Page 320
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤਿਸੈ ਸਰੇਵਹੁ ਪ੍ਰਾਣੀਹੋ ਜਿਸ ਦੈ ਨਾਉ ਪਲੈ ॥
તે ગુરુની હે લોકો! સેવા કરો જેના પાલવે પ્રભુનું નામ છે.
ਐਥੈ ਰਹਹੁ ਸੁਹੇਲਿਆ ਅਗੈ ਨਾਲਿ ਚਲੈ ॥
આ રીતે અહીં સુખી રહીશ અને પરલોકમાં આ નામ તારી સાથે જશે.
ਘਰੁ ਬੰਧਹੁ ਸਚ ਧਰਮ ਕਾ ਗਡਿ ਥੰਮੁ ਅਹਲੈ ॥
આ નામરૂપી પાક્કો સ્તંભ થાંભલો દફનાવીને હંમેશા કાયમ રહેનાર ધર્મનું મંદિર સત્સંગ બનાવ.
ਓਟ ਲੈਹੁ ਨਾਰਾਇਣੈ ਦੀਨ ਦੁਨੀਆ ਝਲੈ ॥
અકાળ પુરખનો આસરો રાખ જે ગરીબ અને દુનિયાને આશરો દેનાર છે.
ਨਾਨਕ ਪਕੜੇ ਚਰਣ ਹਰਿ ਤਿਸੁ ਦਰਗਹ ਮਲੈ ॥੮॥
હે નાનક! જે મનુષ્યએ પ્રભુના પગ પકડ્યા છે તે પ્રભુની દરબારમાં બની રહે છે ॥૮॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਜਾਚਕੁ ਮੰਗੈ ਦਾਨੁ ਦੇਹਿ ਪਿਆਰਿਆ ॥
હે પ્રભુ! હું ભિખારી તારા ‘અપાર શબ્દ’ની ભિક્ષા માંગુ છું મને ભિક્ષા દે.
ਦੇਵਣਹਾਰੁ ਦਾਤਾਰੁ ਮੈ ਨਿਤ ਚਿਤਾਰਿਆ ॥
તું દાન દેનાર છે તું દાન દેવા સમર્થ છે હું તને હંમેશા યાદ કરું છું.
ਨਿਖੁਟਿ ਨ ਜਾਈ ਮੂਲਿ ਅਤੁਲ ਭੰਡਾਰਿਆ ॥
તારો ખજાનો અનંત છે જો તેમાંથી મને પણ ભિક્ષા નાખી દે તો સમાપ્ત થતો નથી.
ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਅਪਾਰੁ ਤਿਨਿ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸਾਰਿਆ ॥੧॥
હે નાનક! પ્રભુની મહિમાની વાણી અપાર છે આ વાણીએ મારા દરેક કાર્ય શણગારી દીધા છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਸਿਖਹੁ ਸਬਦੁ ਪਿਆਰਿਹੋ ਜਨਮ ਮਰਨ ਕੀ ਟੇਕ ॥
હે પ્રેમાળ સજ્જનો! પ્રભુની મહિમાવાળી ગુરુવાણી યાદ રાખવાની આદત નાખો આ આખી ઉંમરનો આશરો બને છે.
ਮੁਖ ਊਜਲ ਸਦਾ ਸੁਖੀ ਨਾਨਕ ਸਿਮਰਤ ਏਕ ॥੨॥
હે નાનક! આ વાણી દ્વારા એક પ્રભુને સ્મરણ કરવાથી હમેશા સુખી રહે છે અને માથું ખીલેલ રહે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਓਥੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਵੰਡੀਐ ਸੁਖੀਆ ਹਰਿ ਕਰਣੇ ॥
બધા જીવોને સુખી કરનાર હરિ-નામ અમૃત તે સત્સંગમાં વહેંચે છે.
ਜਮ ਕੈ ਪੰਥਿ ਨ ਪਾਈਅਹਿ ਫਿਰਿ ਨਾਹੀ ਮਰਣੇ ॥
જે મનુષ્ય તે અમૃત પ્રાપ્ત કરે છે તે યમરાજના માર્ગ પર મળતા નથી તેને ફરી મૃત્યુનો ડર હેરાન કરતો નથી.
ਜਿਸ ਨੋ ਆਇਆ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸੁ ਤਿਸੈ ਹੀ ਜਰਣੇ ॥
જે મનુષ્યને હરિ નામના પ્રેમનો સ્વાદ આવે છે તે આ સ્વાદને પોતાની અંદર ટકાવે છે.
ਬਾਣੀ ਉਚਰਹਿ ਸਾਧ ਜਨ ਅਮਿਉ ਚਲਹਿ ਝਰਣੇ ॥
સત્સંગમાં ગુરુમુખ મહિમાની વાણી ઉચ્ચારે છે ત્યાં અમૃતના જાણે ફુવારાઓ ચાલી પડે છે.
ਪੇਖਿ ਦਰਸਨੁ ਨਾਨਕੁ ਜੀਵਿਆ ਮਨ ਅੰਦਰਿ ਧਰਣੇ ॥੯॥
નાનક પણ તે સત્સંગના દર્શન કરીને જીવી રહ્યો છે અને મનમાં હરિ-નામને ધારણ કરી રહ્યો છે ॥૯॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਸੇਵਿਐ ਦੂਖਾ ਕਾ ਹੋਇ ਨਾਸੁ ॥
જો સંપૂર્ણ ગુરુના બતાવેલ માર્ગ પર ચાલીએ તો દુઃખોનો નાશ થઇ જાય છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਅਰਾਧਿਐ ਕਾਰਜੁ ਆਵੈ ਰਾਸਿ ॥੧॥
હે નાનક! અને જો તારું નામ સ્મરણ કરીએ તો જીવનનો હેતુ સફળ થઇ જાય છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਸੰਕਟ ਛੁਟਹਿ ਅਨਦ ਮੰਗਲ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ॥
જે પરમાત્માને સ્મરણ કરવાથી બધા દુઃખ દૂર થઈ જાય છે અને હૃદયમાં આનંદ તેમજ ખુશીઓનો નિવાસ હોય છે.
ਨਾਨਕ ਜਪੀਐ ਸਦਾ ਹਰਿ ਨਿਮਖ ਨ ਬਿਸਰਉ ਨਾਮੁ ॥੨॥
હે નાનક! તેને હંમેશા સ્મરણ કર ક્યારેય ક્ષણ માત્ર પણ તે હરિ-નામ અમને ના ભુલાય ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਤਿਨ ਕੀ ਸੋਭਾ ਕਿਆ ਗਣੀ ਜਿਨੀ ਹਰਿ ਹਰਿ ਲਧਾ ॥
જે ગુરુમુખોએ ઈશ્વરને મેળવી લીધા છે તેની ઉદારતા વ્યક્ત કરી શકાતી નથી.
ਸਾਧਾ ਸਰਣੀ ਜੋ ਪਵੈ ਸੋ ਛੁਟੈ ਬਧਾ ॥
જે મનુષ્ય તે ગુરુમુખોનાં શરણે આવે છે તે માયાના બંધનોમાં બંધાયેલ મુક્ત થઇ જાય છે
ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਅਬਿਨਾਸੀਐ ਜੋਨਿ ਗਰਭਿ ਨ ਦਧਾ ॥
તે અવિનાશી પ્રભુનાં ગુણ ગાય છે અને યોનિઓમાં પડી-પડીને સડતો નથી.
ਗੁਰੁ ਭੇਟਿਆ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਹਰਿ ਪੜਿ ਬੁਝਿ ਸਮਧਾ ॥
તેને ગુરુ મળી જાય છે તે પ્રભુની મહિમા ઉચ્ચારીને અને સમજીને શાંતિ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਨਾਨਕ ਪਾਇਆ ਸੋ ਧਣੀ ਹਰਿ ਅਗਮ ਅਗਧਾ ॥੧੦॥
હે નાનક! તે મનુષ્યએ ઊંડા અને પહોંચથી ઉપર માલિક હરિને મેળવી લીધા છે ॥૧૦॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਕਾਮੁ ਨ ਕਰਹੀ ਆਪਣਾ ਫਿਰਹਿ ਅਵਤਾ ਲੋਇ ॥
હે જીવ! તું પોતાનું વાસ્તવિક કામ કરતો નથી અને જગતમાં ભટકતો ફરી રહ્યો છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਇ ਵਿਸਾਰਿਐ ਸੁਖੁ ਕਿਨੇਹਾ ਹੋਇ ॥੧॥
હે નાનક! જો પ્રભુનું નામ ભૂલી દેવામાં આવે તો કોઈ પણ સુખ થઇ શકતું નથી ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਬਿਖੈ ਕਉੜਤਣਿ ਸਗਲ ਮਾਹਿ ਜਗਤਿ ਰਹੀ ਲਪਟਾਇ ॥
માયા ઝેરની કડવાશ બધા જીવોમાં છે જગતમાં બધાને ચોંટેલી છે.
ਨਾਨਕ ਜਨਿ ਵੀਚਾਰਿਆ ਮੀਠਾ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ ॥੨॥
હે નાનક! ફક્ત પ્રભુના સેવકે આ વિચાર કર્યો છે કે પરમાત્માનું નામ જ મીઠું છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਇਹ ਨੀਸਾਣੀ ਸਾਧ ਕੀ ਜਿਸੁ ਭੇਟਤ ਤਰੀਐ ॥
સાધુની આ નિશાની છે કે તેને મળીને સંસાર સમુદ્રથી તરી જાય છે
ਜਮਕੰਕਰੁ ਨੇੜਿ ਨ ਆਵਈ ਫਿਰਿ ਬਹੁੜਿ ਨ ਮਰੀਐ ॥
યમરાજનો સેવક નજીક ભટકતો નથી અને વારંવાર મરવું પડતું નથી
ਭਵ ਸਾਗਰੁ ਸੰਸਾਰੁ ਬਿਖੁ ਸੋ ਪਾਰਿ ਉਤਰੀਐ ॥
જે ઝેર-રૂપી સંસાર સમુદ્ર છે તેનાથી પાર થઇ જાય છે.
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗੁੰਫਹੁ ਮਨਿ ਮਾਲ ਹਰਿ ਸਭ ਮਲੁ ਪਰਹਰੀਐ ॥
હે ભાઈ! સાધુ ગુરુમુખને મળીને મનમાં પરમાત્માના ગુણોની માળા ગૂંથ મનની બધી ગંદકી દૂર થઇ જાય છે.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮਿਲਿ ਰਹੇ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਨਰਹਰੀਐ ॥੧੧॥
હે નાનક! જેને આ માળા ગુંથી છે તે પરબ્રહ્મ પરમાત્માની મળી રહે છે ॥૧૧॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਨਾਨਕ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ ਜਿਨ ਹਰਿ ਵੁਠਾ ਚਿਤਿ ॥
હે નાનક! જે મનુષ્યોના મનમાં પરમાત્મા આવી વસ્યો છે તેનું આવવાનું સફળ છે.
ਗਾਲ੍ਹ੍ਹੀ ਅਲ ਪਲਾਲੀਆ ਕੰਮਿ ਨ ਆਵਹਿ ਮਿਤ ॥੧॥
હે મિત્ર! ખોટી વાતો કોઈ કામ આવતી નથી નામથી તૂટીને ખોટી વાતોનો કોઈ લાભ થતો નથી ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਪ੍ਰਭੁ ਦ੍ਰਿਸਟੀ ਆਇਆ ਪੂਰਨ ਅਗਮ ਬਿਸਮਾਦ ॥
જે મનુષ્યએ સંપૂર્ણ ગુરુની કૃપાથી પરમાત્માના નામને પોતાનું ધન બનાવ્યું છે