Page 718
ਟੋਡੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ટોડી મહેલ ૫॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਚਰਨ ਰਿਦੈ ਉਰ ਧਾਰੇ ॥
મેં પરમાત્માના સુંદર ચરણ પોતાના હૃદયમાં વસાવી લીધા છે અને
ਸਿਮਰਿ ਸੁਆਮੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਅਪੁਨਾ ਕਾਰਜ ਸਫਲ ਹਮਾਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પોતાના સ્વામી સદ્દગુરૂનું સ્મરણ કરવાથી મારા બધા કાર્ય સફળ થઈ ગયા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਪੁੰਨ ਦਾਨ ਪੂਜਾ ਪਰਮੇਸੁਰ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰੇ ॥
બધા વિચારોનું પરમ તત્વ આ જ છે કે હરિ-પરમેશ્વરનું કીર્તિગાન જ પૂજા તેમજ દાન-પુણ્ય છે.
ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਅਤੁਲ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਠਾਕੁਰ ਅਗਮ ਅਪਾਰੇ ॥੧॥
તે અગમ્ય તેમજ અપરંપાર ઠાકોરનું સ્તુતિગાન કરવાથી મને અતુલનીય સુખ પ્રાપ્ત થયું છે ॥૧॥
ਜੋ ਜਨ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮਿ ਅਪਨੇ ਕੀਨੇ ਤਿਨ ਕਾ ਬਾਹੁਰਿ ਕਛੁ ਨ ਬੀਚਾਰੇ ॥
પરમાત્માએ જે ભક્તોને પોતાના બનાવી લીધા છે, તે તેના ગુણો-અવગુણો પર બીજી વાર વિચાર કરતા નથી.
ਨਾਮ ਰਤਨੁ ਸੁਨਿ ਜਪਿ ਜਪਿ ਜੀਵਾ ਹਰਿ ਨਾਨਕ ਕੰਠ ਮਝਾਰੇ ॥੨॥੧੧॥੩੦॥
હે નાનક! હું તો હરિ-નામરૂપી રત્નની શોભા સાંભળી-સાંભળીને તેમજ તેનું જાપ કરીને જ જીવંત રહું છું અને તેને જ મેં પોતાના ગળામાં પરોવી લીધા છે ॥૨॥૧૧॥૩૦॥
ਟੋਡੀ ਮਹਲਾ ੯
ટોડી મહેલ ૯
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਕਹਉ ਕਹਾ ਅਪਨੀ ਅਧਮਾਈ ॥
હું પોતાની અસમર્થતા વિશે શું કહું?
ਉਰਝਿਓ ਕਨਕ ਕਾਮਨੀ ਕੇ ਰਸ ਨਹ ਕੀਰਤਿ ਪ੍ਰਭ ਗਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું તો ફક્ત સુવર્ણ તેમજ નારીના સ્વાદોમાં જ ફસાઈ રહ્યો અને ક્યારેય પણ પ્રભુનું કીર્તિગાન કર્યું નહિ ॥૧॥॥વિરામ॥
ਜਗ ਝੂਠੇ ਕਉ ਸਾਚੁ ਜਾਨਿ ਕੈ ਤਾ ਸਿਉ ਰੁਚ ਉਪਜਾਈ ॥
મેં તો આ અસત્ય જગતને જ સત્ય સમજીને તેની સાથે રુચિ ઉત્પન્ન કરી છે.
ਦੀਨ ਬੰਧ ਸਿਮਰਿਓ ਨਹੀ ਕਬਹੂ ਹੋਤ ਜੁ ਸੰਗਿ ਸਹਾਈ ॥੧॥
મેં ગરીબ-મિત્ર પરમાત્માનું ક્યારેય પણ સ્મરણ કર્યું નથી, જે અમારો હંમેશા જ સહાયક બને છે ॥૧॥
ਮਗਨ ਰਹਿਓ ਮਾਇਆ ਮੈ ਨਿਸ ਦਿਨਿ ਛੁਟੀ ਨ ਮਨ ਕੀ ਕਾਈ ॥
હું તો રાત-દિવસ માયામાં જ મગ્ન રહ્યો, જેનાથી મારા મનની અહંકારરૂપી ગંદકી દૂર થઈ નહિ.
ਕਹਿ ਨਾਨਕ ਅਬ ਨਾਹਿ ਅਨਤ ਗਤਿ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਕੀ ਸਰਨਾਈ ॥੨॥੧॥੩੧॥
હે નાનક! હવે તો પરમાત્માની શરણમાં આવવા સિવાય મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવાનો બીજો કોઈ ઉપાય નથી ॥૨॥૧॥૩૧॥
ਟੋਡੀ ਬਾਣੀ ਭਗਤਾਂ ਕੀ
ટોડી વાણી ભગત ની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਕੋਈ ਬੋਲੈ ਨਿਰਵਾ ਕੋਈ ਬੋਲੈ ਦੂਰਿ ॥
કોઈ કહે છે કે પ્રભુ અમારી નજીક જ છે અને કોઈ કહે છે કે તે ક્યાંક દૂર રહે છે.
ਜਲ ਕੀ ਮਾਛੁਲੀ ਚਰੈ ਖਜੂਰਿ ॥੧॥
આ વાતો તો આમ જ અનોખી લાગે છે જેમ આ કહી દેવાય કે જળની માછલી ખજુર પર ચઢી રહી છે ॥૧॥
ਕਾਂਇ ਰੇ ਬਕਬਾਦੁ ਲਾਇਓ ॥
હે અજ્ઞાની જીવ! તું શા માટે વ્યર્થ વાહિયાત વાતો કરી રહ્યો છે,
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਪਾਇਓ ਤਿਨਹਿ ਛਪਾਇਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ત્યારથી જેને પણ પ્રભુને પ્રાપ્ત કર્યો છે, તેને તો આ તફાવતને ગુપ્ત જ રાખ્યો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਪੰਡਿਤੁ ਹੋਇ ਕੈ ਬੇਦੁ ਬਖਾਨੈ ॥
તું તો પંડિત બનીને વેદની વ્યાખ્યા કરે છે
ਮੂਰਖੁ ਨਾਮਦੇਉ ਰਾਮਹਿ ਜਾਨੈ ॥੨॥੧॥
પરંતુ મૂર્ખ નામદેવ ફક્ત રામને જ જાણે છે ॥૨॥૧॥
ਕਉਨ ਕੋ ਕਲੰਕੁ ਰਹਿਓ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਲੇਤ ਹੀ ॥
રામનું નામ લેવાથી જ કહે ક્યાં મનુષ્યનું કલંક શેષ રહી ગયું છે?
ਪਤਿਤ ਪਵਿਤ ਭਏ ਰਾਮੁ ਕਹਤ ਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
રામનું નામ કહેતા જ પાપી મનુષ્ય પવિત્ર થઈ ગયો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰਾਮ ਸੰਗਿ ਨਾਮਦੇਵ ਜਨ ਕਉ ਪ੍ਰਤਗਿਆ ਆਈ ॥
રામની સાથે જ નામદેવની સંપૂર્ણ આસ્થા થઈ ગઈ છે.
ਏਕਾਦਸੀ ਬ੍ਰਤੁ ਰਹੈ ਕਾਹੇ ਕਉ ਤੀਰਥ ਜਾਈ ॥੧॥
હજી સુધી એકાદશીનું વ્રત શા માટે રાખીએ અને તિર્થો પર પણ સ્નાન કરવા માટે શા માટે જઈએ? ॥૧॥
ਭਨਤਿ ਨਾਮਦੇਉ ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਸੁਮਤਿ ਭਏ ॥
નામદેવ કહે છે કે રામ-સ્મરણરૂપી શુભ કર્મ કરવાથી સુમતિ પ્રાપ્ત થઈ ગઈ છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਮੁ ਕਹਿ ਕੋ ਕੋ ਨ ਬੈਕੁੰਠਿ ਗਏ ॥੨॥੨॥
કહો, ગુરુની બુદ્ધિ દ્વારા રામ કહીને કોણ-કોણ સ્વર્ગમાં ગયા નથી ॥૨॥૨॥
ਤੀਨਿ ਛੰਦੇ ਖੇਲੁ ਆਛੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ ત્રણ છંદોવાળાં શબ્દ રમતરૂપ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕੁੰਭਾਰ ਕੇ ਘਰ ਹਾਂਡੀ ਆਛੈ ਰਾਜਾ ਕੇ ਘਰ ਸਾਂਡੀ ਗੋ ॥
કુંભારના ઘરમાં માટીના વાસણ છે, રાજાના ઘરે શક્તિરૂપી સાંઢણી છે અને
ਬਾਮਨ ਕੇ ਘਰ ਰਾਂਡੀ ਆਛੈ ਰਾਂਡੀ ਸਾਂਡੀ ਹਾਂਡੀ ਗੋ ॥੧॥
બ્રાહ્મણના ઘરે વિદ્યા છે, આ રીતે આ વાસણ, શક્તિ તેમજ વિદ્યાની વાર્તા છે ॥૧॥
ਬਾਣੀਏ ਕੇ ਘਰ ਹੀਂਗੁ ਆਛੈ ਭੈਸਰ ਮਾਥੈ ਸੀਂਗੁ ਗੋ ॥
દુકાનદારોના ઘરમાં હિંગ છે, ભેંસના માથા પર સીંગ છે અને
ਦੇਵਲ ਮਧੇ ਲੀਗੁ ਆਛੈ ਲੀਗੁ ਸੀਗੁ ਹੀਗੁ ਗੋ ॥੨॥
મંદિરમાં શિવલિંગ સ્થાપિત છે આ હિંગ, સીંગ અને શિવલિંગની વાર્તા છે ॥૨॥
ਤੇਲੀ ਕੈ ਘਰ ਤੇਲੁ ਆਛੈ ਜੰਗਲ ਮਧੇ ਬੇਲ ਗੋ ॥
ઘાંચીના ઘરમાં તેલ છે, જંગલમાં વેલ છે અને
ਮਾਲੀ ਕੇ ਘਰ ਕੇਲ ਆਛੈ ਕੇਲ ਬੇਲ ਤੇਲ ਗੋ ॥੩॥
માળીના ઘરમાં કેળ છે, આ તેલ, વેલ અને કેળની વાર્તા છે ॥૩॥
ਸੰਤਾਂ ਮਧੇ ਗੋਬਿੰਦੁ ਆਛੈ ਗੋਕਲ ਮਧੇ ਸਿਆਮ ਗੋ ॥
સંતોની સભામાં ગોવિંદ છે, ગોકુલમાં શ્યામ કૃષ્ણ પ્રમુખ છે અને
ਨਾਮੇ ਮਧੇ ਰਾਮੁ ਆਛੈ ਰਾਮ ਸਿਆਮ ਗੋਬਿੰਦ ਗੋ ॥੪॥੩॥
નામદેવના હૃદય ઘરમાં રામ છે. આ રામ, શ્યામ અને ગોવિંદની વાર્તા છે ॥૪॥૩॥