Page 703
ਰਤਨੁ ਰਾਮੁ ਘਟ ਹੀ ਕੇ ਭੀਤਰਿ ਤਾ ਕੋ ਗਿਆਨੁ ਨ ਪਾਇਓ ॥
રામ-નામરૂપી રત્ન હૃદયમાં જ રહે છે પરંતુ આ વિશે કોઈ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું નથી.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਭਗਵੰਤ ਭਜਨ ਬਿਨੁ ਬਿਰਥਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਓ ॥੨॥੧॥
હે નાનક! પરમાત્માના ભજન વગર આને પોતાનો કિંમતી જન્મ વ્યર્થ જ ગુમાવી દીધો છે ॥૨॥૧॥
ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
જૈતસરી મહેલ ૯॥
ਹਰਿ ਜੂ ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ ਪਤਿ ਮੇਰੀ ॥
હે પરમાત્મા! મારી લાજ બચાવી લે.
ਜਮ ਕੋ ਤ੍ਰਾਸ ਭਇਓ ਉਰ ਅੰਤਰਿ ਸਰਨਿ ਗਹੀ ਕਿਰਪਾ ਨਿਧਿ ਤੇਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે કૃપાનિધિ! મારા હ્રદયમાં મૃત્યુનો ભય નિવાસ કરી ચુક્યો છે. અંતમાં મેં તારી જ શરણ લીધી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮਹਾ ਪਤਿਤ ਮੁਗਧ ਲੋਭੀ ਫੁਨਿ ਕਰਤ ਪਾਪ ਅਬ ਹਾਰਾ ॥
હું ખૂબ પાપી, મૂર્ખ તેમજ લાલચી છું અને પાપ કર્મ કરતાં-કરતાં હવે હું થાકી ચુક્યો છું.
ਭੈ ਮਰਬੇ ਕੋ ਬਿਸਰਤ ਨਾਹਿਨ ਤਿਹ ਚਿੰਤਾ ਤਨੁ ਜਾਰਾ ॥੧॥
મૃત્યુનો ભય મને ભૂલતો નથી અને આ ચિંતાએ મારા શરીરને સળગાવીને રાખી દીધું છે ॥૧॥
ਕੀਏ ਉਪਾਵ ਮੁਕਤਿ ਕੇ ਕਾਰਨਿ ਦਹ ਦਿਸਿ ਕਉ ਉਠਿ ਧਾਇਆ ॥
પોતાની મુક્તિ માટે મેં અનેક ઉપાય કર્યા છે અને દસેય દિશાઓમાં પણ ભાગતો રહું છું.
ਘਟ ਹੀ ਭੀਤਰਿ ਬਸੈ ਨਿਰੰਜਨੁ ਤਾ ਕੋ ਮਰਮੁ ਨ ਪਾਇਆ ॥੨॥
પરમાત્મા મારા હૃદયમાં જ નિવાસ કરી રહ્યો છે પરંતુ તેના તફાવતને જાણ્યો નથી ॥૨॥
ਨਾਹਿਨ ਗੁਨੁ ਨਾਹਿਨ ਕਛੁ ਜਪੁ ਤਪੁ ਕਉਨੁ ਕਰਮੁ ਅਬ ਕੀਜੈ ॥
હે પ્રભુ! મારામાં કોઈ ગુણ નથી અને ના તો કંઈ સ્મરણ તેમજ તપ કર્યું છે. પછી તને ખુશ કરવા માટે હવે ક્યુ કર્મ કરું?
ਨਾਨਕ ਹਾਰਿ ਪਰਿਓ ਸਰਨਾਗਤਿ ਅਭੈ ਦਾਨੁ ਪ੍ਰਭ ਦੀਜੈ ॥੩॥੨॥
હે પ્રભુ! નાનક કહે છે કે હવે હું નિરાશ થઈને તારી શરણમાં આવ્યો છું, તેથી મને મોક્ષ દાન આપ ॥૩॥૨॥
ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
જૈતસરી મહેલ ૯॥
ਮਨ ਰੇ ਸਾਚਾ ਗਹੋ ਬਿਚਾਰਾ ॥
હે પ્રિય મન! આ સાચો વિચાર ધારણ કરી લે કે
ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਮਿਥਿਆ ਮਾਨੋ ਸਗਰੋ ਇਹੁ ਸੰਸਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
રામ નામ વગર આ આખું સંસાર અસત્ય જ સમજ ॥૧॥વિરામ॥
ਜਾ ਕਉ ਜੋਗੀ ਖੋਜਤ ਹਾਰੇ ਪਾਇਓ ਨਾਹਿ ਤਿਹ ਪਾਰਾ ॥
જેની શોધ કરતાં યોગી પણ નિરાશ થઈ ચુક્યો છે અને તેનો અંત મેળવી શક્યો નથી,
ਸੋ ਸੁਆਮੀ ਤੁਮ ਨਿਕਟਿ ਪਛਾਨੋ ਰੂਪ ਰੇਖ ਤੇ ਨਿਆਰਾ ॥੧॥
તે પરમાત્માને તું નજીક જ સમજ, ત્યારથી તેનું રૂપ તેમજ ચિન્હ ખુબ અલગ છે ॥૧॥
ਪਾਵਨ ਨਾਮੁ ਜਗਤ ਮੈ ਹਰਿ ਕੋ ਕਬਹੂ ਨਾਹਿ ਸੰਭਾਰਾ ॥
પરમાત્માનું નામ આ દુનિયામાં પાપીઓને પવિત્ર બનાવનાર છે પરંતુ તે તેને જરા પણ સ્મરણ કર્યો નથી.
ਨਾਨਕ ਸਰਨਿ ਪਰਿਓ ਜਗ ਬੰਦਨ ਰਾਖਹੁ ਬਿਰਦੁ ਤੁਹਾਰਾ ॥੨॥੩॥
હે પ્રભુ! નાનક કહે છે કે તેને તેની શરણ લીધી છે, જેની આખું જગત વંદના કરે છે. ભક્તોની રક્ષા કરવી જ તારો જન્મજાત સ્વભાવ છે, તેથી મારી પણ રક્ષા કર ॥૨॥૩॥
ਜੈਤਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਛੰਤ ਘਰੁ ੧
જૈતસરી મહેલ ૫ છંદ ઘર ૧
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક॥
ਦਰਸਨ ਪਿਆਸੀ ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ਚਿਤਵਉ ਅਨਦਿਨੁ ਨੀਤ ॥
હું તો દિવસ-રાત પ્રભુના દર્શનોની તરસી છું, અને રોજ તેને જ સ્મરણ કરતી રહું છું.
ਖੋਲਿ੍ਹ੍ਹ ਕਪਟ ਗੁਰਿ ਮੇਲੀਆ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਮੀਤ ॥੧॥
હે નાનક! ગુરુએ મારા મનના દરવાજા ખોલીને મને મિત્ર પ્રભુની સાથે મળાવી દીધો છે ॥૧॥
ਛੰਤ ॥
છંદ ॥
ਸੁਣਿ ਯਾਰ ਹਮਾਰੇ ਸਜਣ ਇਕ ਕਰਉ ਬੇਨੰਤੀਆ ॥
હે સજ્જન, હે મિત્ર! સાંભળ, હું એક વિનંતી કરું છું,
ਤਿਸੁ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਪਿਆਰੇ ਹਉ ਫਿਰਉ ਖੋਜੰਤੀਆ ॥
હું તે મોહન પ્રિયતમને શોધતી રહું છું.
ਤਿਸੁ ਦਸਿ ਪਿਆਰੇ ਸਿਰੁ ਧਰੀ ਉਤਾਰੇ ਇਕ ਭੋਰੀ ਦਰਸਨੁ ਦੀਜੈ ॥
મને તે પ્રિયતમ વિશે કહે, જો તે એક ક્ષણ માત્ર માટે મને દર્શન આપી દે તો હું પોતાનું માથું કાપીને તેની સમક્ષ અર્પણ કરી દઈશ.
ਨੈਨ ਹਮਾਰੇ ਪ੍ਰਿਅ ਰੰਗ ਰੰਗਾਰੇ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਭੀ ਨਾ ਧੀਰੀਜੈ ॥
મારી આંખ મારા પ્રિયના રંગમાં મગ્ન છે અને તેના વગર એક ક્ષણ માત્ર માટે પણ ધીરજ કરતી નથી.
ਪ੍ਰਭ ਸਿਉ ਮਨੁ ਲੀਨਾ ਜਿਉ ਜਲ ਮੀਨਾ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਜਿਵੈ ਤਿਸੰਤੀਆ ॥
મારુ મન પ્રભુની સાથે એમ મગ્ન છે, જેમ જળની સાથે માછલી તેમજ વરસાદના ટીપાની સાથે બપૈયો મગ્ન થાય છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ਸਗਲੀ ਤਿਖਾ ਬੁਝੰਤੀਆ ॥੧॥
હે નાનક! મેં સંપૂર્ણ ગુરુ મેળવી લીધો છે અને પ્રિયતમના દર્શન કરવાની મારી બધી તરસ ઠરી ગઈ છે ॥૧॥
ਯਾਰ ਵੇ ਪ੍ਰਿਅ ਹਭੇ ਸਖੀਆ ਮੂ ਕਹੀ ਨ ਜੇਹੀਆ ॥
હે સજ્જન! પ્રિય પ્રભુની જેટલી પણ બહેનપણીઓ છે, હું એમાંના કોઈની સમકક્ષ નથી
ਯਾਰ ਵੇ ਹਿਕਿ ਡੂੰ ਹਿਕ ਚਾੜੈ ਹਉ ਕਿਸੁ ਚਿਤੇਹੀਆ ॥
આ બહેનપણીઓ એકથી વધારે એક સુંદર છે, આથી મને કોણ યાદ કરવાનું છે?
ਹਿਕ ਦੂੰ ਹਿਕਿ ਚਾੜੇ ਅਨਿਕ ਪਿਆਰੇ ਨਿਤ ਕਰਦੇ ਭੋਗ ਬਿਲਾਸਾ ॥
મારા પ્રિયતમની એકથી વધારે એક સુંદર બહેનપણીઓ તેની સાથે દરરોજ આનંદ કરે છે.
ਤਿਨਾ ਦੇਖਿ ਮਨਿ ਚਾਉ ਉਠੰਦਾ ਹਉ ਕਦਿ ਪਾਈ ਗੁਣਤਾਸਾ ॥
તેને જોઈને મારા હૃદયમાં પણ લાગણી ઉત્પન્ન થાય છે. હું તે ગુણોના ભંડાર પ્રભુને ક્યારે પ્રાપ્ત કરીશ.
ਜਿਨੀ ਮੈਡਾ ਲਾਲੁ ਰੀਝਾਇਆ ਹਉ ਤਿਸੁ ਆਗੈ ਮਨੁ ਡੇਂਹੀਆ ॥
જેને મારા પ્રિય પ્રભુને ખુશ કર્યો છે, હું પોતાનું મન તેની સમક્ષ અર્પણ કરું છું.
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਸੁਣਿ ਬਿਨਉ ਸੁਹਾਗਣਿ ਮੂ ਦਸਿ ਡਿਖਾ ਪਿਰੁ ਕੇਹੀਆ ॥੨॥
નાનક કહે છે કે હે સુહાગણ! મારી એક વિનંતી ધ્યાનપૂર્વક સાંભળ, મને કહે મારો પ્રિય પ્રભુ કેવો દેખાય છે ॥૨॥
ਯਾਰ ਵੇ ਪਿਰੁ ਆਪਣ ਭਾਣਾ ਕਿਛੁ ਨੀਸੀ ਛੰਦਾ ॥
હે સજ્જન! મારો પ્રિય-પ્રભુ તે જ કરે છે, જે તેને સારું લાગે છે. તે કોઈની હેઠળ નથી.