇ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਿਆਰੇ ॥
હે પ્રિયતમ પ્રેમાળ! હું તારા પર ખૂબ માન કરું છું.
ਹਮ ਅਪਰਾਧੀ ਸਦ ਭੂਲਤੇ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਬਖਸਨਹਾਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અમે જીવ ગુનેગાર છીએ અને હંમેશા જ ભૂલ કરતા રહીએ છીએ પરંતુ તું ક્ષમાવાન છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਮ ਅਵਗਨ ਕਰਹ ਅਸੰਖ ਨੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਨਿਰਗੁਨ ਦਾਤਾਰੇ ॥
અમે રોજ અસંખ્ય અવગુણ કરતા રહીએ છીએ પરંતુ તું અમને નિર્ગુણોને ક્ષમા કરનાર છે.
ਦਾਸੀ ਸੰਗਤਿ ਪ੍ਰਭੂ ਤਿਆਗਿ ਏ ਕਰਮ ਹਮਾਰੇ ॥੨॥
હે પ્રભુ! અમારા કર્મ એટલા ખરાબ છે કે તને છોડીને તારી દાસી માયાની સંગતિમાં મોહિત રહે છે ॥૨॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਦੇਵਹੁ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਦਇਆ ਧਾਰਿ ਹਮ ਅਕਿਰਤਘਨਾਰੇ ॥
પોતાની દયા કરીને તું અમને બધું જ આપતો રહે છે પરંતુ અમે તો પણ કૃતજ જ છીએ.
ਲਾਗਿ ਪਰੇ ਤੇਰੇ ਦਾਨ ਸਿਉ ਨਹ ਚਿਤਿ ਖਸਮਾਰੇ ॥੩॥
હે માલિક! અમે તને યાદ કરતા નથી પરંતુ તારા આપેલ દાનમાં જ લીન રહીએ છીએ ॥૩॥
ਤੁਝ ਤੇ ਬਾਹਰਿ ਕਿਛੁ ਨਹੀ ਭਵ ਕਾਟਨਹਾਰੇ ॥
હે સંસાર- સમુદ્રના બંધન કાપનાર! તારા વશથી બહાર કંઈ પણ નથી.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਸਰਣਿ ਦਇਆਲ ਗੁਰ ਲੇਹੁ ਮੁਗਧ ਉਧਾਰੇ ॥੪॥੪॥੩੪॥
હે દયાળુ ગુરુ! નાનક વિનંતી કરે છે કે તારી શરણમાં આવ્યો છું, મને મુર્ખને સંસાર સમુદ્રથી ઉદ્ધાર કરી દે ॥૪॥૪॥૩૪॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਦੋਸੁ ਨ ਕਾਹੂ ਦੀਜੀਐ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਨਾ ਧਿਆਈਐ ॥
કોઈ બીજાને દોષ ન આપવો જોઈએ પરંતુ હંમેશા પ્રભુનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.
ਜਿਤੁ ਸੇਵਿਐ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ਘਨਾ ਮਨ ਸੋਈ ਗਾਈਐ ॥੧॥
હે મન! જેની પૂજા કરવાથી ખુબ સુખ મળે છે, તે પરમાત્માનું જ યશગાન કરવું જોઈએ ॥૧॥
ਕਹੀਐ ਕਾਇ ਪਿਆਰੇ ਤੁਝੁ ਬਿਨਾ ॥
હે પ્રેમાળ! તારા સિવાય કોને પોતાનું દુઃખ બતાવું?
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਦਇਆਲ ਸੁਆਮੀ ਸਭ ਅਵਗਨ ਹਮਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે સ્વામી! તું દયાનો સમુદ્ર છે, પરંતુ મારામાં અનેક અવગુણ ભરેલ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਉ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਰਾਖਹੁ ਤਿਉ ਰਹਾ ਅਵਰੁ ਨਹੀ ਚਾਰਾ ॥
જેમ સુખ દુઃખમાં તું મને રાખે છે, તેમ જ હું રહું છું. આના સિવાય બીજું કોઈ સાધન નથી.
ਨੀਧਰਿਆ ਧਰ ਤੇਰੀਆ ਇਕ ਨਾਮ ਅਧਾਰਾ ॥੨॥
બેસહારાઓને તારો જ સહારો છે તથા એક તારું નામ જ બધાના જીવનનો આધાર છે ॥૨॥
ਜੋ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਕਰਹੁ ਸੋਈ ਭਲਾ ਮਨਿ ਲੇਤਾ ਮੁਕਤਾ ॥
જે કંઈ તું કરે છે, તે જ સારું છે. જે આને સહર્ષ સ્વીકાર કરી લે છે, તે મુક્ત થઈ જાય છે.
ਸਗਲ ਸਮਗ੍ਰੀ ਤੇਰੀਆ ਸਭ ਤੇਰੀ ਜੁਗਤਾ ॥੩॥
આ સંપૂર્ણ સૃષ્ટિ તારી પોતાની છે અને બધું જ તારી મર્યાદામાં થઈ રહ્યું છે ॥૩॥
ਚਰਨ ਪਖਾਰਉ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਜੇ ਠਾਕੁਰ ਭਾਵੈ ॥
જો ઠાકોરને સારું લાગે તો જ તેની સેવા કરીને ચરણ ધોવ.
ਹੋਹੁ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਪ੍ਰਭ ਨਾਨਕੁ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ॥੪॥੫॥੩੫॥
હે પ્રભુ! કૃપાળુ તેમજ દયાળુ થઈ જા તેથી નાનક તારા ગુણ ગાતો રહે ॥૪॥૫॥૩૫॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਮਿਰਤੁ ਹਸੈ ਸਿਰ ਊਪਰੇ ਪਸੂਆ ਨਹੀ ਬੂਝੈ ॥
મૃત્યુ માથા પર ઉભી હસે છે પરંતુ પશુ સમાન મનુષ્ય આ સત્યને સમજતો નથી.
ਬਾਦ ਸਾਦ ਅਹੰਕਾਰ ਮਹਿ ਮਰਣਾ ਨਹੀ ਸੂਝੈ ॥੧॥
જીવનભર વાદ-વિવાદ, સ્વાદો તેમજ અહંકારમાં લુપ્ત રહેવાને કારણે તેને મરવાનું જ સમજાતું નથી ॥૧॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹੁ ਆਪਨਾ ਕਾਹੇ ਫਿਰਹੁ ਅਭਾਗੇ ॥
હે કમનસીબ! શા માટે ભટકી રહ્યો છે? પોતાના સદ્દગુરૂની સેવા કર.
ਦੇਖਿ ਕਸੁੰਭਾ ਰੰਗੁਲਾ ਕਾਹੇ ਭੂਲਿ ਲਾਗੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કસુંબી ફુલના સુંદર રંગવાળી માયાને જોઈને તું ભૂલીને શા માટે આનાથી મોહ કરી રહ્યો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰਿ ਕਰਿ ਪਾਪ ਦਰਬੁ ਕੀਆ ਵਰਤਣ ਕੈ ਤਾਈ ॥
પોતાના ઉપયોગ માટે પાપ કરી-કરીને તે અગણિત ધન એકત્ર કર્યું છે.
ਮਾਟੀ ਸਿਉ ਮਾਟੀ ਰਲੀ ਨਾਗਾ ਉਠਿ ਜਾਈ ॥੨॥
પરંતુ જ્યારે મૃત્યુ આવે છે તો આ શરીરરૂપી માટી માટીમાં જ મળી જાય છે અને જીવ નગ્ન જ દુનિયાથી ચાલ્યો જાય છે ॥૨॥
ਜਾ ਕੈ ਕੀਐ ਸ੍ਰਮੁ ਕਰੈ ਤੇ ਬੈਰ ਬਿਰੋਧੀ ॥
જે સંબંધીઓ માટે તે સખત પરિશ્રમ કરે છે, તે જ તેના વિરોધી બનીને વેર કરે છે.
ਅੰਤ ਕਾਲਿ ਭਜਿ ਜਾਹਿਗੇ ਕਾਹੇ ਜਲਹੁ ਕਰੋਧੀ ॥੩॥
આના માટે તું શા માટે ક્રોધમાં સળગી રહ્યો છે? કારણ કે અંતકાળ બધા તારાથી દૂર ભાગી જશે ॥૩॥
ਦਾਸ ਰੇਣੁ ਸੋਈ ਹੋਆ ਜਿਸੁ ਮਸਤਕਿ ਕਰਮਾ ॥
જેના માથા પર ભાગ્ય હોય છે, તે જ પ્રભુના દાસોની ચરણરજ બન્યો છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਬੰਧਨ ਛੁਟੇ ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸਰਨਾ ॥੪॥੬॥੩੬॥
હે નાનક! જેને પણ સદ્દગુરૂની શરણ લીધી છે, તેના બધા બંધન છૂટી ગયા છે ॥૪॥૬॥૩૬॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਪਿੰਗੁਲ ਪਰਬਤ ਪਾਰਿ ਪਰੇ ਖਲ ਚਤੁਰ ਬਕੀਤਾ ॥
લંગડો મનુષ્ય પર્વત પર ચઢી ગયો છે અને મહામૂર્ખ પણ ચતુર વક્તા બની ગયો છે.
ਅੰਧੁਲੇ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਸੂਝਿਆ ਗੁਰ ਭੇਟਿ ਪੁਨੀਤਾ ॥੧॥
ગુરુથી મળીને અંધ મનુષ્યને ત્રણેય લોકનું જ્ઞાન થઈ ગયું છે ॥૧॥
ਮਹਿਮਾ ਸਾਧੂ ਸੰਗ ਕੀ ਸੁਨਹੁ ਮੇਰੇ ਮੀਤਾ ॥
હે મિત્ર! સાધુ-સંગતિની મહિમા સાંભળ;
ਮੈਲੁ ਖੋਈ ਕੋਟਿ ਅਘ ਹਰੇ ਨਿਰਮਲ ਭਏ ਚੀਤਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે કોઈએ પણ સાધુનો સંગ કર્યો છે, તેના મનની ગંદકી દૂર થઈ ગઈ છે, તેના કરોડો જ પાપ નાશ થઈ ગયા છે અને તેનું મન નિર્મળ થઈ ગયું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਐਸੀ ਭਗਤਿ ਗੋਵਿੰਦ ਕੀ ਕੀਟਿ ਹਸਤੀ ਜੀਤਾ ॥
ગોવિંદની ભક્તિ એવી છે કે નમ્રતારૂપી કીડીએ અહમરુપી હાથીને પણ જીતી લીધો છે.
ਜੋ ਜੋ ਕੀਨੋ ਆਪਨੋ ਤਿਸੁ ਅਭੈ ਦਾਨੁ ਦੀਤਾ ॥੨॥
જે-કોઈને પણ પરમાત્માએ પોતાનો બનાવ્યો છે, તેને અભયદાન આપ્યું છે ॥૨॥
ਸਿੰਘੁ ਬਿਲਾਈ ਹੋਇ ਗਇਓ ਤ੍ਰਿਣੁ ਮੇਰੁ ਦਿਖੀਤਾ ॥
અહંકારરૂપી સિંહ નમ્રતારૂપી બિલાડી બની ગયો છે. તેને નમ્રતારૂપી ઘાસનું તણખલું સુમેરુ પર્વત દેખાય દેવા લાગી ગયો છે.