Page 456
ਗੁਪਤ ਪ੍ਰਗਟ ਜਾ ਕਉ ਅਰਾਧਹਿ ਪਉਣ ਪਾਣੀ ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ॥
દ્રશ્ય-અદ્રશ્ય બધા જીવજંતુ જે પરમાત્માની આરાધના કરે છે હવા,પાણી દિવસ-રાત જેનું ધ્યાન ધરે છે.
ਨਖਿਅਤ੍ਰ ਸਸੀਅਰ ਸੂਰ ਧਿਆਵਹਿ ਬਸੁਧ ਗਗਨਾ ਗਾਵਏ ॥
અનંત તારા, ચંદ્રમા અને સૂરજ જે પરમાત્માનું ધ્યાન ધરે છે ધરતી જેની મહિમા કરે છે.
ਸਗਲ ਖਾਣੀ ਸਗਲ ਬਾਣੀ ਸਦਾ ਸਦਾ ਧਿਆਵਏ ॥
બધી ખાણીઓ અને બધી બોલીઓના દરેક જીવ જે પરમાત્માનું હંમેશા જ ધ્યાન ધરે છે.
ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਪੁਰਾਣ ਚਤੁਰ ਬੇਦਹ ਖਟੁ ਸਾਸਤ੍ਰ ਜਾ ਕਉ ਜਪਾਤਿ ॥
સત્યાવીસ સ્મૃતિઓ, અઢાર પુરાણ, ચાર વેદ, છ શાસ્ત્ર જે પરમાત્માને જપતા રહે છે.
ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਭਗਤਿ ਵਛਲ ਨਾਨਕ ਮਿਲੀਐ ਸੰਗਿ ਸਾਤਿ ॥੩॥
તે પતિત-પાવન પ્રભુને તે ભક્ત-વત્સલ હરિને હે નાનક! હંમેશા કાયમ રહેવાવાળી સાધુ-સંગતિ દ્વારા જ મળી શકે છે. ॥૩॥
ਜੇਤੀ ਪ੍ਰਭੂ ਜਨਾਈ ਤੇਤ ਭਨੀ ॥
હે ભાઈ! જેટલી સૃષ્ટિની સમજ પ્રભુએ મને આપી છે તેટલી જ મારી જીભે વ્યક્ત કરી દીધી છે કે આટલી સૃષ્ટિ પરમાત્માની સેવા-ભક્તિ કરે છે.
ਅਨਜਾਨਤ ਜੋ ਸੇਵੈ ਤੇਤੀ ਨਹ ਜਾਇ ਗਨੀ ॥
પરંતુ બીજી જેટલી દુનિયાની મને ખબર નથી જે તે દુનિયા પ્રભુની સેવા ભક્તિ કરે છે તે મારાથી ગણી શકાતું નથી.
ਅਵਿਗਤ ਅਗਨਤ ਅਥਾਹ ਠਾਕੁਰ ਸਗਲ ਮੰਝੇ ਬਾਹਰਾ ॥
તે પરમાત્મા અદ્રશ્ય છે તેના ગુણ ગણી શકાતા નથી તે જેમ અનંત ઊંડો સમુદ્ર છે તે બધાનો માલિક છે.
ਸਰਬ ਜਾਚਿਕ ਏਕੁ ਦਾਤਾ ਨਹ ਦੂਰਿ ਸੰਗੀ ਜਾਹਰਾ ॥
બધા જીવોની અંદર પણ છે અને બધાથી અલગ પણ છે, બધા જીવ-જંતુ તે ઓટલાના ભિખારી છે. તે એક બધાને દાન દેવાવાળો છે, તે કોઈ પણ જીવથી દૂર નથી તે બધાની સાથે વસે છે અને પ્રત્યક્ષ છે.
ਵਸਿ ਭਗਤ ਥੀਆ ਮਿਲੇ ਜੀਆ ਤਾ ਕੀ ਉਪਮਾ ਕਿਤ ਗਨੀ ॥
હે ભાઈ! તે પરમાત્મા પોતાના ભક્તોના વશમાં છે જે જીવ તેને મળી જાય છે તેની હું કેટલી મહિમા વ્યક્ત કરું? જે વ્યક્ત કરી શકાતી નથી.
ਇਹੁ ਦਾਨੁ ਮਾਨੁ ਨਾਨਕੁ ਪਾਏ ਸੀਸੁ ਸਾਧਹ ਧਰਿ ਚਰਨੀ ॥੪॥੨॥੫॥
જો તેની કૃપા હોય તો નાનક તેના ભક્ત-જનોના ચરણો પર પોતાની માથું ધરી રાખે ॥૪॥૨॥૫॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫ ॥
ਸਲੋਕ ॥
શ્લોક ॥
ਉਦਮੁ ਕਰਹੁ ਵਡਭਾਗੀਹੋ ਸਿਮਰਹੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
હે નાનક! જે પરમાત્માનું સ્મરણ કરવાથી બધા સુખ મળી જાય છે અને બધા પ્રકારના દુઃખ-દર્દ અને ભટકણ ભાગી જાય છે
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਸਭ ਸੁਖ ਹੋਵਹਿ ਦੂਖੁ ਦਰਦੁ ਭ੍ਰਮੁ ਜਾਇ ॥੧॥
હે મોટા ભાગ્ય વાળા! તે પ્રભુ-પતિનું સ્મરણ કરતા રહો તેના સ્મરણનું હંમેશા ઉદ્યમ કરતા રહો ॥૧॥
ਛੰਤੁ ॥
છંદ ॥
ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਗੋਬਿੰਦ ਨਹ ਅਲਸਾਈਐ ॥
હે ભાગ્યશાળીઓ! ગોવિંદનું નામ જપ્ત ક્યારેય આળસ કરવી જોઈએ નહીં
ਭੇਟਤ ਸਾਧੂ ਸੰਗ ਜਮ ਪੁਰਿ ਨਹ ਜਾਈਐ ॥
ગુરુની સંગતિ મળવાથી અને હરિ નામ જપવાથી યમપુરીમાં જવું પડતું નથી
ਦੂਖ ਦਰਦ ਨ ਭਉ ਬਿਆਪੈ ਨਾਮੁ ਸਿਮਰਤ ਸਦ ਸੁਖੀ ॥
પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતા કોઈ દુઃખ, કોઈ દર્દ, કોઈ ડર, પોતાનું જોર નાખી શકતું નથી હંમેશા સુખી રહે છે.
ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਅਰਾਧਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਮਨਿ ਮੁਖੀ ॥
હે ભાઈ! દરેક શ્વાસ સાથે પરમાત્માની આરાધના કરતા રહો તે પરમાત્માને પોતાના મનમાં સ્મરણ કર, પોતાના મોં થી તેનું નામ ઉચ્ચાર.
ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਰਸਾਲ ਗੁਣ ਨਿਧਿ ਕਰਿ ਦਇਆ ਸੇਵਾ ਲਾਈਐ ॥
હે કૃપાના સ્ત્રોત! હે દયાના ઘર! હે ગુણોના ખજાના પ્રભુ! મારા પર દયા કર મને નાનકને પોતાની સેવા ભક્તિમાં જોડ
ਨਾਨਕੁ ਪਇਅੰਪੈ ਚਰਣ ਜੰਪੈ ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਗੋਬਿੰਦ ਨਹ ਅਲਸਾਈਐ ॥੧॥
નાનક તારા ઓટલા પર વિનંતી કરે છે તારા ચરણોમાં ધ્યાન ધરે છે હે ભાઈ! ગોવિંદનું નામ જપતા ક્યારેય આળસ કરવી જોઈએ નહીં. ॥૧॥
ਪਾਵਨ ਪਤਿਤ ਪੁਨੀਤ ਨਾਮ ਨਿਰੰਜਨਾ ॥
હે ભાઈ! નિર્લિપ પરમાત્માનું નામ પવિત્ર છે વિકારોમાં પડેલા જીવને પવિત્ર કરવાવાળું છે
ਭਰਮ ਅੰਧੇਰ ਬਿਨਾਸ ਗਿਆਨ ਗੁਰ ਅੰਜਨਾ ॥
હે ભાઈ! ગુરુની આપેલી આધ્યાત્મિક જીવનની સમજ એક એવું આંજણ છે હે મનની ભટકણ અને અંધારું નાશ કરી દે છે.
ਗੁਰ ਗਿਆਨ ਅੰਜਨ ਪ੍ਰਭ ਨਿਰੰਜਨ ਜਲਿ ਥਲਿ ਮਹੀਅਲਿ ਪੂਰਿਆ ॥
ગુરુએ આપેલા જ્ઞાનનું આંજણ આ સમજ ઉત્પન્ન કરી દે છે કે પરમાત્મા નિર્લિપ હોવાથી પણ પાણીમાં આકાશમાં બધી જગ્યાએ વ્યાપક છે
ਇਕ ਨਿਮਖ ਜਾ ਕੈ ਰਿਦੈ ਵਸਿਆ ਮਿਟੇ ਤਿਸਹਿ ਵਿਸੂਰਿਆ ॥
જેના હૃદયમાં તે પ્રભુ આંખ પટાવવા જેટલા સમય માટે પણ વસે છે તેની બધી ચિંતા-ફિકર મટી જાય છે.
ਅਗਾਧਿ ਬੋਧ ਸਮਰਥ ਸੁਆਮੀ ਸਰਬ ਕਾ ਭਉ ਭੰਜਨਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા ઊંડા જ્ઞાનનો માલિક છે, બધું કરવા યોગ્ય છે, બધાનો માલિક છે, બધાના ડરનો નાશ કરવાવાળા છે
ਨਾਨਕੁ ਪਇਅੰਪੈ ਚਰਣ ਜੰਪੈ ਪਾਵਨ ਪਤਿਤ ਪੁਨੀਤ ਨਾਮ ਨਿਰੰਜਨਾ ॥੨॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે તેના ચરણોમાં ધ્યાન ધરે છે અને કહે છે કે નિર્લિપ પરમાત્માનું નામ પવિત્ર છે વિકારોમાં પડેલા જીવોને પવિત્ર કરવાવાળું છે ॥૨॥
ਓਟ ਗਹੀ ਗੋਪਾਲ ਦਇਆਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧੇ ॥
હે સૃષ્ટિના પાલનહાર! હે દયાના સ્ત્રોત! હે કૃપાના ખજાના! મેં તારો આશરો લીધો છે.
ਮੋਹਿ ਆਸਰ ਤੁਅ ਚਰਨ ਤੁਮਾਰੀ ਸਰਨਿ ਸਿਧੇ ॥
મને તારા ચરણોનો સહારો છે તારી શરણમાં રહેવું જ મારા જીવનની સફળતા છે
ਹਰਿ ਚਰਨ ਕਾਰਨ ਕਰਨ ਸੁਆਮੀ ਪਤਿਤ ਉਧਰਨ ਹਰਿ ਹਰੇ ॥
હે હરિ! હે સ્વામી! હે જગતના મૂળ! તારા ચરણનો આશરો વિકારોમાં પડેલા લોકોને બચાવવા યોગ્ય છે.
ਸਾਗਰ ਸੰਸਾਰ ਭਵ ਉਤਾਰ ਨਾਮੁ ਸਿਮਰਤ ਬਹੁ ਤਰੇ ॥
સંસાર-સમુદ્રના જન્મ-મરણના ચક્રમાંથી પાર થવા યોગ્ય છે તારું નામ સ્મરણ કરીને અનેક લોકો સંસાર સાગર પાર કરી ગયા છે.
ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਬੇਅੰਤ ਖੋਜਹਿ ਸੁਨੀ ਉਧਰਨ ਸੰਤਸੰਗ ਬਿਧੇ ॥
હે પ્રભુ! જગત રચનાની શરૂઆતમાં પણ તું જ છે, અંતમાં પણ તું જ સ્થિર છે, અનંત જીવ તારી શોધ કરે છે તારા સંતજનોની સંગતિ જ એક એવી રીત છે જેનાથી સંસાર-સમુદ્રના વિકારોથી બચી શકાય છે.
ਨਾਨਕੁ ਪਇਅੰਪੈ ਚਰਨ ਜੰਪੈ ਓਟ ਗਹੀ ਗੋਪਾਲ ਦਇਆਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧੇ ॥੩॥
નાનક તારા ઓટલા પર વિનંતી કરે છે તારા ચરણોમાં ધ્યાન ધરે છે હે ગોપાલ! હે દયાળુ! હે કૃપાના ખજાના! મેં તારો પાલવ પકડ્યો છે ॥૩॥
ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਹਰਿ ਬਿਰਦੁ ਆਪਿ ਬਨਾਇਆ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા પોતાની ભક્તિના કારણે પોતાના ભક્તોથી પ્રેમ કરવાવાળા છે પોતાનો આ મૂળ સ્વભાવ તેને પોતે જ બનાવ્યો છે
ਜਹ ਜਹ ਸੰਤ ਅਰਾਧਹਿ ਤਹ ਤਹ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ॥
તેથી જ્યાં-જ્યાં તેના સંત તેની આરાધના કરે છે ત્યાં ત્યાં તે જઈને દર્શન આપે છે
ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਿ ਲੀਏ ਸਮਾਇ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਇ ਭਗਤ ਕਾਰਜ ਸਾਰਿਆ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા પોતે જ પોતાના ભક્તોને પોતાના ચરણોમાં લીન કરેલા છે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં અને પ્રેમમાં ટકેલા છે પોતાના ભક્તોના બધા કામ પ્રભુ પોતે જ સવારે છે
ਆਨੰਦ ਹਰਿ ਜਸ ਮਹਾ ਮੰਗਲ ਸਰਬ ਦੂਖ ਵਿਸਾਰਿਆ ॥
ભક્ત પરમાત્માની મહિમા કરે છે હરિ-મેળાપની ખુશીના ગીત ગાય છે આધ્યાત્મિક આનંદ મેળવે છે અને પોતાના બધા દુઃખ ભૂલી જાય છે