Page 365
ਏਹਾ ਭਗਤਿ ਜਨੁ ਜੀਵਤ ਮਰੈ ॥
વાસ્તવિક ભક્તિ આ જ છે કે જેની કૃપાથી મનુષ્ય દુનિયાની મહેનત-કમાણી કરતાં કરતાં જ માયાના મોહથી અસ્પૃશ્ય થઈ જાય છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਭਵਜਲੁ ਤਰੈ ॥
અને ગુરુની કૃપાથી સંસાર-સમુદ્રના વિકારોની લહેરોથી પાર થઈ જાય છે.
ਗੁਰ ਕੈ ਬਚਨਿ ਭਗਤਿ ਥਾਇ ਪਾਇ ॥
ગુરુના ઉપદેશ અનુસાર કરવામાં આવેલી ભક્તિ પ્રભુના ઓટલા પર સ્વીકાર થાય છે
ਹਰਿ ਜੀਉ ਆਪਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥੪॥
પ્રભુ પોતે જ મનુષ્યના મનમાં આવી વસે છે ॥૪॥
ਹਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਮਿਲਾਏ ॥
પરંતુ જીવના હાથમાં પણ શું? જે મનુષ્ય પર પરમાત્મા કૃપા કરે છે તેને ગુરુ મળાવે છે
ਨਿਹਚਲ ਭਗਤਿ ਹਰਿ ਸਿਉ ਚਿਤੁ ਲਾਏ ॥
ગુરુની સહાયતાથી તે ન ડોલનારી ભક્તિ કરે છે અને પરમાત્માથી પોતાનું મન જોડી રાખે છે.
ਭਗਤਿ ਰਤੇ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માની ભક્તિના રંગમાં રંગાઈ જાય છે તેને હંમેશા કાયમ રહેનારી શોભા મળે છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥੫॥੧੨॥੫੧॥
હે નાનક! પરમાત્માના નામ-રંગમાં રંગાયેલાઓને આધ્યાત્મિક આનંદ મળે છે ॥૫॥૧૨॥૫૧॥
ਆਸਾ ਘਰੁ ੮ ਕਾਫੀ ਮਹਲਾ ੩
આશા ઘર ૮ કાફી મહેલ ૩
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਹਰਿ ਕੈ ਭਾਣੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਸਚੁ ਸੋਝੀ ਹੋਈ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની રજા અનુસાર ગુરુ મળે છે જેને ગુરુ મળી જાય છે તેને હંમેશા કાયમ રહેનાર પ્રભુ મળી જાય છે અને તેને સાચા જીવન-જુગતીની સમજ આવી જાય છે.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ਹਰਿ ਬੂਝੈ ਸੋਈ ॥੧॥
જે મનુષ્યના મનમાં ગુરુની કૃપાથી પરમાત્મા આવી વસે છે તે જ મનુષ્ય પરમાત્માની સાથે સંધિ મેળવે છે ॥૧॥
ਮੈ ਸਹੁ ਦਾਤਾ ਏਕੁ ਹੈ ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਕੋਈ ॥
હે ભાઈ! એક પરમાત્મા જ મારો પતિ રક્ષક છે અને મને બધા દાન દેનાર છે તેના વગર મારું બીજું કોઈ નથી.
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਮਨਿ ਵਸੈ ਤਾ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરંતુ ગુરુની કૃપાથી જ તે મનમાં વસી શકે છે અને જયારે તે પ્રભુ મનમાં આવી વસે છે ત્યારે હંમેશા માટે આનંદ બની જાય છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਇਸੁ ਜੁਗ ਮਹਿ ਨਿਰਭਉ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹੈ ਪਾਈਐ ਗੁਰ ਵੀਚਾਰਿ ॥
હે ભાઈ! આ જગતમાં પરમાત્માનું નામ જ છે જે જગતના બધા ડરોથી બચાવનાર છે પરંતુ આ નામ ગુરુના બતાવેલ વિચારની કૃપાથી મળે છે.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਜਮ ਕੈ ਵਸਿ ਹੈ ਮਨਮੁਖਿ ਅੰਧ ਗਵਾਰਿ ॥੨॥
પરમાત્માના નામ વગર પોતાના મનની પાછળ ચાલનાર જીવ-સ્ત્રી આધ્યાત્મિક મૃત્યુના કાબૂમાં રહે છે માયાના મોહમાં અંધ થયેલી રહે છે અને મૂર્ખતામાં ટકી રહે છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜਨੁ ਸੇਵਾ ਕਰੈ ਬੂਝੈ ਸਚੁ ਸੋਈ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માની રજામાં ચાલે છે તે જ મનુષ્ય પરમાત્માની સેવા-ભક્તિ કરે છે તે જ તે હંમેશા સ્થિર પ્રભુને સમજે છે.
ਹਰਿ ਕੈ ਭਾਣੈ ਸਾਲਾਹੀਐ ਭਾਣੈ ਮੰਨਿਐ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ॥੩॥
પરમાત્માની રજામાં ચાલવાથી જ પરમાત્માની મહિમા થઈ શકે છે જો પરમાત્માની રજામાં ચાલીએ તો જ આધ્યાત્મિક આનંદ પ્રાપ્ત થાય છે ॥૩॥
ਹਰਿ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਇਆ ਮਤਿ ਊਤਮ ਹੋਈ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યએ પરમાત્માની રજામાં ચાલીને મનુષ્ય જન્મનો હેતુ પ્રાપ્ત કરી લીધો તેની બુદ્ધિ ઉત્તમ બની ગઈ.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਿ ਤੂੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗਤਿ ਹੋਈ ॥੪॥੩੯॥੧੩॥੫੨॥
હે નાનક! ગુરુની શરણ પડીને તું પણ પરમાત્માના નામનું ગુણગાન કરી ગુરુની શરણ પડવાથી જ ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક સ્થિતિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૪॥૩૯॥૧૩॥૫૨॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੨
આશા મહેલ ૪ ઘર ૨
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਤੂੰ ਕਰਤਾ ਸਚਿਆਰੁ ਮੈਡਾ ਸਾਂਈ ॥
હે પ્રભુ! તું આખા જગતનો રચનહાર છે તું હંમેશા કાયમ રહેનાર છે તું જ મારો પતિ છે.
ਜੋ ਤਉ ਭਾਵੈ ਸੋਈ ਥੀਸੀ ਜੋ ਤੂੰ ਦੇਹਿ ਸੋਈ ਹਉ ਪਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રભુ! જગતમાં તે જ કાંઈ ઘટી રહ્યું છે જે તને સારું લાગે છે હે પ્રભુ! હું તે જ કંઈ પ્રાપ્ત કરી શકું છું જે કંઈ તું મને આપે છે ॥૧॥ વિરામ॥
ਸਭ ਤੇਰੀ ਤੂੰ ਸਭਨੀ ਧਿਆਇਆ ॥
હે પ્રભુ! આખી દુનિયા તારી રચેલી છે બધા જીવોએ સારા-ખરાબ સમયમાં તને જ સ્મરણ કર્યું છે.
ਜਿਸ ਨੋ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹਿ ਤਿਨਿ ਨਾਮ ਰਤਨੁ ਪਾਇਆ ॥
જેના પર તું કૃપા કરે છે તે મનુષ્યએ તારું નામ-રત્ન શોધી લીધું.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਲਾਧਾ ਮਨਮੁਖਿ ਗਵਾਇਆ ॥
પરંતુ શોધ્યું તેને જે ગુરુની શરણ પડ્યો અને ગુમાવ્યું તેને જે પોતાના મનની પાછળ ચાલ્યો.
ਤੁਧੁ ਆਪਿ ਵਿਛੋੜਿਆ ਆਪਿ ਮਿਲਾਇਆ ॥੧॥
જીવોનું પણ શું વશ? મનમુખને તે પોતે જ પોતાના ચરણોથી અલગ રાખ્યા છે અને ગુરુમુખને તે પોતે જ પોતાના ચરણોમાં જગ્યા આપેલી છે ॥૧॥
ਤੂੰ ਦਰੀਆਉ ਸਭ ਤੁਝ ਹੀ ਮਾਹਿ ॥
હે પ્રભુ! તું જીવનનો એક મોટો દરિયો છે આખી સૃષ્ટિ તારામાં જીવી રહી છે
ਤੁਝ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਕੋਈ ਨਾਹਿ ॥
તું પોતે જ પોતે છે તારા વગર બીજી કોઈ હસ્તી નથી.
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਤੇਰਾ ਖੇਲੁ ॥
જગતના આ બધા જીવ-જંતુ તારા રચેલા તમાશા છે
ਵਿਜੋਗਿ ਮਿਲਿ ਵਿਛੁੜਿਆ ਸੰਜੋਗੀ ਮੇਲੁ ॥੨॥
તારી જ ધૂર દરબારથી મળેલ વિયોગને કારણે મળેલ જીવ પણ અલગ થઈ જાય છે અને સંજોગને કારણે પુનર્મેળાપ પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૨॥
ਜਿਸ ਨੋ ਤੂ ਜਾਣਾਇਹਿ ਸੋਈ ਜਨੁ ਜਾਣੈ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્યને તું સમજ આપે છે તે જ મનુષ્ય જીવન-હેતુને સમજે છે
ਹਰਿ ਗੁਣ ਸਦ ਹੀ ਆਖਿ ਵਖਾਣੈ ॥
અને તે મનુષ્ય હરિ પ્રભુના ગુણ હંમેશા કહીને વ્યક્ત કરે છે.
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યએ પરમાત્માની સેવા-ભક્તિ કરી તેને આધ્યાત્મિક આનંદ મેળવ્યો
ਸਹਜੇ ਹੀ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇਆ ॥੩॥
તે મનુષ્ય સ્મરણ-ભક્તિને કારણે આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં ટકીને પરમાત્મામાં લીન થઈ ગયો ॥૩॥
ਤੂ ਆਪੇ ਕਰਤਾ ਤੇਰਾ ਕੀਆ ਸਭੁ ਹੋਇ ॥
હે પ્રભુ! તું પોતે જ જગતને રચનાર છે જગતમાં બધું જ તારું કરેલું જ થઈ રહ્યું છે
ਤੁਧੁ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥
તારા વગર કોઈ બીજું કાંઈ કરનાર નથી.
ਤੂ ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖਹਿ ਜਾਣਹਿ ਸੋਇ ॥
તું પોતે જ જગત રચના કરી-કરીને બધાની સંભાળ કરે છે તું પોતે જ આ આખા તફાવતને જાણે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥੪॥੧॥੫੩॥
હે દાસ નાનક! ગુરુની સન્મુખ રહેનાર મનુષ્યને આ બધી વાત સમજ આવી જાય છે ॥૪॥૧॥૫૩॥