Page 691
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਛੰਤ
ધનાસરી મહેલ ૫ છંદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਤਿਗੁਰ ਦੀਨ ਦਇਆਲ ਜਿਸੁ ਸੰਗਿ ਹਰਿ ਗਾਵੀਐ ਜੀਉ ॥
જેની સંગતિમાં મળીને પરમાત્માનું ગુણગાન કરાય છે, તે સદ્દગુરુ દીનદયાળુ છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਸਾਧਸੰਗਿ ਰਾਵੀਐ ਜੀਉ ॥
પ્રભુનું નામ અમૃત છે, જે સાધુ-સંગતિમાં મળીને જ ગવાય છે.
ਭਜੁ ਸੰਗਿ ਸਾਧੂ ਇਕੁ ਅਰਾਧੂ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੁਖ ਨਾਸਏ ॥
સાધુઓની સભામાં મળીને પરમાત્માનું ભજન કર, તેના એક નામની જ પ્રાર્થના કર, જેનાથી જન્મ-મરણનું દુઃખ નાશ થઈ જાય છે.
ਧੁਰਿ ਕਰਮੁ ਲਿਖਿਆ ਸਾਚੁ ਸਿਖਿਆ ਕਟੀ ਜਮ ਕੀ ਫਾਸਏ ॥
જે મનુષ્યના માથા પર જન્મથી પૂર્વ આરંભથી જ સારું નસીબ લખેલું છે, તેને ગુરુની સાચી શિક્ષા પ્રાપ્ત કરી લીધી છે અને તેની મૃત્યુની ફાંસી કપાઈ ગઈ છે.
ਭੈ ਭਰਮ ਨਾਠੇ ਛੁਟੀ ਗਾਠੇ ਜਮ ਪੰਥਿ ਮੂਲਿ ਨ ਆਵੀਐ ॥
તેનો ભય તેમજ ભ્રમ દૂર થઈ ગયો છે અને માયાની ત્રિગુણાત્મક ગાંઠ ખુલી ગઈ છે. તે મૃત્યુના રસ્તા પર કદાચ પડતો નથી.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਧਾਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸਦਾ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੀਐ ॥੧॥
હે પ્રભુ! નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે મારા પર પોતાની કૃપા કર, કેમ કે હું હંમેશા જ તારું સ્તુતિગાન કરતો રહું ॥૧॥
ਨਿਧਰਿਆ ਧਰ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੋ ਜੀਉ ॥
પરમાત્મનું એક પવિત્ર નામ જ નિરાશ્રીતોનો આશ્રય છે.
ਤੂ ਦਾਤਾ ਦਾਤਾਰੁ ਸਰਬ ਦੁਖ ਭੰਜਨੋ ਜੀਉ ॥
હે દાતાર! એક તુ જ બધાને આપનાર છે અને તું બધા જીવોનું દુઃખ નાશ કરનાર છે.
ਦੁਖ ਹਰਤ ਕਰਤਾ ਸੁਖਹ ਸੁਆਮੀ ਸਰਣਿ ਸਾਧੂ ਆਇਆ ॥
હે જગતના સ્વામી! તું દુઃખોનો નાશ કરીને સુખ આપનાર છે. હું તારા સાધુની શરણમાં આવ્યો છું.
ਸੰਸਾਰੁ ਸਾਗਰੁ ਮਹਾ ਬਿਖੜਾ ਪਲ ਏਕ ਮਾਹਿ ਤਰਾਇਆ ॥
આ સંસાર સમુદ્ર પાર કરવો ખુબ જ અઘરો છે પરંતુ તારા સાધુએ મને એક પળમાં જ આનાથી પાર કરાવી દીધો છે.
ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਸਰਬ ਥਾਈ ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਨੇਤ੍ਰੀ ਅੰਜਨੋ ॥
જ્યારે મેં ગુરુના જ્ઞાનનો સુરમો પોતાની આંખોમાં લગાવ્યો તો મેં જોયું કે પરમાત્મા સર્વવ્યાપી છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਸਿਮਰੀ ਸਰਬ ਦੁਖ ਭੈ ਭੰਜਨੋ ॥੨॥
બધા દુઃખ તેમજ ભયનો નાશ કરનાર પ્રભુ! નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે હું હંમેશા જ તારું નામ-સ્મરણ કરતો રહું ॥૨॥
ਆਪਿ ਲੀਏ ਲੜਿ ਲਾਇ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀਆ ਜੀਉ ॥
હે પ્રભુ! પોતાની કૃપા કરીને તે પોતે જ મને પોતાના આંચળની સાથે લગાવી લીધો છે.
ਮੋਹਿ ਨਿਰਗੁਣੁ ਨੀਚੁ ਅਨਾਥੁ ਪ੍ਰਭ ਅਗਮ ਅਪਾਰੀਆ ਜੀਉ ॥
હે પ્રભુ! હું ગુણવિહીન, નીચ તેમજ અનાથ છું પરંતુ તું અગમ્ય તેમજ અપરંપાર છે.
ਦਇਆਲ ਸਦਾ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਸੁਆਮੀ ਨੀਚ ਥਾਪਣਹਾਰਿਆ ॥
હે સ્વામી! તું હંમેશા જ દયાળુ તેમજ કૃપાળુ છે. તું મારા જેવા નીચને પણ સર્વોચ્ચ બનાવનાર છે.
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਵਸਿ ਤੇਰੈ ਸਗਲ ਤੇਰੀ ਸਾਰਿਆ ॥
બધા જીવ-જંતુ તારે વશીભૂત છે અને તું બધાની સંભાળ કરે છે.
ਆਪਿ ਕਰਤਾ ਆਪਿ ਭੁਗਤਾ ਆਪਿ ਸਗਲ ਬੀਚਾਰੀਆ ॥
તું પોતે જ બધા પદાર્થ ભોગનાર છે, તું પોતે જ જીવોની જરૂરિયાત વિશે વિચાર કરે છે.
ਬਿਨਵੰਤ ਨਾਨਕ ਗੁਣ ਗਾਇ ਜੀਵਾ ਹਰਿ ਜਪੁ ਜਪਉ ਬਨਵਾਰੀਆ ॥੩॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે હે પ્રભુ! હું તારું ગુણગાન કરીને જ જીવું છું અને તારું જ જાપ જપતો રહું ॥૩॥
ਤੇਰਾ ਦਰਸੁ ਅਪਾਰੁ ਨਾਮੁ ਅਮੋਲਈ ਜੀਉ ॥
હે હરિ! તારા દર્શન અપાર ફળ આપનાર છે અને તારું નામ અનમોલ છે
ਨਿਤਿ ਜਪਹਿ ਤੇਰੇ ਦਾਸ ਪੁਰਖ ਅਤੋਲਈ ਜੀਉ ॥
હે અતુલનીય પરમપુરુષ! તારો દાસ દરરોજ તારા નામનું ભજન કરતો રહે છે.
ਸੰਤ ਰਸਨ ਵੂਠਾ ਆਪਿ ਤੂਠਾ ਹਰਿ ਰਸਹਿ ਸੇਈ ਮਾਤਿਆ ॥
જે સંતજનો પર તું ખુશ થઈ ગયો છે, તું તેની જીભમાં આવીને વસી ગયો છે અને તે હરિ-રસમાં જ મસ્ત રહે છે.
ਗੁਰ ਚਰਨ ਲਾਗੇ ਮਹਾ ਭਾਗੇ ਸਦਾ ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਗਿਆ ॥
તે ખૂબ ભાગ્યશાળી છે, જે ગુરૂના ચરણોમાં આવી લાગ્યા છે અને હંમેશા જાગૃત રહે છે.
ਸਦ ਸਦਾ ਸਿੰਮ੍ਰਤਬ੍ਯ੍ਯ ਸੁਆਮੀ ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਗੁਣ ਬੋਲਈ ॥
આ હંમેશા જ સ્મરણીય સ્વામીના ગુણ શ્વાસ-શ્વાસથી બોલતો રહે છે.
ਬਿਨਵੰਤਿ ਨਾਨਕ ਧੂਰਿ ਸਾਧੂ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਭੂ ਅਮੋਲਈ ॥੪॥੧॥
હે પ્રભુ! નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે મને સાધુની ચરણ-ધૂળ આપ, તારું નામ ખુબ અણમોલ છે ॥૪॥૧॥
ਰਾਗੁ ਧਨਾਸਰੀ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਕੀ
રાગ ધનાસરી વાણી ભગત કબીર જી ની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਨਕ ਸਨੰਦ ਮਹੇਸ ਸਮਾਨਾਂ ॥ ਸੇਖਨਾਗਿ ਤੇਰੋ ਮਰਮੁ ਨ ਜਾਨਾਂ ॥੧॥
હે પ્રભુ! બ્રહ્માના પુત્ર સનક, સનંદન તેમજ શિવ-શંકર સરીખો અને શેષનાગે પણ તારો તફાવત સમજ્યો નથી ॥૧॥
ਸੰਤਸੰਗਤਿ ਰਾਮੁ ਰਿਦੈ ਬਸਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સંતોની સંગત કરવાથી રામ હૃદયમાં આવીને સ્થિત થાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਨੂਮਾਨ ਸਰਿ ਗਰੁੜ ਸਮਾਨਾਂ ॥ ਸੁਰਪਤਿ ਨਰਪਤਿ ਨਹੀ ਗੁਨ ਜਾਨਾਂ ॥੨॥
હનુમાન જેમ, પક્ષીઓના રાજા ગરુડ જેમ, દેવરાજ ઇન્દ્ર તેમજ મનુષ્યોના રાજાએ પણ તારા ગુણોને જાણ્યા નથી ॥૨॥
ਚਾਰਿ ਬੇਦ ਅਰੁ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਪੁਰਾਨਾਂ ॥ ਕਮਲਾਪਤਿ ਕਵਲਾ ਨਹੀ ਜਾਨਾਂ ॥੩॥
ચાર વેદ - ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ, સામવેદ તેમજ અથર્વવેદ, સત્યાવીસ સ્મૃતિઓ, અઢાર પુરાણ, લક્ષ્મીપતિ વિષ્ણુ તેમજ લક્ષ્મી પણ તારા રહસ્યને જાણી શક્યા નથી ॥૩॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਸੋ ਭਰਮੈ ਨਾਹੀ ॥ ਪਗ ਲਗਿ ਰਾਮ ਰਹੈ ਸਰਨਾਂਹੀ ॥੪॥੧॥
કબીર કહે છે કે તે મનુષ્ય મુશ્કેલીમાં ક્યારેય ભટકતો નથી, જે સંતોના ચરણોમાં લાગીને રામની શરણમાં પડી રહે છે ॥૪॥૧॥