Page 689
ਸਤਿਗੁਰ ਪੂਛਉ ਜਾਇ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਸਾ ਜੀਉ ॥
પગથિયું॥
ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈ ਸਾਚੁ ਚਵਾਈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਪਛਾਣਾ ॥
પોતાનું શરીર-મન તેમજ શરીર બધું સોંપીને હંમેશા પરમાત્માની સ્તુતિ કર.
ਦੀਨਾ ਨਾਥੁ ਦਇਆਲੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣਾ ॥
ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા સત્યને મેળવી શકાય છે, જે ગહન ગંભીર તેમજ શાશ્વત છે.
ਕਰਣੀ ਕਾਰ ਧੁਰਹੁ ਫੁਰਮਾਈ ਆਪਿ ਮੁਆ ਮਨੁ ਮਾਰੀ ॥
પરમાત્મારૂપી અણમોલ હીરો શરીર મન બધામાં હાજર છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਹਾ ਰਸੁ ਮੀਠਾ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਨਾਮਿ ਨਿਵਾਰੀ ॥੫॥੨॥
મારુ જન્મ-મરણનું દુઃખ મટી ગયું છે અને હવે મારે જન્મ-મરણના ચક્રમાં પડવું પડશે નહીં.
ਧਨਾਸਰੀ ਛੰਤ ਮਹਲਾ ੧ ॥
હે નાનક! પરમાત્મા ગુણોનો ઊંડો સમુદ્ર છે, તું તેના નામનું સ્તુતિગાન કરતો રહે ॥૧૦॥
ਪਿਰ ਸੰਗਿ ਮੂਠੜੀਏ ਖਬਰਿ ਨ ਪਾਈਆ ਜੀਉ ॥
શ્લોક મહેલ ૧॥
ਮਸਤਕਿ ਲਿਖਿਅੜਾ ਲੇਖੁ ਪੁਰਬਿ ਕਮਾਇਆ ਜੀਉ ॥
હે નાનક! આ શરીર સળગાવી દે, જે સળગતાએ પરમાત્માનું નામ ભુલાવી દીધું છે.
ਲੇਖੁ ਨ ਮਿਟਈ ਪੁਰਬਿ ਕਮਾਇਆ ਕਿਆ ਜਾਣਾ ਕਿਆ ਹੋਸੀ ॥
તારા હૃદયરૂપી તળાવમાં પાપોની ગંદકી પડતી જઈ રહી છે, જેને સાફ કરવા માટે પછી તારો હાથ તેના સુધી પહોચશે નહીં ॥૧॥
ਗੁਣੀ ਅਚਾਰਿ ਨਹੀ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਅਵਗੁਣ ਬਹਿ ਬਹਿ ਰੋਸੀ ॥
મહેલ ૧॥
ਧਨੁ ਜੋਬਨੁ ਆਕ ਕੀ ਛਾਇਆ ਬਿਰਧਿ ਭਏ ਦਿਨ ਪੁੰਨਿਆ ॥
હે નાનક! મારા મનના કાર્ય એટલા ધિક્કાર યોગ્ય છે, જે ગણી શકાતા નથી.
ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਦੋਹਾਗਣਿ ਛੂਟੀ ਝੂਠਿ ਵਿਛੁੰਨਿਆ ॥੧॥
ઓહ! આના કારણે કદાચ હું કેટલું દુઃખ ભય પ્રાપ્ત કરીશ. જો પરમાત્મા ક્ષમા કરી દે તો મને મુશ્કેલીઓનો ધક્કો લાગશે નહીં ॥૨॥
ਬੂਡੀ ਘਰੁ ਘਾਲਿਓ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ਚਲੋ ॥
પગથિયું॥
ਸਾਚਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਪਾਵਹਿ ਸੁਖਿ ਮਹਲੋ ॥
પરમાત્માએ સાચું વિધાન લાગુ કરીને આખી દુનિયામાં પોતાનો સાચો હુકમ ચલાવ્યો છે.
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ਤਾ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ਪੇਈਅੜੈ ਦਿਨ ਚਾਰੇ ॥
તેથી તે ચતુર પરમપુરુષ હંમેશા સ્થિર છે અને વિશ્વવ્યાપી છે.
ਨਿਜ ਘਰਿ ਜਾਇ ਬਹੈ ਸਚੁ ਪਾਏ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੇ ॥
ગુરુની કૃપાથી જ તેની ભક્તિ હોય છે અને તેના દરબારમાં પહોંચવા માટે સત્ય શબ્દ જ સ્વીકાર છે.
ਵਿਣੁ ਭਗਤੀ ਘਰਿ ਵਾਸੁ ਨ ਹੋਵੀ ਸੁਣਿਅਹੁ ਲੋਕ ਸਬਾਏ ॥
તેણે આખું વિશ્વ બનાવ્યું છે અને ગુરુ ઉપદેશ અનુસાર તેના રંગનો આનંદ પ્રાપ્ત કર.
ਨਾਨਕ ਸਰਸੀ ਤਾ ਪਿਰੁ ਪਾਏ ਰਾਤੀ ਸਾਚੈ ਨਾਏ ॥੨॥
આ અગમ્ય, અગોચર તેમજ લક્ષ્યહીન છે અને ગુરુના માધ્યમથી જ તે પરમાત્માને જણાય છે ॥૧૧॥
ਪਿਰੁ ਧਨ ਭਾਵੈ ਤਾ ਪਿਰ ਭਾਵੈ ਨਾਰੀ ਜੀਉ ॥
શ્લોક મહેલ ૧॥
ਰੰਗਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਰਾਤੀ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੀ ਜੀਉ ॥
હે નાનક! જીવના માલની પોટલી અર્થાત તેના શુભાશુભ કર્મોનો હિસાબ લઈને અંદર રખાય છે.
ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੀ ਨਾਹ ਪਿਆਰੀ ਨਿਵਿ ਨਿਵਿ ਭਗਤਿ ਕਰੇਈ ॥
માલિકના દરબારમાં શુભ તેમજ અશુભ સત્ય-અસત્ય કર્મોની પરખ કરાય છે ॥૧॥
ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਜਲਾਏ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਰਸ ਮਹਿ ਰੰਗੁ ਕਰੇਈ ॥
મહેલ ૧॥
ਪ੍ਰਭ ਸਾਚੇ ਸੇਤੀ ਰੰਗਿ ਰੰਗੇਤੀ ਲਾਲ ਭਈ ਮਨੁ ਮਾਰੀ ॥
કેટલાક લોકોના મનમાં ખુબ ખોટ તેમજ શરીરમાં વિકારરૂપી ચોર હોય છે. તે દેખાવ તરીકે ખુબ ઈચ્છાથી તીર્થોમાં પાપોથી છૂટવા માટે સ્નાન કરવા જાય છે.
ਨਾਨਕ ਸਾਚਿ ਵਸੀ ਸੋਹਾਗਣਿ ਪਿਰ ਸਿਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਿਆਰੀ ॥੩॥
ફળસ્વરૂપ તીર્થ પર સ્નાન કરવાથી તેના વિકારોનો એક ભાગ તો છૂટી જાય છે પરંતુ વિકારોના બે ભાગ વધુ લાગી જાય છે.,
ਪਿਰ ਘਰਿ ਸੋਹੈ ਨਾਰਿ ਜੇ ਪਿਰ ਭਾਵਏ ਜੀਉ ॥
બહારથી તેની ધોતી તો ધોવાઈ જાય છે, પરંતુ અંતરમનમાં અસત્યરૂપી વિષ ભરાઈ રહેતું.
ਝੂਠੇ ਵੈਣ ਚਵੇ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵਏ ਜੀਉ ॥
સાધુ ધન્ય છે, પણ આ રીતના સ્નાન વગર, જ્યારે કે એક ચોર એક ચોર છે, ભલે તે કેટલું પણ સ્નાન કરે ॥૨॥
ਝੂਠੁ ਅਲਾਵੈ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵੈ ਨਾ ਪਿਰੁ ਦੇਖੈ ਨੈਣੀ ॥
પગથિયું॥
ਅਵਗੁਣਿਆਰੀ ਕੰਤਿ ਵਿਸਾਰੀ ਛੂਟੀ ਵਿਧਣ ਰੈਣੀ ॥
પ્રભુ પોતે જ બધા પર હુકમ ચલાવે છે અને આખા જગતને અલગ-અલગ કાર્યોમાં લગાવ્યા છે.
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਨ ਮਾਨੈ ਫਾਹੀ ਫਾਥੀ ਸਾ ਧਨ ਮਹਲੁ ਨ ਪਾਏ ॥
તેને કોઈક જીવોને પોતાની રીતે નામ-સ્મરણમાં લગાવ્યા છે અને તેને ગુરુથી સુખ પ્રાપ્ત કર્યું છે.
ਨਾਨਕ ਆਪੇ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਸਮਾਏ ॥੪॥
આ મન દસેય દિશામાં દોડે છે, પરંતુ ગુરુએ આના પર અંકુશ લગાવ્યો છે.
ਧਨ ਸੋਹਾਗਣਿ ਨਾਰਿ ਜਿਨਿ ਪਿਰੁ ਜਾਣਿਆ ਜੀਉ ॥
આખી દુનિયા જ નામની ઈચ્છા કરે છે પરંતુ આ ગુરુ-મત હેઠળ જ મળે છે.
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਕੂੜਿਆਰਿ ਕੂੜੁ ਕਮਾਣਿਆ ਜੀਉ ॥
જે પ્રભુએ ભાગ્યમાં લખી દીધું છે, તેને ટાળી શકાતું નથી ॥૧૨॥
ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸੁਹਾਵੀ ਸਾਚੇ ਭਾਵੀ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਭ ਰਾਤੀ ॥
શ્લોક મહેલ ૧॥
ਪਿਰੁ ਰਲੀਆਲਾ ਜੋਬਨਿ ਬਾਲਾ ਤਿਸੁ ਰਾਵੇ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ॥
દુનિયામાં અજવાળું કરવા માટે પરમાત્માએ સૂર્ય તેમજ ચંદ્ર બે દીવા બનાવ્યા છે અને સાથે જ ચૌદ લોકરૂપી દુકાનો બનાવી છે.
ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਵਿਗਾਸੀ ਸਹੁ ਰਾਵਾਸੀ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ਗੁਣਕਾਰੀ ॥
દુનિયામાં જેટલા પણ જીવ છે, તે બધા વેપારી છે.
ਨਾਨਕ ਸਾਚੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਪਿਰ ਘਰਿ ਸੋਹੈ ਨਾਰੀ ॥੫॥੩॥
જ્યારે દુકાનો ખુલી ગઈ તો વેપાર થવા લાગી ગયો.