Page 584
ਨਾਨਕ ਸਾ ਧਨ ਮਿਲੈ ਮਿਲਾਈ ਪਿਰੁ ਅੰਤਰਿ ਸਦਾ ਸਮਾਲੇ ॥
હે નાનક! જે જીવ-સ્ત્રી પોતાના અંતરમનમાં પતિ-પરમેશ્વરને હંમેશા યાદ કરતી રહે છે, તે ગુરુ દ્વારા મળાવેલી પોતાના પતિ-પ્રભુથી મળી જાય છે.
ਇਕਿ ਰੋਵਹਿ ਪਿਰਹਿ ਵਿਛੁੰਨੀਆ ਅੰਧੀ ਨ ਜਾਣੈ ਪਿਰੁ ਹੈ ਨਾਲੇ ॥੪॥੨॥
પોતાના પતિ-પરમેશ્વરથી અલગ થયેલી કેટલીય જીવ-સ્ત્રીઓ રોતી રહે છે. પરંતુ અજ્ઞાનતામાં અંધ થયેલી તેને આ ખબર નથી કે તેનો પતિ-પરમેશ્વર તો તેની સાથે જ છે ॥૪॥૨॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਃ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩॥
ਰੋਵਹਿ ਪਿਰਹਿ ਵਿਛੁੰਨੀਆ ਮੈ ਪਿਰੁ ਸਚੜਾ ਹੈ ਸਦਾ ਨਾਲੇ ॥
મારો સાચો પતિ-પરમેશ્વર હંમેશા મારી સાથે રહે છે પરંતુ તેનાથી અલગ થઈને કેટલીય જીવ-સ્ત્રીઓ વિલાપ કરતી રહે છે.
ਜਿਨੀ ਚਲਣੁ ਸਹੀ ਜਾਣਿਆ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹਿ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲੇ ॥
જેને દુનિયાથી મુસાફરી કરવાને સત્ય સમજી લીધું છે, તે સદ્દગુરૂની સેવા કરે છે અને પરમાત્માના નામને યાદ કરતી રહે છે.
ਸਦਾ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਹੈ ਨਾਲੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥
સદ્દગુરૂની સાથે સમજીને તે હંમેશા નામ-સ્મરણ કરે છે અને સદ્દગુરૂની સેવા કરીને તેણે સુખ મેળવ્યું છે.
ਸਬਦੇ ਕਾਲੁ ਮਾਰਿ ਸਚੁ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵਣ ਜਾਣੁ ਨ ਹੋਇਆ ॥
શબ્દના માધ્યમથી તેને કાળના ભયને મારી દીધો છે અને સત્યને પોતાના હૃદયમાં લગાવીને રાખે છે. પછી તે દુનિયાના જન્મ-મરણના ચક્રમાં આવતી નથી.
ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚੀ ਨਾਈ ਵੇਖੈ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲੇ ॥
પરમાત્મા સત્ય સ્વરૂપ છે અને તેની કીર્તિ પણ સત્ય છે. તે નામ-સ્મરણ કરનારી જીવ-સ્ત્રીઓને પોતાની કૃપા-દ્રષ્ટિથી જુએ છે.
ਰੋਵਹਿ ਪਿਰਹੁ ਵਿਛੁੰਨੀਆ ਮੈ ਪਿਰੁ ਸਚੜਾ ਹੈ ਸਦਾ ਨਾਲੇ ॥੧॥
મારો સાચો પ્રભુ હંમેશા મારી સાથે છે પરંતુ તેનાથી અલગ થયેલી જીવ-સ્ત્રીઓ રોતી રહે છે ॥૧॥
ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਭ ਦੂ ਊਚਾ ਹੈ ਕਿਵ ਮਿਲਾਂ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਿਆਰੇ ॥
મારો માલિક-પ્રભુ સૌથી ઊંચો છે, પછી હું પોતાના પ્રિયતમ-પ્રેમાળને કઈ રીતે મળું?
ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੇਲੀ ਤਾਂ ਸਹਜਿ ਮਿਲੀ ਪਿਰੁ ਰਾਖਿਆ ਉਰ ਧਾਰੇ ॥
જ્યારે સદ્દગુરૂએ મને પ્રભુથી મળાવી તો હું સરળ જ તેનાથી મળી ગઈ. મેં પોતાના પ્રિયતમને પોતાના મનમાં વસાવી લીધો છે.
ਸਦਾ ਉਰ ਧਾਰੇ ਨੇਹੁ ਨਾਲਿ ਪਿਆਰੇ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਪਿਰੁ ਦਿਸੈ ॥
જેનો પ્રિય-પ્રભુથી પ્રેમ હોય છે, તે તેને પોતાના મનમાં વસાવે છે અને સદ્દગુરુ દ્વારા જ પ્રભુના દર્શન થાય છે.
ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਕਾ ਕਚਾ ਚੋਲਾ ਤਿਤੁ ਪੈਧੈ ਪਗੁ ਖਿਸੈ ॥
માયાના મોહમાં રંગાયેલ શરીરરૂપી ચોલી અસત્ય છે, આને પહેરવાથી પગ સત્ય તરફથી ડગમગી જાય છે.
ਪਿਰ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਸੋ ਸਚਾ ਚੋਲਾ ਤਿਤੁ ਪੈਧੈ ਤਿਖਾ ਨਿਵਾਰੇ ॥
પરંતુ પ્રિયતમ-પ્રભુના પ્રેમમાં રંગાયેલ ચોલી જ સત્ય છે કારણ કે આને પહેરવાથી મનની તૃષ્ણા ઠરી જાય છે.
ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਰਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਭ ਦੂ ਊਚਾ ਹੈ ਕਿਉ ਮਿਲਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪਿਆਰੇ ॥੨॥
મારો સ્વામી પ્રભુ બધાથી ઊંચો છે, પછી હું પોતાના પ્રિયતમ પ્રભુને કઈ રીતે મળી શકું છું? ॥૨॥
ਮੈ ਪ੍ਰਭੁ ਸਚੁ ਪਛਾਣਿਆ ਹੋਰ ਭੂਲੀ ਅਵਗਣਿਆਰੇ ॥
મેં પોતાના સત્ય પ્રભુને ઓળખી લીધા છે પરંતુ ગુણ વિહીન જીવ-સ્ત્રીઓ તેને ભૂલીને કુમાર્ગગામી થઈ ગઈ છે.
ਮੈ ਸਦਾ ਰਾਵੇ ਪਿਰੁ ਆਪਣਾ ਸਚੜੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੇ ॥
હું હંમેશા જ પોતાના પ્રિયતમને સ્મરણ કરીને આનંદ પ્રાપ્ત કરું છું તેમજ સાચા શબ્દનું ચિંતન કરું છું.
ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੇ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਨਾਰੇ ਮਿਲਿ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਪਾਇਆ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી સાચા શબ્દનું ચિંતન કરે છે, તે પોતાના પ્રિયતમના પ્રેમમાં મગ્ન રહે છે અને સદ્દગુરુને મળીને પોતાના પ્રિયતમને મેળવી લે છે.
ਅੰਤਰਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਸਹਜੇ ਮਾਤੀ ਗਇਆ ਦੁਸਮਨੁ ਦੂਖੁ ਸਬਾਇਆ ॥
તેનું હૃદય પ્રભુના પ્રેમથી રંગાયેલું છે, તે સરળ સ્થિતિમાં લીન રહે છે અને તેના દુશ્મન તેમજ દુઃખ બધા દૂર થઈ ગયા છે.
ਅਪਨੇ ਗੁਰ ਕੰਉ ਤਨੁ ਮਨੁ ਦੀਜੈ ਤਾਂ ਮਨੁ ਭੀਜੈ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰੇ ॥
જો આપણે ગુરુને શરીર-મન અર્પણ કરી દઈએ તો આપણું મન ખુશ થઈ જશે અને તૃષ્ણા તેમજ દુઃખ નાશ થઈ જશે.
ਮੈ ਪਿਰੁ ਸਚੁ ਪਛਾਣਿਆ ਹੋਰ ਭੂਲੀ ਅਵਗਣਿਆਰੇ ॥੩॥
મેં પોતાના સાચા પ્રભુને ઓળખી લીધો છે, અન્ય અવગુણોથી ભરેલી જીવ-સ્ત્રીઓ કુમાર્ગગામી થઈ ગઈ છે ॥૩॥
ਸਚੜੈ ਆਪਿ ਜਗਤੁ ਉਪਾਇਆ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੋ ॥
સાચા પરમેશ્વરે પોતે જગત ઉત્પન્ન કર્યું છે પરંતુ ગુરુ વગર જગમાં ઘોર અંધકાર છે.
ਆਪਿ ਮਿਲਾਏ ਆਪਿ ਮਿਲੈ ਆਪੇ ਦੇਇ ਪਿਆਰੋ ॥
તે પોતે જ જીવને ગુરુથી મળાવે છે, પોતે જ તેને મળે છે અને પોતે જ તેને પોતાના પ્રેમનું દાન દે છે.
ਆਪੇ ਦੇਇ ਪਿਆਰੋ ਸਹਜਿ ਵਾਪਾਰੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਨਮੁ ਸਵਾਰੇ ॥
તે પોતે જ પોતાનો પ્રેમ આપે છે અને જીવ આ રીતે નામ-જ્ઞાનનો વ્યાપાર કરે છે અને ગુરુમુખ બનીને પોતાનો અમૂલ્ય-જન્મ સવારે લે છે.
ਧਨੁ ਜਗ ਮਹਿ ਆਇਆ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਦਰਿ ਸਾਚੈ ਸਚਿਆਰੋ ॥
આ દુનિયામાં તેનો જન્મ લેવો સફળ છે, જે પોતાનો અહંકાર દૂર કરી દે છે અને સાચા દરબારમાં તે સત્યવાદી મનાય છે.
ਗਿਆਨਿ ਰਤਨਿ ਘਟਿ ਚਾਨਣੁ ਹੋਆ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਪਿਆਰੋ ॥
હે નાનક! તેના હૃદયમાં જ્ઞાન-રત્નનો પ્રકાશ થઈ ગયો છે તેમજ પ્રભુના નામથી તેનો પ્રેમ છે.
ਸਚੜੈ ਆਪਿ ਜਗਤੁ ਉਪਾਇਆ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੋ ॥੪॥੩॥
સાચા પરમેશ્વરે પોતે જ જગત ઉત્પન્ન કર્યું છે પરંતુ ગુરુ વગર જગતમાં ઘોર અંધકાર છે
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩॥
ਇਹੁ ਸਰੀਰੁ ਜਜਰੀ ਹੈ ਇਸ ਨੋ ਜਰੁ ਪਹੁਚੈ ਆਏ ॥
આ શરીર ખુબ નાજુક છે તથા આને ધીમે ધીમે ગઢપણ આવી જાય છે.
ਗੁਰਿ ਰਾਖੇ ਸੇ ਉਬਰੇ ਹੋਰੁ ਮਰਿ ਜੰਮੈ ਆਵੈ ਜਾਏ ॥
જેની ગુરુએ રક્ષા કરી છે, તેનો ઉદ્ધાર થઈ ગયો છે પરંતુ અન્ય તો જન્મ લેતા અને મરતા રહે છે તથા દુનિયામાં આવતા-જતા જ રહે છે.
ਹੋਰਿ ਮਰਿ ਜੰਮਹਿ ਆਵਹਿ ਜਾਵਹਿ ਅੰਤਿ ਗਏ ਪਛੁਤਾਵਹਿ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਸੁਖੁ ਨ ਹੋਈ ॥
બાકી મરતા-જન્મતા અને આવતા જતા રહે છે, અંતિમ ક્ષણોમાં જતા પસ્તાવો કરે છે અને પરમાત્માના નામ વગર તેને સુખ ઉપલબ્ધ થતું નથી.
ਐਥੈ ਕਮਾਵੈ ਸੋ ਫਲੁ ਪਾਵੈ ਮਨਮੁਖਿ ਹੈ ਪਤਿ ਖੋਈ ॥
આ લોકમાં મનુષ્ય જે કર્મ કરે છે, તે જ ફળ પ્રાપ્ત થાય છે અને સ્વેચ્છાચારી મનુષ્ય પોતાની ઇજ્જત ગુમાવી દે છે.
ਜਮ ਪੁਰਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਮਹਾ ਗੁਬਾਰੁ ਨਾ ਤਿਥੈ ਭੈਣ ਨ ਭਾਈ ॥
યમલોકમાં ભયાનક અંધારું તેમજ મહા વાવાઝોડું છે અને ત્યાં ન કોઈ બહેન છે અને ન તો કોઈ ભાઈ છે.
ਇਹੁ ਸਰੀਰੁ ਜਜਰੀ ਹੈ ਇਸ ਨੋ ਜਰੁ ਪਹੁਚੈ ਆਈ ॥੧॥
આ શરીર ખુબ નાજુક તેમજ ક્ષીણ છે અને આને ધીમે-ધીમે ગઢપણ આવી જાય છે ॥૧॥
ਕਾਇਆ ਕੰਚਨੁ ਤਾਂ ਥੀਐ ਜਾਂ ਸਤਿਗੁਰੁ ਲਏ ਮਿਲਾਏ ॥
જો સદ્દગુરુ પોતાની સાથે મળાવી લે તો આ શરીર સુવર્ણની જેમ પવિત્ર થઈ જાય છે