Page 308
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਜਿਨ ਕਉ ਆਪਿ ਦੇਇ ਵਡਿਆਈ ਜਗਤੁ ਭੀ ਆਪੇ ਆਣਿ ਤਿਨ ਕਉ ਪੈਰੀ ਪਾਏ ॥
જેને પ્રભુ પોતે આદર બક્ષે છે તેના ચરણોમાં આખા સંસારને પણ લાવીને નાખ્યા છે
ਡਰੀਐ ਤਾਂ ਜੇ ਕਿਛੁ ਆਪ ਦੂ ਕੀਚੈ ਸਭੁ ਕਰਤਾ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਵਧਾਏ ॥
આ ઉદારતા આદરને જોઈને ત્યારે ડરે જો અમે કોઈ પોતાની તરફથી કરીએ છીએ આ તો કર્તાર પોતાની કળા વધારી રહ્યો છે.
ਦੇਖਹੁ ਭਾਈ ਏਹੁ ਅਖਾੜਾ ਹਰਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਚੇ ਕਾ ਜਿਨਿ ਆਪਣੈ ਜੋਰਿ ਸਭਿ ਆਣਿ ਨਿਵਾਏ ॥
હે ભાઈ! યાદ રાખ જે પ્રભુએ પોતાના બળથી બધા જીવોને લાવીને સદ્દગુરુની આગળ નમાવ્યા છે તે સાચા પ્રિતમનું આ સંસાર અખાડો છે
ਆਪਣਿਆ ਭਗਤਾ ਕੀ ਰਖ ਕਰੇ ਹਰਿ ਸੁਆਮੀ ਨਿੰਦਕਾ ਦੁਸਟਾ ਕੇ ਮੁਹ ਕਾਲੇ ਕਰਾਏ ॥
જેમાં તે સ્વામી પ્રભુ પોતાના ભક્તોની રક્ષા કરે છે અને નિંદકો તેમજ દુષ્ટોનું મુખ કાળું કરાવે છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਵਡਿਆਈ ਨਿਤ ਚੜੈ ਸਵਾਈ ਹਰਿ ਕੀਰਤਿ ਭਗਤਿ ਨਿਤ ਆਪਿ ਕਰਾਏ ॥
સદ્દગુરુની મહિમા હંમેશા વધે છે કારણ કે હરિ પોતાની કીર્તિ અને ભક્તિ હંમેશા પોતે સદ્દગુરુથી કરાવે છે.
ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਗੁਰਸਿਖਹੁ ਹਰਿ ਕਰਤਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਘਰੀ ਵਸਾਏ ॥
હે ગુરુસિખો! દરરોજ નામ જપો જેથી વિધાતા હરિ એવો સદ્દગુરુ તારા હૃદયમાં વસાવી દે.
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ਸਤਿ ਸਤਿ ਕਰਿ ਜਾਣਹੁ ਗੁਰਸਿਖਹੁ ਹਰਿ ਕਰਤਾ ਆਪਿ ਮੁਹਹੁ ਕਢਾਏ ॥
હે ગુરુસિખો! સદ્દગુરુની વાણી સંપૂર્ણ રીતે સત્ય સમજો કારણ કે વિધાતા પ્રભુ પોતે આ વાણી સદ્દગુરુના મુખથી બોલાવે છે
ਗੁਰਸਿਖਾ ਕੇ ਮੁਹ ਉਜਲੇ ਕਰੇ ਹਰਿ ਪਿਆਰਾ ਗੁਰ ਕਾ ਜੈਕਾਰੁ ਸੰਸਾਰਿ ਸਭਤੁ ਕਰਾਏ ॥
પ્રેમાળ હરિ ગુરુશિખોના મુખ ઉજ્જવળ કરે છે અને સંસારમાં દરેક તરફ સદ્દગુરુની જીત કરાવે છે.
ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਹਰਿ ਕਾ ਦਾਸੁ ਹੈ ਹਰਿ ਦਾਸਨ ਕੀ ਹਰਿ ਪੈਜ ਰਖਾਏ ॥੨॥
દાસ નાનક પણ પ્રભુનો સેવક છે પ્રભુ પોતાના દાસોની લાજ પોતે રાખે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਤੂ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਆਪਿ ਹੈ ਸਚੁ ਸਾਹ ਹਮਾਰੇ ॥
હે હંમેશા સ્થિર રહેનાર શાહ! તું પોતે જ સાચો માલિક છે હે પ્રભુ! અમે તારા વણઝારા છીએ
ਸਚੁ ਪੂਜੀ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇ ਪ੍ਰਭ ਵਣਜਾਰੇ ਥਾਰੇ ॥
અમને આ નિશ્ચય કરાવો કે નામની પુંજી હંમેશા કાયમ રહેનારી છે.
ਸਚੁ ਸੇਵਹਿ ਸਚੁ ਵਣੰਜਿ ਲੈਹਿ ਗੁਣ ਕਥਹ ਨਿਰਾਰੇ ॥
તે મનુષ્ય સદ્દગુરુના શબ્દ દ્વારા સુધરીને સેવક સ્વભાવવાળો થઈને પ્રભુને મળે છે
ਸੇਵਕ ਭਾਇ ਸੇ ਜਨ ਮਿਲੇ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸਵਾਰੇ ॥
જે હંમેશા સ્થિર નામ સ્મરણ કરે છે સાચા નામનો સૌદો ખરીદે છે અને નિરાળા પ્રભુના ગુણ ઉચ્ચારે છે.
ਤੂ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਅਲਖੁ ਹੈ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਲਖਾਰੇ ॥੧੪॥
હે હરિ! તું સાચો માલિક છે તને કોઈ સમજી નથી શકતા પરંતુ સદ્દગુરુના શબ્દ દ્વારા તારી સમજ પડે છે ॥૧૪॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક મહેલ ૪॥
ਜਿਸੁ ਅੰਦਰਿ ਤਾਤਿ ਪਰਾਈ ਹੋਵੈ ਤਿਸ ਦਾ ਕਦੇ ਨ ਹੋਵੀ ਭਲਾ ॥
જેના હૃદયમાં પારકી ઈર્ષ્યા હોય તેનું પોતાનું પણ ક્યારેય સારું થતું નથી
ਓਸ ਦੈ ਆਖਿਐ ਕੋਈ ਨ ਲਗੈ ਨਿਤ ਓਜਾੜੀ ਪੂਕਾਰੇ ਖਲਾ ॥
તેના વચન પર કોઈ વિશ્વાસ કરતું નથી તે હંમેશા જેમ નિર્જનમાં ઉભો ચીસો પાડે છે.
ਜਿਸੁ ਅੰਦਰਿ ਚੁਗਲੀ ਚੁਗਲੋ ਵਜੈ ਕੀਤਾ ਕਰਤਿਆ ਓਸ ਦਾ ਸਭੁ ਗਇਆ ॥
જે મનુષ્યના હૃદયમાં નિંદા હોય છે તે નિંદકના નામથી જ પ્રસિદ્ધ થઇ જાય છે તેની પાછલી બધી કરેલી કમાણી વ્યર્થ જાય છે
ਨਿਤ ਚੁਗਲੀ ਕਰੇ ਅਣਹੋਦੀ ਪਰਾਈ ਮੁਹੁ ਕਢਿ ਨ ਸਕੈ ਓਸ ਦਾ ਕਾਲਾ ਭਇਆ ॥
તે હંમેશા પારકી ખોટી નિંદા કરે છે આ કપટી કરીને તે કોઈના માથે પણ લાગી શકતો નથી તેનું મુખ કાળું થઈ જાય છે અને દેખાડી શકતો નથી ॥
ਕਰਮ ਧਰਤੀ ਸਰੀਰੁ ਕਲਿਜੁਗ ਵਿਚਿ ਜੇਹਾ ਕੋ ਬੀਜੇ ਤੇਹਾ ਕੋ ਖਾਏ ॥
આ મનુષ્ય જન્મમાં શરીર કર્મ-રૂપી બીજ વાવવા માટે જમીન છે આમાં જે રીતો બીજ મનુષ્ય વાવે છે તે રીતનું ફળ ખાય છે.
ਗਲਾ ਉਪਰਿ ਤਪਾਵਸੁ ਨ ਹੋਈ ਵਿਸੁ ਖਾਧੀ ਤਤਕਾਲ ਮਰਿ ਜਾਏ ॥
કરેલા કર્મોનો ન્યાય વાતોથી થતો નથી જો ઝેર ખાવામાં આવે તો અમૃતની વાતો કરવાથી મનુષ્ય બચી શકતો નથી તરત મરી જાય છે ॥
ਭਾਈ ਵੇਖਹੁ ਨਿਆਉ ਸਚੁ ਕਰਤੇ ਕਾ ਜੇਹਾ ਕੋਈ ਕਰੇ ਤੇਹਾ ਕੋਈ ਪਾਏ ॥
હે ભાઈ! સાચા પ્રભુનો ન્યાય જે જે રીતે કોઈ કામ કરે છે તેનું તેવું ફળ મેળવી લે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਕਉ ਸਭ ਸੋਝੀ ਪਾਈ ਹਰਿ ਦਰ ਕੀਆ ਬਾਤਾ ਆਖਿ ਸੁਣਾਏ ॥੧॥
હે નાનક! જે દાસને પ્રભુ આ સમજવાની બધી બુદ્ધિ બક્ષે છે તે પ્રભુના ઓટલાની આ વાતો કરીને સંભળાવે છે ॥૧॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪॥
ਹੋਦੈ ਪਰਤਖਿ ਗੁਰੂ ਜੋ ਵਿਛੁੜੇ ਤਿਨ ਕਉ ਦਰਿ ਢੋਈ ਨਾਹੀ ॥
સદ્દગુરુના પ્રત્યક્ષ હોવા છતાં પણ જે નિંદક ગુરૂથી અલગ રહે છે તેને દરબારમાં આશરો મળતો નથી.
ਕੋਈ ਜਾਇ ਮਿਲੈ ਤਿਨ ਨਿੰਦਕਾ ਮੁਹ ਫਿਕੇ ਥੁਕ ਥੁਕ ਮੁਹਿ ਪਾਹੀ ॥
જો કોઈ એનો સંગ પણ કરે છે તેનું મુખ પણ ફીક્કું અને મુખ પર નીરુ થૂંક પડે છે
ਜੋ ਸਤਿਗੁਰਿ ਫਿਟਕੇ ਸੇ ਸਭ ਜਗਤਿ ਫਿਟਕੇ ਨਿਤ ਭੰਭਲ ਭੂਸੇ ਖਾਹੀ ॥
કારણ કે જે મનુષ્ય ગુરુથી અલગ છે તે સંસારમાં પણ તિરસ્કરાયેલ છે અને હંમેશા ફસાયેલા રહે છે ॥
ਜਿਨ ਗੁਰੁ ਗੋਪਿਆ ਆਪਣਾ ਸੇ ਲੈਦੇ ਢਹਾ ਫਿਰਾਹੀ ॥
જે મનુષ્ય પ્રેમાળ સદ્દગુરુની નિંદા કરે છે તે હંમેશા જેમ પતન મારતા ફરે છે.
ਤਿਨ ਕੀ ਭੁਖ ਕਦੇ ਨ ਉਤਰੈ ਨਿਤ ਭੁਖਾ ਭੁਖ ਕੂਕਾਹੀ ॥
તેની તૃષ્ણા ક્યારેય ઉતરતી નથી અને હંમેશા ભૂખ-ભૂખ કરતાં રહે છે
ਓਨਾ ਦਾ ਆਖਿਆ ਕੋ ਨਾ ਸੁਣੈ ਨਿਤ ਹਉਲੇ ਹਉਲਿ ਮਰਾਹੀ ॥
કોઈ એની વાતનો વિશ્વાસ કરતો નથી આ કારણે તે હંમેશા ચિંતા-ફિકરમાં જ ખપે છે ॥
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਵਡਿਆਈ ਵੇਖਿ ਨ ਸਕਨੀ ਓਨਾ ਅਗੈ ਪਿਛੈ ਥਾਉ ਨਾਹੀ ॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરુની મહિમા સહન કરી શકતો નથી તેને લોક-પરલોકમાં ઠેકાણું મળતું નથી.
ਜੋ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਾਰੇ ਤਿਨ ਜਾਇ ਮਿਲਹਿ ਰਹਦੀ ਖੁਹਦੀ ਸਭ ਪਤਿ ਗਵਾਹੀ ॥
ગુરુથી જે અલગ છે તેનાથી મનુષ્ય જઇ મળે છે તે પણ પોતાની નાની-મોટી ઈજ્જત ગુમાવી લે છ